مشکلات دوران بارداری، شده صفحه روزگارم تیره

هر خانم حامله ای ممکن است در دوران آبستنی خود با مشکلاتی روبرو شود که اغلب مهم نیست و گذراست، ولی اگر این مشکلات ادامه یافت، باید به پزشک متخصص مراجعه نماید. مشکلات شایع دوران بارداری عبارت است از:

خونریزی از بینی و لثه، خستگی و بی حالی، احساس سوزش در پشت جناغ سینه، حالت تهوع، کوتاه شدن نفس ها، انقباض و گرفتگی پاها، واریس پاها، ورم قوزک و انگشتان پاها، یبوست، بواسیر، کم خوابی و بی خوابی، حساس شدن پستان ها، تکرر ادرار، ترشح از واژن، ابتلا به عفونت های قارچی و پیدایش خطوط سفید روی پوست شکم. اینک در مورد هر کدام از این مشکلات مختصری شرح داده می شود.

۱- خونریزی از لثه ها:

در دوران بارداری لثه ها نرم و متورم می شود و مستعد خونریزی می گردد، بدین جهت خانم های باردار باید مخصوصا در موقع مسواک زدن پس از هر غذا، با احتیاط کامل به این کار بپردازند.

۲- خستگی و بی حالی:

بعضی از مادران باردار در روز احساس خستگی می نمایند و مایلند که بخوابند. این نیاز به استراحت طبیعی است، ولی مادر باردار باید ورزش های سبک را نیز انجام دهد.

۳- عرق کردن:

بعضی از مادران باردار بعد از فعالیت، احساس گرمی نموده، عرق می کنند. این حالت ممکن است به هنگام خواب و در میانه شب نیز به آنان دست دهد و از خواب بیدار شوند. این وضع نتیجه تغییرات هورمونی است که موجب زیاد شدن جریان خون پوست مادر و جنین می شود.

۴- احساس سوزش در پشت جناغ سینه:

در دوران بارداری، عضله ای که در دهانه معده وجود دارد به علت ترشح هورمون سست می شود، بنابراین اسید از معده به طرف مری بالا می آید و مادر احساس ترش کردن و سوزش در پشت جناغ سینه می نماید. در چنین مواردی مادر باید از خوردن غذاهای ترش و سرخ کرده پرهیز کند و به دفعات بیشتر و با حجم کمتر غذا بخورد و شب ها شیر بنوشد. هم چنین می تواند برای خواب، بالش بیشتری زیر سر و پشت خود قرار دهد. اگر با چنین اقداماتی بهبود حاصل نشد، باید به پزشک مراجعه نماید.

۵- حالت تهوع صبحگاهی:

حالت تهوع صبحگاهی معمولاً در سه ماه اول بارداری رخ می دهد و در حدود نیمی از مادران حامله دچار این حالت می شوند. این حالت تهوع در بعضی از خانم ها محدود به صبح نیست. خوردن نان خشک یا بیسکویت به ویژه قبل از بلند شدن از خواب، تهوع را کم می کند. در صورتی که معده خالی نباشد و کمی مواد جامد خورده شود، تهوع کمتر خواهد بود. مادر هیچ گاه نباید خود را تحریک کند که استفراغ نماید. بعضی از مادران هر روز مختصری استفراغ می کنند. این حالت خود به خود از بین می رود. اگر استفراغ ادامه پیدا کند و وزن مادر کم شود، باید به پزشک مراجعه نماید.

۶- سخت و کوتاه نفس کشیدن:

هر چه جنین در داخل شکم مادر بزرگتر می شود، روی عضله دیافراگم مادر فشار بیشتری می آورد و مانع راحت نفس کشیدن او می گردد، ولی در حدود یک ماه قبل از زایمان، موقعی که سر جنین به داخل لگن مادر پایین می رود، نفس کشیدن مادر راحت تر می شود. در بعضی از مواقع نیز سخت نفس کشیدن مادر ممکن است نتیجه کم خونی او باشد که باید با آزمایش خون مشخص گردد. اگر مادر احساس می کند که نفس کشیدن او راحت نیست، باید بیشتر استراحت نماید و در هنگام خواب یک بالش اضافی زیر سر خود قرار دهد. اگر مادر ناگهان در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها دچار مشکل نفس کشیدن می شود، باید چند دقیقه روی دو زانوی خود بنشیند. اگر مادری دچار نفس‌تنگی دایمی گردید، باید حتما به پزشک متخصص مراجعه نماید.

۷- انقباض و گرفتگی عضلات پاها:

انقباض ناگهانی و دردناک عضلات ساق پا ممکن است در دوران حاملگی و مخصوصاً هنگام شب اتفاق افتد که علت آن کم شدن جریان خون در پاها یا نتیجه کمبود کلسیم است. خانم باردار باید هر روز غذاهایی که سرشار از کلسیم است مانند شیر و سایر لبنیات مصرف کند. در هنگام انقباض و گرفتگی عضلات پا، ماساژ دادن ساق پا کمک می کند. بالا بردن نوک پا و ماساژ دادن ساق پا، درد را از میان می برد. همچنین راه رفتن اطراف اتاق باعث افزایش جریان خون و کاهش درد می شود. اگر مادر هنگام استراحت پاهای خود را بالا نگه دارد، این انقباضات کاهش می یابد.

۸- واریس پاها:

واریس یعنی اتساع وریدهای سطحی ران و ساق پا (وریدهای سطحی، رگهایی هستند که خون کم اکسیژن را به قلب باز می گردانند). واریس بر اثر فشار جنین بر روی عروق مادر و معمولاً در دومین و سومین سه ماهه دوران حاملگی ظاهر می شود. ایستادن زیاد روی پاها، واریس را تشدید می کند و باعث ایجاد درد در ساق ها و ران ها می شود. درد و ناراحتی ناشی از واریس را می توان با بالا نگه داشتن پاها کم کرد. مادر باردار باید در هنگام استراحت، پاهای خود را روی صندلی یا چهارپایه و در هنگام خواب روی چند بالش قرار دهد. پوشیدن جوراب های مخصوص واریس نیز سودمند است.

۹- ورم قوزک و انگشتان:

مختصر ورم پاها در دوران بارداری مخصوصا در انتهای روز، طبیعی است، زیرا آب در بدن جمع می شود.

مادر باردار ممکن است هنگام صبح احساس سنگینی و پری در انگشتان خود نماید به طوری که نتواند انگشتر خود را در انگشت نماید. در چنین حالتی باید استراحت کند و پاهای خود را بالا نگه دارد، دست ها را بالای سر بگذارد، انگشتان را خم و راست کند و به ورزش های سبک و آرام بپردازد. اگر ورم زیادتر از آنچه گفته شد باشد، نشانه اختلال در عمل کلیه هاست و ممکن است علائم بیماری اکلامپسی باشد، در این حالت بیمار باید هر چه زودتر به پزشک متخصص مراجعه نماید.

۱۰- یبوست:

مادر باردار ممکن است در دوران بارداری به علت ترشح هورمون پروژسترون که عضلات روده ها را سست می کند و هم چنین در اثر فشار جنین به روده ها، دچار یبوست گردد و مدفوع او خشک و سفت شود و هر چند روز یک بار مدفوع دفع کند. اگر مادر قبلا هم یبوست داشته باشد، حاملگی یبوست او را شدیدتر می نماید. اگر یبوست ادامه یابد به بواسیر منجر می گردد. اگر مادر دچار یبوست گردید، داروهای ملین مانند روغن کرچک، مسهل های نمکی و شیاف نباید مصرف کند، بلکه بهتر است اقدامات زیر را انجام دهد:

غذاهایی که دارای مواد هضم نشدنی هستند مانند سبزی ها و میوه ها را زیاد مصرف کند.

به تمرین و ورزش بپرداز از و تحرک داشته باشد.

مادر باید سعی کند عادت همیشگی اجابت مزاج خود را انجام دهد و هیچ گاه برای دفع مدفوع به خود فشار نیاورد. اگر قرص آهن مصرف می کند باید آن را با غذا و یا با آب فراوان بخورد.

۱۱- بواسیر (هموروئید):

بواسیر یعنی اتساع عروق سیاهرگی اطراف مقعد، به این ترتیب که فشار سر جنین سبب کش آمدن رگ های اطراف مقعد می شود و نیز فشاری که مادر باردار هنگام دفع مدفوع به خود می آورد، موجب بروز بواسیر می گردد. علائم بواسیر عبارت است از: احساس خارش، درد و زخم مقعد و گاهی خونریزی بعد از دفع مدفوع.

برای جلوگیری از بروز بواسیر، مادر باردار باید از یبوست جلوگیری نماید و برای مدت طولانی روی پاهای خود نایستد. اگر مادری دچار خارش و سوزش مقعد شد، گذاردن کیسه یخ به مقعد از شدت ناراحتی می کاهد. در صورت مشاهده خونریزی از مقعد، مادر باید بلافاصله به پزشک مراجعه نماید.

۱۲- شقاق و ترک مقعد:

در بعضی از خانم ها، یبوست حاملگی و زایمان ممکن است موجب ترک خوردن دیواره مقعد گردد، بنابراین موقعی که مادر حامله می خواهد مدفوع دفع کند، باز شدن ترک ها موجب درد و خونریزی می گردد. شقاق ممکن است با بواسیر (هموروئید) که اتساع عروق وریدی مقعد است، اشتباه گردد و همان علایم را به وجود آورد. شقاق و هموروئید را می توان با تغذیه سرشار از مواد هضم نشدنی (مانند سبزی ها و میوه ها) پیشگیری کرد. برای درمان شقاق، تغذیه مناسب، نوشیدن مایعات فراوان و مصرف ملین و کرم های بی حس کننده موثر است، اگر با این موارد، درمان حاصل نشد باید عمل جراحی صورت پذیرد.

۱۳- کم خوابی و بی خوابی مادر:

مادر باردار ممکن است دچار کم خوابی یا بی خوابی شود. در ماه های اول حاملگی، فکر و اشتغال به کار های مربوط به حاملگی و زایمان ممکن است موجب کم خوابی مادر گردد. در اواخر دوران حاملگی نیز مادر، خود وضع و حالتی مناسب ندارد که بتواند به راحتی بخوابد، از طرفی فعالیت و حرکت جنین هم زیاد است و جنین اغلب لگد می زند، بنابراین باعث کم خوابی و یا بی خوابی مادر می گردد.

اگر مادر علت کم خوابی خود را بداند، می تواند وضع خوابیدن خود را طوری ترتیب دهد که مشکلی پیش نیاید. حمام گرفتن با آب گرم و گذاشتن بالش اضافی در اطراف بدن در هنگام خواب می تواند کمک کننده باشد. مادر نباید هرگز داروهای خواب آور مصرف کند. به مادران توصیه می شود در ساعات بی خوابی به مطالعه کتاب های مورد علاقه خود بپردازند.

۱۴- بزرگ و حساس شدن پستان ها:

پستان مادر در ابتدای دوران بارداری حساس می گردد، مانند آن چه قبل از عادت ماهانه اتفاق می افتد. این حساس شدن که با خارش و سوزش همراه است پس از مدتی از بین می رود. در حدود هفت ماهگی دوران بارداری، ممکن است مایع زرد رنگی از نوک پستان مادر حامله ترشح شود، این مایع همان "آغوز" است. اگر مادر حامله، چنین ترشحی نداشت دلیل آن نیست که قادر به شیر دادن به نوزاد خود نیست.

۱۵- احساس جنبش جنین در داخل رحم:

مادر معمولا حرکات جنین خود را در حدود ماه پنجم دوران بارداری به شکل پرپر زدن پروانه ای در شکم خود حس می کند. چنین احساسی برای مادر لذت بخش است. بعضی از مادران ممکن است حرکت جنین را با حرکات روده خود اشتباه کنند، ولی موقعی که جنین با پای خود لگد می زند و یا با دست خود رحم مادر می زند، این حرکات دیگر با حرکات روده شباهتی ندارد. مادر باید توجه داشته باشد اگر جنین در خلال ۴۸ ساعت هیچ گونه حرکتی از خود نشان نداد، با پزشک خود مشورت نماید.

۱۶- تکرر ادرار:

فشار رحم روی مثانه سبب می شود که در ماه های اول و آخر دوران بارداری، تعداد دفعات دفع ادرار زیاد شود و یا مادر فقط حس دفع ادرار داشته باشد. موقعی که جنین تغییر وضع می دهد، فشار رحم از بین می رود و ممکن است در آخر دوران حاملگی، موقعی که جنین در لگن مادر قرار گرفت، دوباره حس تکرر ادرار ظاهر شود.

علت دیگر تکرر ادرار این است که کار کلیه مادر در دوران حاملگی افزایش می یابد. اگر مادر حامله نوشیدن مایعات را مخصوصا در بعدازظهرها کم کند، تعداد دفعاتی که لازم است برای ادرار کردن در شب بیدار شود، کم خواهد شد. اگر تکرر ادرار مادر توام با سوزش یا درد باشد، امکان عفونت ادراری وجود دارد و باید به پزشک متخصص مراجعه نماید.

۱۷- دفع مختصر ادرار و ترک کردن لباس زیر:

بعضی از مادران باردار مخصوصا در سه ماهه آخر دوران بارداری در هنگام دویدن، سرفه، عطسه و خندیدن، بی اختیار چند قطره ادرار دفع می کنند. این مشکل به علت سستی عضلات لگن و بزرگ شدن جنین و فشار آن است. برای جلوگیری از این حالت، مادر باید در خلال روز، زود به زود ادرار خود را دفع نماید. برای تقویت عضلات کف لگن، مادر باید به طور مرتب به ورزش بپردازد و اقداماتی را که برای جلوگیری از بروز یبوست لازم است و پیش از این ذکر گردید، انجام دهد.

۱۸- ترشح از مهبل (واژن):

بعضی از خانم های باردار هنگام بارداری، ترشحات سفید رنگ بیشتری از واژن خود دارند که بدون درد و خارش می باشد. دفع این ترشحات به علت تغییرات هورمون هاست. چنین مادرانی باید از به کار بردن صابون ها و یا اسپری های مختلف خودداری نمایند و لباس آزاد و نخی بپوشند. اگر این ترشحات، رنگین و بدبو و همراه با درد و خارش باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.

۱۹- ابتلا به عفونت های قارچی:

بعضی از خانم ها در هنگام حاملگی دچار ترشح سفید و لخته دهانه رحم توأم با خارش می شوند و در بعضی از مواقع هنگام ادرار کردن، احساس خارش و سوزش می نمایند. علت این ترشحات وجود قارچ در دستگاه تناسلی است که نتیجه ترشح هورمون هاست که دستگاه تناسلی مادر باردار را برای ابتلا به قارچ مستعد می کند. اگر خانمی دچار قارچ دستگاه تناسلی گردید، باید دستگاه تناسلی را همیشه خشک نگه دارد، لباس های آزاد و نخی به تن کند و از پوشیدن شلوارهای تنگ خودداری نماید. هم چنین به پزشک مراجعه نماید تا شیاف ضد قارچ مهبلی تجویز کند، زیرا دستگاه تناسلی باید کاملاً از وجود قارچ پاک شود.

۲۰- ایجاد قرمزی و جوش در زیر پستان و کشاله ران:

خانم هایی که چاق هستند و زیاد عرق می کنند، معمولاً زیر پستان ها و کشاله ران شان قرمز می شود و در این نواحی احساس خارش می نمایند. این خانم ها باید این نواحی بدن را به دفعات با صابون های معمولی بشویند و با کرم های ساده مانند کالامین چرب کنند و لباس های آزاد و نخی بپوشند.

۲۱- پیدا شدن خطوط ارغوانی در روی پوست شکم، پستان و ران ها:

بزرگ شدن جنین در اواخر دوران بارداری و مخصوصا افزایش وزن بیش از حد طبیعی، موجب می شود که لایه میانی پوست شکم که وظیفه ی حمایت پوست را دارد و به آن ورسیس می گویند، پاره شود و در نتیجه خطوط ارغوانی رنگ در پوست ظاهر گردد. در حدود ۷۵ تا ۹۰ درصد خانم ها در دوران بارداری دچار این پدیده می شوند و بیشتر در خانم هایی دیده می شود که:

۱- پوست ظریف دارند. ۲- چاق هستند. ۳- مادرشان هم چنین خطوطی را روی پوست شکم شان داشته اند.

پیشگیری از پیدایش خطوط ارغوانی رنگ

به کار بردن کرم هایی که دارای ویتامین A و B می باشد، موجب تغذیه ی پوست می شود و هم چنین پوست را نرم می کند. ماساژ دادن کرم مزبور نیز موجب مرطوب شدن پوست و افزایش جریان خون پوست می گردد. کرم مرطوب کننده را هر چه زودتر و روزی دو نوبت به کار ببرید.

رژیم غذایی مادر باردار باید سالم باشد و نباید روزانه بیش از ۵۰۰ کالری بیشتر از نیاز او در زمان قبل از بارداری مصرف کند. ورزش سبک و دایم در تمام دوران بارداری، مخصوصاً راه رفتن موجب سلامتی بدن و پوست می گردد.

مصرف مایعات در دوران بارداری از خشک شدن پوست پیشگیری می کند و موجب دفع مواد سمی می شود.