سرطان تخمدان در زنان، عوامل خطر را بشناسید

سرطان تخمدان یکی از انواع سرطان زنان به شمار می‌رود که سالانه حدود ۲۵۰ هزار زن در دنیا با این بیماری شناسایی می‌شوند و هر سال قریب به ۱۴۰ هزار نفر به دلیل ابتلا به آن می‌میرند؛ اما محققان می‌گویند دو گزینه می‌تواند راه فرار از ابتلا به آن را پیش روی زن‌ها بگذارد.
شانس زنده ماندن زنان مبتلا به سرطان تخمدان در عرض ۵ سال ۴۵ درصد است در حالی که مبتلایان به سرطان سینه تا بیش از ۸۹ درصد شانس زنده ماندن دارند و این موضوع، نیاز به توجه بیشتر به سلامت زنان را می‌رساند.
به دلیل شباهت علائم این بیماری با ناراحتی‌های گوارشی، معمولا زمانی تشخیص داده می‌شود که بیماری تا حد زیادی پیشرفت کرده و در مراحل پایانی قرار گرفته است از این رو، حدود نیمی از مبتلایان شانس زنده ماندن را از دست می‌دهند.
از سال ۲۰۱۳، هر ساله ۸ می مصادف با ۱۸ اردیبهشت را به نام روز جهانی سرطان تخمدان نام‌گذاری کرده‌اند. در چنین روزی، سازمان‌های مرتبط با سرطان تخمدان در دنیا با یکدیگر متحد می‌شوند تا آگاهی عمومی را درباره این بیماری افزایش دهند. در روز جهانی سرطان تخمدان تلاش می‌شود تا در مبتلایان به این بیماری، حس همبستگی در مبارزه با این بیماری را القا کنند تا روحیه مبارزه را در آنها بالا ببرند.

عوامل خطر را بشناسید
تاکنون روش دقیق و قابل اعتمادی برای شناسایی سرطان تخمدان وجود ندارد به همین دلیل معمولا روند تشخیص بیماری تا مراحل پایانی بیماری به تأخیر می‌افتد و زمانی سرطان تشخیص داده می‌شود که دیگر درمان پاسخگو نخواهد بود.
سن:
بیشتر موارد ابتلا به سرطان تخمدان در زنان بالای ۵۵ سال رخ می‌دهد. در واقع، ابتلا به این بیماری بعد از یائسگی شدت می‌یابد. البته در مواردی هم سرطان تخمدان در زنان جوان مشاهده می‌شود.
سابقه خانوادگی:
زنانی که بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند جزء گروهی هستند که در خانواده درجه یک خود مانند مادر یا خواهر سابقه ابتلا به سرطان تخمدان، پستان، روده بزرگ یا رحم دارند.
عامل ژنتیکی:
وجود ناهنجاری در ژن‌های BRCA۱ یا BRCA۲ خطر ابتلا به سرطان تخمدان را بالا می‌برد. این‌ها، ژن‌هایی هستند که به ترمیم آسیب‌های سلولی کمک می‌کند و خطر ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد.
سایر عوامل:
علاوه بر عوامل پرخطری که اشاره شد، برخی دیگر از موارد نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش دهد. بر این اساس، زنانی که فاقد فرزند هستند، زنانی که هرگز از قرص‌های ضدبارداری استفاده نکرده‌اند، زنانی که قاعدگی آنها در سنین پایین شروع می‌شود یا پیش از موعد یائسه می‌شوند به طور متوسط بیشتر از سایر زنان در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
به طور تقریبی ۱۵ درصد موارد ابتلا به سرطان تخمدان در زنان به دلیل وجود سابقه خانوادگی این بیماری است. این سابقه خانوادگی به دنبال ارتباط خونی نزدیک با خانواده درجه یک حاصل می‌شود و چنانچه سابقه ابتلا به سرطان پستان تا قبل از ۵۰ سالگی و سرطان تخمدان در هر سنی وجود داشته باشد، خطر ابتلا به این سرطان‌ها در فرد چندین برابر می‌شود. در زنانی که سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را دارند، فاکتور سن اهمیت بالایی دارد.

علائمی که شوخی‌بردار نیستند
علائم سرطان تخمدان معمولا شباهت زیادی به بیماری‌هایی چون ناراحتی‌های گوارشی دارند و به همین دلیل دیر تشخیص داده می‌شوند و بیماران شانس درمان به موقع و مؤثر را از دست می‌دهند. آگاهی از علائم و عوامل پرخطر به طور قطع می‌تواند تشخیص زودهنگام را به دنبال داشته باشد.
افزایش غیرعادی اندازه شکم و نفخ دائمی؛ دشواری در غذا خوردن و احساس سیری زودهنگام؛ درد شکمی یا لگنی و احساس دفع ادرار اضطراری از علائم هشداردهنده سرطان تخمدان به شمار می‌رود.
در صورتی که زنان یک یا چند علامت این بیماری را داشته باشند که بین چند روز تا سه هفته تداوم داشته باشد، باید حتما به پزشک مراجعه کنند تا معاینات لازم برای تشخیص احتمالی بیماری انجام شود.
علاوه بر این، تغیر در اجابت مزاج؛ خونریزی غیرطبیعی واژینال؛ خستگی و کاهش یا افزایش وزن بی‌دلیل به ویژه در اطراف شکم نشانه‌های دیگر بیماری است.

پیشگیری قدم اول
از آنجایی که بهترین راهکار برای هر بیماری، جلوگیری از ابتلاست، در سران تخمدان هم محققان گزینه‌هایی را مطرح کرده‌اند که می‌تواند مانع از ابتلا به این سرطان شود.
به طور کلی، دو گزینه برای کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان وجود دارد. یکی از این روش‌ها، مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری است. محققان معتقدند مصرف این قرص‌ها خطر ابتلا به سرطان تخمدان را تا بیش از ۳۰ تا ۶۰ درصد کاهش می‌دهد.
روش دیگر پیشگیری از بروز سرطان تخمدان، جراحی و برداشتن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ در افرادی است که آزمایش‌های ژنتیک شانس ابتلا به این سرطان را در آنها نشان می‌دهد. در بیشتر زنانی که یائسگی را تجربه کرده‌اند، جراحی و خارج کردن تخمدان‌ها، احتمال ابتلا به سرطان تخمدان و سرطان‌های مرتبط را بین ۸۵ تا ۹۰ درصد کاهش می‌دهد.
در زنانی که در سنین پیش از یائسگی هستند، خارج کردن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ خطر ابتلا به سرطان پستان را تا ۴۰ تا ۷۰ درصد پایین می‌آورد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که شایع‌ترین نوع سرطان تخمدان از لوله‌ها فالوپ داخل رحم بروز می‌کند که مستلزم جراحی زنان می‌شود. حفظ وزن متعادل نیز میزان خطر ابتلا را کاهش می‌دهد.
بسیاری از زنان تصور می‌کنند که انجام تست‌های سالانه زنان مانند تست پاپ‌اسمیر راهی مطمئن برای شناسایی سرطان تخمدان است اما محققان معتقدند که تست پاپ‌اسمیر تنها تغییرات پیش‌سرطانی سلول‌های ناحیه سرویکس (گردن دهانه رحم) را نشان می‌دهد و راهی برای تشخیص سرطان تخمدان محسوب نمی‌شود و با معاینات دقیق پزشک حاصل می‌شود.