بارداری در سنین بالا، شرایط سخت‌تر و سخت‌تر می شود

هیچ وقت دو بارداری دقیقاً مثل هم نیستند. اگر مثل بیشتر خانم ها باشید، خیلی زود متوجه می شوید که تجربه و شرایط بارداری تان متفاوت از دوستان یا اقوامی است که برایتان صحبت کرده اند. شاید در طول دوران بارداری بتوانید به راحتی نرمش و ورزش کنید، در حالی که مثلاً دخترخاله تان تمام مدت بارداری استراحت مطلق بوده است. ممکن است تغییرات فراوانی در محدوده ی یک بارداری طبیعی و معمولی اتفاق بیفتد که آن ها را کمی از هم متفاوت می سازد. اما برخی انواع خاص بارداری، چالش ها و ویژگی های خاص خود را دارند.

درک اهمیت سن بارداری

اگر قرار است به زودی پدر یا مادر شوید، مسئله ی مهمی که باید به آن توجه داشته باشید سن باروری است. معمولاً برخی مشکلات و موارد خاص در نوزادی به وجود می آید که پدر و مادرهایشان در اواخر دهه ی سوم زندگی یا بیشتر، تازه تصمیم می گیرند که بچه دار شوند. همچنین مادران نوجوان هم با مشکلات و چالش های خاصی مواجه می شوند.

مادران بالای ۳۵ سال یا بیشتر

از آن روزهایی که بیشتر مادران بعد از ۲۰ سالگی یا در آغاز دوره ی نوجوانی شان همگی باردار و بچه دار می شدند، سال ها گذشته است. حالا دیگر بیشتر خانم ها تا زمانی که تحصیلات دانشگاهی شان را به پایان نرسانند یا کار خوبی پیدا نکنند، نمی خواهند ازدواج کنند. همچنین این روزها طلاق بسیار رایج شده است و بسیاری از خانم ها در ازدواج دومشان تازه می خواهند بچه دار شوند، یعنی زمانی که در ۳۰ یا ۴۰ سالگی (گاهی هم ۵۰ سالگی) خود به سر می برند.

چه سنی زیاد پیر است؟ جواب این سؤال بستگی به زمانی دارد که به سن یائسگی می رسید یا حتی چند سالی زودتر، زمانی که بدن دیگر تخمک های سالمی برای باروری و تبدیل به نطفه نمی سازد. اما امروزه به دلیل پیشرفت هایی که در فناوری های کمکی در تولید مثل صورت گرفته، به کمک باروری خارج از رحم (IVF) می توان از تخمک های اهدایی خانم دیگری استفاده کرد؛ به این ترتیب حتی خانم هایی که از سن یائسگی هم گذشته باشند، می توانند باردار شوند.

امروزه این سؤال مفید مطرح می شود که: "در چه سنی لازم است مراقب بروز برخی مشکلات خاص باشیم؟" و اینجا پاسخ کمی دقیق تر می شود: هر خانمی که در طول بارداری خود، حداقل ۳۵ سال داشته باشد، تحت عبارت پزشکی سن مادری بالا یا AMA قرار می گیرد. علت این نامگذاری آن است که احتمال بروز برخی ناهنجاری های کروموزومی خاص با بالا رفتن سن افزایش می یابد. در ۳۵ سالگی به بالا، خطر بروز این مشکلات به شکل عمده ای افزایش می یابد، همان طوری که در نمودار نشان داده شده است.

بدون توجه به سن تان باید آزمایش مخصوص تشخیص ناهنجاری های احتمالی جنینی را انجام دهید. آزمایش های گوناگون ژنتیک در کشورها و مناطق مختلف صورت می گیرد؛ اما در بیشتر مناطق ابتدا تست های غربالگری مثل آزمایش خون یا پرتونگاری پشت گردن انجام می شود. اگر تست غربالگری خطر بالا را تشخیص دهد، باید آزمایش نمونه گیری از مایه آمنیوتیک جنین انجام شود که جواب دقیق و نهایی را خواهد داد. همچنین ممکن است در صورت داشتن نوزادی با سابقه ی بیماری های ارثی و ناهنجاری های کروموزومی پیشنهاد شود که حتماً آزمایش نمونه برداری از پرزهای کوریونی یا آزمایش بیرون کشیدن مایع آمنیوتیک جنین را انجام دهید، به خصوص اگر سابقه ی مشکلات ژنتیکی خانوادگی یا بالای ۳۷ سال سن داشته باشید.

به جز افزایش خطر برخی ناهنجاری های خاص کروموزومی، هیچ خطر دیگری نوزادان زنان بالای ۳۵ یا حتی ۴۰ سال را تهدید نمی کند و می توانند نوزادی سالم به دنیا بیاورند. زنان باردار بالای ۳۵ سال، بیشتر در معرض خطر ابتلا به مسمومیت بارداری یا دیابت بارداری قرار می گیرند و بیشتر به عمل سزارین نیاز پیدا می کنند. اما خطرات خیلی زیاد نیستند و در بیشتر موارد مشکلات جزئی اند. به طور طبیعی چگونگی بارداری و خطر بروز مشکلات احتمالی مادران مسن به سلامت مادر و سابقه ی خانوادگی شان بستگی دارد. اگر خانمی ۴۸ یا حتی ۵۰ ساله، با شرایط جسمانی و سلامت عالی باردار شود، به احتمال زیاد با موفقیت تمام می تواند نوزادی سالم به دنیا آورد.

پدران نه چندان جوان

بارداری در زنان سن بالا به دلیل افزایش خطر بروز برخی مشکلات و بیماری های ژنتیکی تا حد زیادی نیاز به برخی بررسی های دقیق و ویژه دارد، مردان سن بالایی هم که اقدام به بچه دار شدن می کنند، لازم است برخی بررسی ها و آزمایش های خاص را انجام دهند. البته سن دقیقی برای بچه دار شدن مردها تعیین نشده است؛ اما بیشتر افراد، ۴۵ یا ۵۰ سال را برای مردان، سن بالا و پرخطری برای بچه دار شدن می دانند.

در حالی که اصلی ترین مشکل زنان باردار مسن، احتمال بروز مشکلات ژنتیکی و ناهنجاری های کروموزومی (شایع ترین آن داشتن یک کروموزوم اضافی"اختلال شدید کروموزوم نهفته ی غیر جنسی") است، اما خطرات موجود برای مردان سن بالا جهش های ژنی خود به خودی در اسپرم است که می تواند منجر به تولد نوزادی مبتلا به یک اختلال اتوزومی مانند آکندروپلازی (نوعی اختلال ژنتیکی و از علل اصلی بیماری کوتولگی به شمار می رود که مشخصه ی آن کوتاه بودن طول اندام هاست) یا بیماری هانتینگتون (نوعی بیماری که هم در حرکات ارادی و مشکلات ادراکی و هم حالات روحی و روانی اختلال ایجاد می کند) شود. این نوع بیماری ها فقط با ایجاد یک کپی از ژن غیرطبیعی و جهش یافته به وجود می آید. (اختلالات ژنتیکی و ژن های مغلوب و نهفته موجب بروز مشکلاتی چون فیبروز کیستی یا کم خونی سلول داسی شکل می شود که نتیجه کپی هایی از ژن های غیر طبیعی و جهش یافته است). اختلالات کروموزوم های نهفته ی (مغلوب) غیر جنسی بسیار نادرند و آزمایش وجود برخی از آن ها ممکن نیست و به همین دلیل هیچ آزمایش معمول و رایجی وجود ندارد تا برخی مشکلات احتمالی در مردانی که در سن بالا بچه دار می شوند، تشخیص داده شود.

مادران بسیار جوان

بارداری در زنان نوجوان برخی نگرانی ها را افزایش می دهد. گرچه در این دسته از زنان خطر افزایش ناهنجاری های کروموزومی وجود ندارد، خطر تولد نوزادان با نواقص مادرزادی افزایش بیشتری می یابد. از آنجایی که مادران نوجوان میزان مصرف غذایشان کمتر از معمول است، به همین دلیل احتمال بیشتری وجود دارد که نوزادان کم وزن به دنیا بیاورند. مادران نوجوان همچنین بیشتر در معرض خطر مسمومیت بارداری و عمل زایمان سزارین هستند و احتمالاً کمتر می توانند شیر خود را به نوزاد بدهند. این مادران جوان، به دلیل وضعیت ویژه شان به راهنمایی های خاص و مشاوره بیشتری نیاز دارند. اگر مادر نوجوانی هستید، توصیه می کنیم از مراقبت های بارداری کافی برخوردار باشید و از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید و فواید شیر مادر را در نظر داشته باشید.