افزایش تستوسترون در زنان، چه پیامدهایی دارد؟
اگرچه تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه تلقی می‌شود زنان نیز میزان کمی از این هورمون را در تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی خود تولید میکنند.
اگرچه تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه تلقی می‌شود زنان نیز میزان کمی از این هورمون را در تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی خود تولید میکنند.
تستوسترون در کنار هورمون جنسی زنانه استروژن نقشی در رشد و نگهداری بافت دستگاه تولید مثل و تودۀ استخوانی زنان بازی میکند. این هورمون‌ها در عین حال بر نوع رفتار زنان مؤثرند.
میزان نرمال تستوسترون
میزان نرمال تستوسترون در مردان در حدود 280 تا 1100 نانوگرم در دسیلیتر است.
زنان مقدار به مراتب کمتری از این هورمون ترشح میکنند و میزان نرمال آن در زنان بین 15 تا 70 نانوگرم در دسیلیتر تلقی می‌شود.
میزان هورمون تولید شده در بدن هر روزه و نیز در طول روز دچار تغییر می‌شود. میزان تستوسترون صبح‌ها در بالاترین سطح خود قرار دارد.
علایم بالا بودن میزان تستوسترون در زنان
عدم تعادل تستوسترون در زنان میتواند بر نمای فیزیکی و سلامت عمومی آنان تأثیر بگذارد.
علایم بالا بودن میزان تستوسترون در زنان عبارت است از:
- آکنه
- صدای بم
- افزایش میزان مو در صورت و بدن
- افزایش تودۀ عضلانی
- بی‌نظمی پریودها
- چوچوله درازتر از میزان نرمال
- کاهش شهوت جنسی
- تغییرات خلقی
- کاهش اندازه پستان
- تُنک شدن مو
افزایش شدید مزیان تستوسترون در زنان میتواند سبب چاقی و ناباروری گردد.
علل
بالا رفتن میزان تستوسترون در زنان معمولاً بر اثر اختلالات پزشکی شامل موارد زیر اتفاق میافتد:
هیپرپلازی فوق کلیوی مادرزادی (CAH)
CAH اصطلاحی برای تشریح گروهی از اختلالات وراثتی است که به غدد فوق کلیوی آسیب میرسانند. این غدد هورمونهای کورتیزول و الدوسترون را ترشح میکنند که نقسی در مدیریت متابولیسم و فشار خون بر عهده دارند.
غدد فوق کلیوی همچنین هورمونهای جنسی مردانهDHEA و تستوسترون را تولید میکنند.
مردم دچار CAH فاقد یک آنزیم ضروری برای تنظیم میزان تولید این هورمون‌ها هستند، بنابراین میزان تولید کورتیزول در آنها بسیار کم و میزان تولید تستوسترون بسیار بالاست.
CAH ممکن است خفیف (CAH غیر کلاسیک) یا شدید (CAH کلاسیک) باشد.
علایم در زنان عبارتند از:
- بم شدن صدا
- بروز زودهنگام موهای زهاری
- بزرگ شدن چوچوله یا کلیتوریس
- افزایش موی بدن
- بروز مو در صورت
- بی‌نظمی یا فقدان عادت ماهانه
- آکنه شدید
- رشد سریع قد در دوران کودکی اما کوتاهی قد در دورۀ بزرگسالی
اگرچه علاجی برای CAH وجود ندارد، اغلب مردم دچار این اختلال میتوانند از درمان‌هایی استفاده کنند که علایم را در آنها کاهش داده و کیفیت زندگی آنان را بهبود میبخشد.
هیرسوتیسم
هیرسوتیسم با رشد ناخواستۀ مو در زنان مشخص می‌شود. هیرسوتیسم اختلالی هورمونی است که گمان میرود به عوامل ژنتیکی مرتبط باشد.
علایم شامل رشد مو بر مبنای الگوهای مردانه است که زبر و تیره رنگ است. این اختلال اغلب به نواحی زیر دچار می‌شود:
- پشت
- قفسه سینه
- صورت
در موارد افزایش بیش از حد تستوسترون علایم دیگری شامل موارد زیر امکان بروز دارند:
- آکنه
- طاسی
- عمیق شدن صدا
- بزرگ شدن چوچوله
- افزایش تودۀ عضلانی
- کاهش اندازۀ پستان
مداواهای خانگی و درمانهای پزشکی به بسیاری از زنان کمک میکنند تا علایم هیرسوتیسم را کنترل نمایند.
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
PCOS یک اختلال شایع هورمونی است که به زنان در سنین باروری لطمه می‌زند. برخی از منابع عنوان میکنند که سندرم تخمدان پلیکیستیک مبتلابه ۸ تا ۲۰ درصد زنان در سراسر جهان است.
زنان مبتلا به این اختلال به طور معمول تا سال‌های ۲۰ و ۳۰ زندگی خود تشخیص داده نمیشوند، اما امکان ابتلا بچهها در سنین ۱۱ سالگی نیز وجود دارد. علایم PCOS شامل موارد زیر است:
- بزرگ شدن تخمدان‌ها که فولیکول تولید کرده و به طور منظم تخمک رها نمیکنند
- افزایش موی بدن
- پریودهای نامنظم، نامکرر یا درازمدت
PCOS ممکن است به چند عارضۀ مختلف شامل موارد زیر منجر شود:
- افسردگی
- بیماری قلبی
- ناباروری
- سقط جنین
- چاقی
- آپنه خواب
- دیابت نوع ۲
پزشکان علت بروز PCOS را نمیدانند اگرچه عوامل ژنتیکی و انسولین بیش از حد در این مورد نقش دارند.
تشخیص
پزشکان میتوانند بر پایۀ موارد زیر بالا بودن میزان تستوسترون را در زنان تشخیص دهند:
معاینه بالینی
در طول معاینۀ بالینی پزشک میتواند در جستجوی نشانه‌های فهرست زیر باشد:
- آکنه
- موی بیش از حد در بدن
- رشد مو در صورت
پزشک در عین حال در موارد زیر کاوش میکند:
- شهوت جنسی
- ناهنجاری‌های چرخۀ عادت ماهانه
- تغییرات خُلقی
اگر ظن به PCOS وجود داشته باشد، دکتر ممکن است به شکل بصری و لمسی ناحیۀ لگن را در جستجوی ناهنجاری‌ها مورد بررسی قرار دهد.
آزمایش خون
اگر وضعیت کسی بیانگر بالا بودن سطح تستوسترون باشد، دکتر انجام یک تست خون را در دستور کار قرار داده و سطح هورمون‌ها نیز بررسی می‌شود. در عین حال امکان بررسی سطح گلوکز و کلسترول نیز وجود دارد.
به طور معمول آزمایش خوندر هنگام صبح انجام می‌شود که در آن سطح تستوسترون در بالاترین حد خود قرار دارد.
اولتراسوند
برای بررسی PCOS دکتر ممکن است از تست اولتراسوند برای بررسی تخمدان و رحم استفاده کند.
درمان
درمان توصیه شده برای افزایش میزان تستوسترون به علت زیربنایی بروز این مشکل بستگی دارد.
به طور معمول پزشکان ایجاد تغییرات در سبک زندگی و استفاده از دارو را تجویز میکنند. برخی درمانها نیز ممکن است برای کنترل رشد موهای ناخواسته در دستور کار قرار گیرد.
دارو
بالا بودن تستوسترون در زنان و اختلالات مرتبط بدان را میتوان با استفاده از داروهای زیر مورد درمان قرار داد:
- ایفلورنیتین، کرمی است که به صورت مستقیم به پوست مالیده می‌شود و رشد موهای تازه را به روی صورت کُند میکند.
- گلوکورتیکوستروئیدها، نوعی هورمون استروئیدی هستند که میزان التهاب را در بدن کاهش میدهند.
- متفورمین، دارویی است که برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود.
- پروژستین، هورمونی است که میتواند پریودها را تنظیم کرده و باروری را بهبود ببخشد.
- اسپیرونولاکتون، یک داروی دیورتیک است که به تنظیم سطح آب و نمک کمک کرده و افزایش بیش از حد رشد مو در زنان را کاهش میدهد.
احتمال تجویز داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی نیز وجود دارد زیرا این داروها به بلوک کردن تولید بیش از حد تستوسترون کمک میکنند. بهترین انواع این داروهای خوراکی برای بالا بودن میزان تستوسترون و هیرسوتیسم آنهایی هستند که حاوی دوزهای کم نورژستیمات، گستودین، و دزوژستریل هستند.
به هر جهت، داروهای پیشگیری از بارداری خوراکی برای زنانی که در صدد باردار شدن هستند مناسب نیستند و در عین حال میتوانند سبب بروز عوارض جانبی شوند.
درمان زدودن مو
هم الکترولیز و هم لیزر درمانی را میتوان برای کنترل موی ناخواسته مورد استفاده قرار دارد. در هر حال این راهکارها به درمان عدم تعادل هورمونی زیربنایی منجر نمیشوند.
- الکترولیز. این درمان شامل فرو بردن یک سوزن بسیار ریز به درون هر فولیکول مو است. یک جریان الکتریکی از درون سوزن عبور کرده و به فولیکول آسیب می‌زند به شکلی که دیگر نتواند تار موی جدید رشد دهد. ممکن است به جلسات متعدد درمانی در این مورد نیاز باشد.
- لیزر درمانی. در طول این درمان برای آسیب زدن به فولیکـولهای مو از اشعۀ لیزر استفادهمیشود. مطابق مورد پیشین در اینجا نیز جلسات متعدد درمانی نیاز است.
این نکته را باید به خاطر داشت که درمانهای موزدایی میتواند واکنش‌های جانبی به همراه داشته و نیز ممکن است ریسکهای دیگری در پی داشته باشد.
هر فرد دچار عدم تعادل هورمونی باید پیش از اقدام به استفاده از هر درمانی در مورد رشد بیش از حد مو با پزشک مشورت کند.
تغییرات سبک زندگی
برخی از تغییرات سبک زندگی میتوانند باعث کاهش میزان تولید تستوسترون در زنان شوند حال آنکه مابقی صرفاً آن را مدیریت میکنند.
وزن خود را به محدودۀ سالم برسانید و حفظ کنید
رساندن وزن به محدودۀ سالم میتواند به علایم تعادل هورمونی کمک کند. کاهش وزن بدن حتی در حد 5 تا 10 درصد میتواند سبب بهبود علایم PCOS شده، سطح تستوسترون را کاهش دهد و از عوارض شامل ناباروری پیشگیری کند.
مدیریت موی ناخواسته
برخی از زنان درمان موی صورت و بدن خود را با استفاده از روش‌های مختلف در دستور کار قرار میدهند.
پیام همراه
بالا بودن میزان تستوسترون در زنان میتواند با طیفی از علایم، از موی بیش از حد در صورت گرفته تا ناباروری، همراه باشد و به طور معمول بر اثر یک اختلال زیربنایی پزشکی ایجاد می‌شود. درمان اختلال زیربنایی مورد اشاره به کاهش علایم و بهبود کیفیت زندگی فرد منجر می‌شود.
زنانی که فکر میکنند ممکن است دچار علایم میزان بالای تستوسترون باشند باید با پزشک خود برای تعیین علت و دسترسی به درمانهای متناسب کنکاش* کنند./
-کلمۀ کنکاش از ریشه مغولی (کنکاج، کنکاچ) و به معنی مشورت یا شور کردن است که در هزاران متن مختلف فارسی و نیز در محاوره به غلط جای کاوش را گرفته و به معنی جستجو یا کاویدن و مانند آن مورد استفاده قرار میگیرد.
منبع:
مهرین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼