فیبروم رحم در زنان، تشخیص و راه های جلوگیری

فیبروم رحم. فیبروم رحم چیست؟ فیبروم رحمی چه ارتباطی با بارداری دارد؟ آیا فیبروم رحم ارتباطی با باروری ، سقط جنین ، نازائی و زایمان زودرس دارد؟ علل به وجود آمدن فیبروم رحمی چیست؟ درمان فیبروم رحم چیست؟ آیا با وجود فیبروم رحم می توان حامله شد؟ شرایط بارداری در هنگام وجود فیبروم رحمی چگونه است؟

سؤالات بالا نمونه سؤالاتی هستند که خانم های محترم یا نزدیکان آن ها ممکن است داشته باشند و شاید این نگرانی در برخی از خانم هایی که در سن باروری بوده و قصد باردار شدن دارند وجود داشته باشد که شرایط حاملگی آن ها با توجه به وجود فیبروم چگونه می تواند باشد؟ یا خانم هایی که قصد دارند به روش طبیعی و واژینال زایمان کنند ممکن است نگران این باشند که آیا وجود فیبروم در رحم می تواند بر زایمان طبیعی تاثیر گذاشته و مانع انجام زایمان به صورت طبیعی شود؟

در این مطلب می خواهیم تا حد توان به سؤالات بالا پاسخ گفته و خانم های محترم را با این بیماری و شرایط آن آشنا کنیم. پس اگر چنانچه شما نیز به دنبال پاسخ مناسب به این سؤالات و سؤالات مشابه آن ها هستید با ما همراه باشید.

فیبروم رحم یکی از مشکلات و بیماری های شایع زنان محسوب می گردد. فیبروم رحم که به نام های دیگر از جمله فیبروز رحم ، فیبروید رحم ، فیبروئید رحم ، میوم ، لیومیوم و ... نیز نامیده می شود یکی از مشکلات زنانه است که معمولا در بین زنان ۲۵ تا ۴۰ ساله که در سن باروری قرار دارند دیده می شود. فیبروم رحم در واقع رشد بیش از حد قسمتی از بافت رحم می باشد که البته یک نوع تومور خوش خیم بوده و سرطانی محسوب نمی گردد. فیبروم رحم شایع ترین تومور خوش خیم و غیر سرطانی دستگاه تناسلی زنان محسوب می شود. اندازه فیبروم رحم می تواند یک توده چند میلیمتری باشد یا اندازه آن به قدری بزرگ باشد که تقریبا کل رحم زنان را در بر بگیرد که در اینصورت نیاز به خارج کردن رحم باشد.

در بیماری فیبروم رحمی در زنان ، غده های غیر سرطانی در قسمت های داخل دیواره رحم و اطراف آن توسط سلول های ماهیچه ای رحم و سایر بافت های سازنده دیواره رحم ساخته می شوند. فیبروئید رحم معمولا در حدود ۵۰% از زنان یعنی نیمی از آنان دیده می شود.

فیبروید رحم نوعی بیماری است که در بعضی موارد ممکن است دارای نشانه هایی در بدن زنان باشد اما در اکثر موارد و در حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد زنان بدون علامت بوده و در اعمالی نظیر سونوگرافی یا معاینات لگنی به وجود آن پی برده می شود.

فیبروم رحم چیست؟

همانطور که در بالا اشاره شد ، فیبروم رحم ، رشد بیش از اندازه یک یا چند قسمت از بافت تشکیل دهنده رحم می باشد. فیبروم رحم می تواند در قسمت های مختلف رحم زنان تشکیل گردد و بسته به محل تشکیل میوم ها ، مسائلی نظیر بارداری و زایمان می تواند تحت تاثیر قرار گیرد. خوشبختانه میوم ها یک نوع توده خوش خیم هستند و غیر سرطانی می باشند. فیبروم رحم می تواند فقط شامل یک عدد باشد یا اینکه چندین عدد و با اندازه های مختلف باشند. اندازه فیبروز رحمی متفاوت است و می تواند از یک توده چند میلیمتری تا یک توده بزرگی که کل رحم را احاطه کند باشد.

انواع فیبروم رحم

انواع فیبروم رحم کدامند؟ فیبروم های رحمی یا میوم ها بر اساس محل قرار گرفتن آن ها در قسمت های مختلف رحم به سه نوع عمده تقسیم بندی می شوند (شکل زیر):

فیبروم داخل جداره رحم:

این نوع فیبروم همانطور که از نام آن نیز مشخص است و در شکل زیر هم نشان داده شده است در داخل دیواره ماهیچه ای رحم تشکیل شده و رشد می کند.

فیبروم زیر مخاطی:

فیبروم زیر مخاطی در زیر مخاط رحم و در قسمت بالاتر از گردن رحم تشکیل شده و رشد می کند. فیبروم زیر مخاطی در واقع در قسمت پشت دیواره داخلی رحم به وجود می آید.

فیبروم زیر صفاقی:

فیبروم زیر صفاقی در قسمت بالاتر از گردن رحم و زیر قسمت صفاقی تشکیل شده و رشد می کند. فیبروم تحت صفاقی در واقع در قسمت بالاتر از گردن رحم و زیر لایه بیرونی رحم تشکیل می شود.

علاوه بر سه نوع فیبروم ذکر شده ، نوع دیگری از فیبروم هم وجود دارد که فیبروم پایه دار نامیده می شود که در قسمت های داخل حفره رحم و بیرون رحم تشکیل می شود و محل استقرار آن طوری است که به وسیله یک پایه به دیواره رحم متصل می شود. در شکل زیر ، فیبروئید پایه دار نیز نشان داده شده است.

علائم و نشانه های فیبروم رحم

فیبروم رحم در اکثر زنان و در حدود 70 الی 80 درصد موارد بدون علامت بوده و نشانه ظاهری خاصی ندارد و به همین دلیل هم ممکن است یک خانم اصلا متوجه وجود فیبروم در رحم خود نباشد و فقط زمانی که معاینات لگنی و سونوگرافی ناحیه تناسلی از خانم انجام گیرد متوجه وجود میوم ها شود ؛ اما بروز یک سری علائم و نشانه ها در بعضی از مواقع در خانم ها می تواند نشانه ای از وجود فیبروم رحمی باشد. علائم و نشانه هایی که احتمال وجود فیبروم رحمی را نشان می دهند عبارتند از:

خونریزی قاعدگی دردناک و سنگین:

شایع ترین نشان و علامت وجود فیبروم رحمی ، قاعدگی های سنگین و دردناک یا حتی خونریزی بین قاعدگی ها می باشد. در حدود یک سوم از زنانی که علامات وجود فیبروم رحم در آن ها مشاهده می شود ، این علامت وجود دارد. پس خانم های محترم در صورت داشتن دوره های عادت ماهانه سنگین و داشتن درد در زمان پریود (دیسمنوره) می توانند جهت تشخیص وجود میوم رحمی به پزشک مراجعه نمایند.

علائم ادراری مثل تکرر ادرار:

اگر اندازه فیبروم بزرگ باشد می تواند بر احشاء مجاور نظیر مثانه فشار وارد کرده و موجب مشکلات ادراری نظیر تکرر ادرار شود.

ورم کلیه ها:

اگر اندازه فیبروم به قدری بزرگ باشد که بر روی حالب ها فشار آورد می تواند سبب ورم کلیه ها گردد.

علائم روده ای نظیر یبوست:

میوم بزرگ حتی می تواند با فشار بر روده ها سبب مشکلات روده ای نظیر یبوست نیز بشود ؛ هرچند باید توجه داشت که یبوست دلایل زیادی می تواند داشته باشد.

درد در هنگام نزدیکی:

داشتن درد برای خانم در زمان آمیزش جنسی می تواند از علائم و نشانه های وجود فیبروز رحمی باشد.

درد در پایین کمر:

درد در قسمت پایین کمر می تواند علامتی بر وجود فیبروئید رحمی باشد.

مشکلاتی نظیر ناباروری ، سقط جنین و حتی زایمان زودرس می توانند از علائم و نشانه های وجود فیبروید رحمی باشند.

دلیل تشکیل شدن فیبروم رحم در زنان

دانشمندان هنوز علت و دلیل اصلی ایجاد و تشکیل فیبروم های رحمی را نمی دانند و احتمال می دهند که سطح بالای هورمون جنسی زنانه (استروژن) در بدن خانم ها از دلایل اصلی ایجاد و تشکیل فیبروز رحم باشد. ضمنا احتمال تاثیرگذاری عوامل ژنتیکی ، محیطی و هورمونی بر ایجاد شدن فیبروید رحمی وجود دارد.

راه های جلوگیری از تشکیل فیبروم رحم

هر چند که دلایل اصلی ایجاد فیبروم رحمی از نظر دانشمندان مشخص نیست اما به نظر می رسد علاوه بر مسائل ژنتیکی ، هورمونی ، محیطی و سطح بالای استروژن بدن زنان که به آن ها اشاره شد ، عوامل دیگری نیز در تشکیل فیبروم رحمی مؤثر باشند که عبارتند از:

استحمام در ایام عادت ماهانه:

خانم های محترم سعی نمایند از انجام استحمام در زمان دوره قاعدگی خودداری نمایند که زیان هایی برای آن ها دارد و از عوارض استحمام در زمان پریود می توان به ایجاد کیست تخمدان و همچنین تشکیل فیبروم رحمی اشاره کرد.

تاخیر در ازدواج:

تاخیر در ازدواج نیز می تواند از علل و عوامل ایجاد و تشکیل فیبروم رحمی باشد. خانم های محترم سعی نمایند در صورت امکان از به تاخیر انداختن ازدواج خودداری کنند.

تاخیر در بچه دار شدن:

ایجاد تاخیر در بچه دار شدن می تواند به ایجاد و تشکیل میوم های رحمی منجر شود. خانم های محترم سعی نمایند پس از ازدواج ، مساله بچه دار شدن را به تاخیر نیندازند.

جلوگیری از بچه دار شدن:

پیشگیری از بچه دار شدن که متاسفانه در بعضی از خانم های امروزی مد شده است می تواند سبب ایجاد فیبروم رحم باشد.

استفاده از قرص های ضد بارداری:

جلوگیری از بارداری به وسیله استفاده از قرص های ضد بارداری و به دلیل استروژن موجود در این قرص ها می تواند در تشکیل فیبروز رحم مؤثر باشد.

عدم استفاده از نوره (واجبی):

استفاده از نوره جهت نظافت موهای زائد ناحیه شرمگاهی (تناسلی) می تواند عوامل بیماری زای ایجاد کننده فیبروم رحم را از بین ببرد. از این رو به خانم های محترم توصیه می گردد از واجبی جهت نظافت موهای زائد ناحیه تناسلی استفاده نمایند. استفاده از نوره برای زدودن موهای زائد زیر بغل هم مفید بوده و یکی از فواید آن جلوگیری از سرطان سینه در زنان می باشد. البته منظور از نوره ، نوره طبیعی است که حاوی آرسنیک می باشد.

عدم انجام حجامت:

حجامت به عنوان بهترین وسیله تصفیه کننده خون از عوامل آلوده می تواند نقش مهمی در پیشگیری از فیبروزهای رحمی داشته باشد. حداقل دو بار حجامت در طول سال و در فصول بهار و پاییز توصیه می شود.

تغذیه سالم:

تغذیه کارخانه ای و ناسالم و مخصوصا استفاده از محصولات تراریخته می تواند یکی از دلایل ایجاد فیبروم های رحمی باشد. جهت پیشگیری از فیبروزهای رحمی سعی شود تا حد امکان از تغذیه طبیعی و سالم و غیر کارخانه ای استفاده شود.

در کنار همه مسائل مادی که ذکر شد از عوامل معنوی هم نباید غفلت کرد زیرا که مسائل معنوی نظیر گناه و ترک واجبات و ارتکاب محرمات از جمله علل و عوامل مهمی هستند که در کل بیماری های انسان می توانند نقش داشته باشند. مخصوصا نباید از نماز و روزه غافل شد و به قول پیامبر بزرگوار اسلام حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) که فرمودند: روزه بگیرید تا سالم بمانید.

روش های تشخیص فیبروم رحمی

در حال حاضر متداول ترین و بهترین روش تشخیص فیبروم رحم استفاده از سونوگرافی شکمی و سونوگرافی واژینال می باشد. علاوه بر سونوگرافی واژینال و شکمی ، از طریق روش های تشخیصی دیگر نظیر MRI و معاینه لگنی هم می توان به وجود فیبروم رحم پی برد.

فیبروئید رحم و بارداری

بارداری و حاملگی یکی از فاکتورهای بسیار مهم در هنگام مواجهه با فیبروم رحم می باشد ؛ مخصوصا در زمان درمان فیبروم رحم یکی از فاکتورهایی که به طور اخص مد نظر قرار می گیرد مساله تمایل خانم به بارداری و حاملگی است. در زمان تصمیم به درمان فیبروم رحم بایستی حتما به مساله بارداری و حاملگی زن و تمایل او به این عمل توجه کرد. نوع درمان فیبروم رحم ارتباط تنگاتنگی با تمایل خانم به حامله شدن دارد و چنانچه خانم در سن باروری بوده یا تمایل به باردار شدن دارد ، بایستی از روش درمانی استفاده کرد که تا حد ممکن آسیبی به باردار شدن زن وارد نکند.

از طرف دیگر مساله مهمی دیگری که ارتباط فیبروم رحم به بارداری را سبب می شود ، چگونگی حالت فیبروم رحمی زن در دوران بارداری است. اگر خانمی با داشتن فیبروم رحم باردار شود به دلیل تغییرات هورمونی در این دوران ممکن است اندازه فیبروز رحم تحت تاثیر این تغییرات هورمونی قرار گرفته و بزرگ شود و حتی شاید به خونریزی و دردهای حاد شکمی منجر گردد و از این رو شاید لازم باشد که فیبروید رحمی در دوران بارداری کنترل گردد.

در بعضی از خانم هایی که فیبروم رحمی دارند این امکان وجود دارد که بارداری به شیوه طبیعی در این خانم ها قابل انجام نباشد و لازم باشد که از پیشرفت های پزشکی که در زمینه درمان ناباروری ابداع شده است جهت باردار شدن این خانم ها استفاده کرد.

فیبروز رحم و نازائی

نازائی مساله مهمی است که می تواند با فیبروم رحم در ارتباط باشد. البته باید توجه داشت که اکثر خانم هایی که دارای میوم رحم هستند مشکلی برای باردار شدن ندارند اما در موارد خیلی کم ممکن است فیبروز رحم به دلیل محل قرارگیری آن منجر به نازایی شود. به خانم هایی که خدای ناکرده احتمالا دچار این وضعیت هستند توصیه می گردد که درمان فیبروم رحم از طریق طب سنتی را در اولویت برنامه درمانی خود برای درمان نازائی و باردار شدن قرار دهند.

فیبروید رحم و سقط جنین

فیبروئید رحم در بعضی از موارد ممکن است منجر به سقط جنین شود. به همین منظور درمان این بیماری قبل از اقدام به بارداری و بچه دار شدن مهم است و بازهم تاکید می شود که درمان با طب سنتی را در اولویت قرار دهید تا شانس درمان فیبروئید رحمی بالا بوده و خطر سقط جنین پایین باشد.

درمان فیبروم رحم

در طب شیمیایی درمان فیبروم رحم به دو روش می تواند انجام شود که انتخاب هریک از این دو روش به عوامل مختلفی از جمله اندازه و محل قرارگیری فیبروم و نیز تمایل خانم برای باردار شدن بستگی دارد.

روش داروئی جهت درمان فیبروم رحم:

معمولا از روش داروئی جهت کاهش اندازه میوم ها استفاده می شود اما مساله مهمی که وجود دارد این است که معمولا با قطع درمان داروئی ، میوم ها به حالت و اندازه قبلی خود باز می گردند. هر چند که شاید این روش چندان جالب به نظر نرسد اما معمولا اگر جراحی فیبروم مد نظر باشد ، استفاده از روش داروئی قبل از عمل جراحی به کوچک شدن اندازه فیبروم کمک کرده و جراحی آن را آسان تر می کند.

روش جراحی برای درمان فیبروم رحم:

روش جراحی آخرین مرحله در درمان فیبروم رحمی می باشد. در روش جراحی سعی می شود که در صورت امکان فقط فیبروم ها از رحم جدا شوند اما در شرایطی که چنین امکانی وجود نداشته باشد شاید برداشتن رحم تنها راه ممکن باشد.

درمان فیبروم رحم در طب سنتی

درمان فیبروم رحم در طب سنتی با روش درمان آن در طب شیمیایی فرق دارد. در طب سنتی بر اساس مزاج خانم و سایر روش های این طب به درمان فیبروم رحم اقدام می شود. به خانم هایی که از مشکل فیبروم رحم رنج می برند و علی الخصوص آن هایی که قصد باردار شدن دارند توصیه می شود حتما درمان با طب سنتی را در اولویت قرار دهند تا در صورت امکان فیبروم این خانم ها بدون استفاده از عمل جراحی یا داروهایی شیمیایی که ممکن است به نازائی هم منجر شود به شکل طبیعی درمان گردد. مشاوره با یک طبیب حاذق طب سنتی برای درمان فیبروم رحم توصیه می گردد.