افسردگی در دوران بارداری، انتقالش به جنین ممکن است؟

اهمیت دوران بارداری و تاثیر مادر بر جنین امری ثابت شده است و این مسئله نه تنها در بخش تغذیه بلکه در رابطه با حالات و تغییرات روحیات هم از لحاظ علمی تثبیت شده است پس داشتن شرایط روحی و جسمی مادر در دوران حاملگی هر دو به یک اندازه برای داشتن نوزادی سالم و شاد نقش دارند.در یک مطالعه انجام شده انجمن علوم روانشناختی در این باره با برخی نتایج تکان دهنده رو به رو شدند. این یافته ها نحوه تاثیر احساسات یک مادر باردار را بر روی جنین ۶ ماه اش نشان می داد که به هیچ وجه این تاثیرات گذارا و موقتی نبودند.

تاثیر استرس و گریه مادر باردار بر جنین قبل و بعد از تولد

هر مادری بالاخره در دوران بارداری دچار استرس می شود. خوشبختانه، استرس گاه به گاه تاثیر ماندگار در نوزاد نگذاشته اما در مقابل نگرانی طولانی مدت، تنش، استرس و افسردگی تاثیر طولانی و ماندگار بر روی جنین می گذارند.

مادرانی که در بارداری بسیار نگران و مضطرب هستند به احتمال بیشتری فرزند آن ها بعد از تولد کولیکی می شود. کودک هایی که دچار دردهای کولیکی هستند بیشتر از ۳ ساعت در روز و سه روز در هفته یا حتی بیشتر گریه می کنند. به نظر می رسد برای تسکین کودک در این حالات، هیچ اقدامی اثر ندارد.

محققان در روند تحقیقات خود دریافتند که هر چند احساسات نمی تواند از جفت عبور کند اما هورمون ها و تغییرات آن می توانند از این طریق به جنین منتقل شوند. بدن شما در زمان استرس هورمون آن را در بدن تولید می کند. نوزادانی که به صورت منظم هورمون استرس را دریافت می کنند به استرس مزمن مبتلا می شوند.

آیا مادران افسرده در آینده فرزندشان افسردگی می گیرد؟

افسرده شدن در دوران بارداری عامل افسردگی پس از زایمان نیز شناخته می شود. حدود ده درصد از مادران باردار افسرده بوده و فرزندان آنها ۱٫۵ برابر بیشتر احتمال دارد که تا ۱۸ سالگی گرفتار افسردگی شوند. این کودکان بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات عاطفی از جمله خشم هستند.

تاثیر حالات روحی مادر بر جنین

علاوه بر این ها تداوم افسردگی با علامت های شناخته شده آن مانند ناراحتی، گریه های پی در پی، گوشه گیری از موضوعات غم انگیز حرف زدن یا به آن ها فکر کردن مادر، از دوران بارداری تا بعد از زایمان می تواند رشد کودک را در دوران جنینی و بعد از تولد تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس این بررسی اگر در زمان بارداری مادر سالم بود و بلافاصله پس از تولد افسرده شد رشد نوزاد پس از تولد به کندی پیش رفته و حتی در مواردی متوقف می شود.

استرس در زندگی همه هست نگران نباشید

تجربه روزهای بد یا استرس گاه به گاه برای بسیاری از افراد مانند مادر باردار جزو جدانشدنی زندگی نیست اما اگر شما چشم انتظار تولد فرزندی هستید و این اتفاق ها را پشت سر گذاشتید لازم نیست نگران باشید این موضوع تاثیر طولانی مدت و پایداری روی فرزندتان نمی گذارد.

مصرف داروهای آرام بخش و ضد افسردگی ممنوع!

کمک گرفتن برای خوشحال شدن در زندگی بهترین راه حل برای رفع افسردگی است. اگرچه خلاص شدن از استرس برای هیچ کس ممکن نیست اما میزان زیاد و همیشگی آن برای سلامتی جنین و مادر مضر بوده و نیاز به مشورت با پزشک است. مادران باردار باید توجه داشته باشند به هیچ وجه خودسرانه از داروهای ضد افسردگی یا آرامبخش نباید استفاده کنند اما در مواردی پزشک داروها بی ضرری را برای مادران باردار تجویز می کنند.

به غیر از دارو، یوگا، ورزش، حمام کردن،نفس عمیق کشیدن، و استفاده از گیاهان مختلف که برای مادران باردار ضرر ندارد در ایجاد آرامش و حس نشاط در آن ها موثر است. استفاده از اسانس های گیاهی مانند اسطوخودوس در خانه به آرام بخشی و از بین بردن استرس کمک زیادی می کند.

افسردگی زایمان به کودک منتقل می شود

بعضی از کودکان حتی زمانی که در رحم مادر خود هستند واجد خطر ابتلا به افسردگی می شوند در طول دوران بارداری، بیوشیمی بدن زن ارتباط بسیار تنگانگی با بیوشیمی جنین او دارد. در زنی که در طول بارداری افسرده و تحت استرس باشد مقدار قابل توجهی هورمون استرس یعنی کورتیزول که همراه با خون او در جریان است وارد جریان خون جنین می شود. در هنگام تولد نیمی از کورتیزول موجود در سیستم گردش خون نوزاد را می توان ناشی از سطح کورتیزول خون مادر دانست. بالا بودن میزان کورتیزول به مدتی طولانی ممکن است به افسردگی شخص منجر شود. در حقیقت در امواج مغزی نوزادان تازه متولد شده زنان افسرده، نابهنجاری هایی دیده می شود که به امواج مغزی بزرگسالانی که افسردگی مزمن مبتلا شده اند شباهت زیادی دارد. این قبیل نوزادان در مقایسه با نوزادان دیگر بیشتر گریه می کنند و حالت چهره شان به میزان بیشتری خشمگین و غمگین می شود. ممکن است افسردگی مادر در دوران بارداری، وضعیت نوروبیولوژیکی نوزاد را به گونه ای تغییر دهد که بعدها او همیشه در برابر استرس زندگی واکنش شدیدتری از خود نشان بدهد.

افزایش خطر ابتلا به افسردگی در مادرانی که در دوان بارداری دچار افسردگی بودند

تحقیقات صورت گرفته توسط پژوهشگران انگلیسی نشان می‌دهد، کودکانی که مادران آنها در دوران بارداری دچار افسردگی بوده‌اند، با افزایش خطر ابتلا به افسردگی در بزرگسالی مواجه هستند. محققان دانشگاه بریستول در این مطالعه فرزندان هشت هزار مادر مبتلا به افسردگی قبل یا پس از زایمان را مورد بررسی قرار دادند.به گزارش ایسنا، نتایج به دست آمده نشان می‌دهد، خطر ابتلای فرزندان مادران افسرده به این عارضه در ۱۸ سالگی ۳/۱ برابر بیشتر از فرزندان مادران فاقد افسردگی در زمان بارداری است.دکتر ربکا پیرسون، سرپرست تیم تحقیقاتی تأکید می کند: افسردگی در دوران بارداری باید جدی گرفته شده و به سرعت درمان شود. درمان های پزشکی در دوران بارداری می‌تواند خطر مشکلات سلامت روانی در کودکان را به طور چشمگیری کاهش دهد.

تغییر در فعل و انفعالات ژنتیکی نه در ساختار ژن

دانشمندان تا کنون احتمال می‌دادند که بین ناراحتی روحی مادران باردارو رفتار فرزندان آنها رابطه‌ای وجود دارد. اما یافته‌ی علمی جدید در این رابطه آن است که در ساختار ژن فرزندان این مادران تغییری ایجاد نمی‌شود، بلکه فعل و انفعالات ژنتیکی آنها دگرگون می‌شود. این دانشمندان نتایج تحقیق خود را در نشریه‌ی علمی Translational Psychiatry منتشر کردند. یکی از این محققان می‌گوید: «این کودکان در زندگی آینده‌شان آسیب‌پذیری بیشتری در رابطه با استرس و بیماری‌های روحی پیدا می‌کنند». به گفته‌ی آنان، این فرزندان معمولا ترسوتر و از کنجکاوی کمی برخوردار هستند.

آمادگی سریع‌تر برای فرار یا نبرد

یکی از دانشمندان دانشگاه کنستانس می‌گوید: «بدن مادر به جنین خود خبر می‌دهد که او در یک محیط خطرناک و تهدیدآمیز بزرگ خواهد شد. به همین دلیل این کودکان در شرایط سخت سریع‌تر فرار می‌کنند یا اینکه سریع‌تر دست به نبرد می‌زنند. در حالی که کودکان دیگر در همین شرایط ممکن است آرام بمانند و در وحله‌ی اول شرایط را وارسی کنند و بسنجند». دانشمندان این تغییرات ژنتیکی را در کودکانی در سنین بین ۱۰ تا ۱۹ سال یافتند که مادرانشان در زمان بارداری مورد خشونت قرار گرفته بودند. محققان برای انجام این تحقیق داده‌های ۲۵ مادر با فرزندانشان را بررسی کردند. از این ۲۵ مادر، ۸ مادر ذکر کردند که در زمان بارداری از طرف شریک زندگی خود از لحاظ روحی و جسمی مورد خشونت قرار گرفته بودند.

اعلام پژوهش‌های بیشتر در این زمینه

اما در این مسئله همچنان چند پرسش بی جواب مانده است. یکی این‌که شرایط مادر از چه زمانی به بعد قادر به تاثیرگذاری روی ژن‌های کودک است؟ همچنین اینکه استرس مادر از چه حدی می‌تواند روی جنین تاثیرگذار باشد؟ دانشمندان توضیح می‌دهند که نتایج این پژوهش هنوز نهایی نیست و تاکید می‌کنند که در آینده تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام خواهند داد.

توسعه سلامت روانی افراد

پروفسور کارمین پاریانته از کینگز کالج لندن نیز خاطر نشان می کند: تحقیقات نشان می‌دهد که توسعه سلامت روانی فرد نه از بدو تولد، بلکه از رحم مادر آغاز می‌شود؛ پس باید افسردگی در زمان بارداری درمان شود تا از مشکلات روانی مادر و بروز اختلال در سلامت روانی نسل‌های آینده پیشگیری شود. زنان دچار افسردگی باید قبل از بارداری نسبت به درمان خود اقدام کنند و در صورت بارداری نیز باید به سرعت تحت درمان قرار بگیرند. عوامل مختلفی در افسردگی قبل و بعد از زایمان نقش دارند و عدم حمایت اجتماعی مهمترین عامل محیطی موثر در بروز افسردگی پس از زایمان تلقی می‌شود. نتایج این پژوهش در مجله JAMA Psychiatry منتشر شده است.