یائسه شدن زنان، علل و روش تشخیص

دوره یائسگی (منوپاز یا کلیکماکتریک) نامیده می شود. زمانیکه دوره قاعدگی یک خانم متوقف شده و شخص دیگر قادر به بچه دار شدن نمی باشد را گویند. معمولا یک خانم برای مدت یک سال قاعده نمی شود یائسگی رخ داده است. به طور متوسط این اتفاق بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی اتفاق می افتد. قبل از یائسگی ، قاعدگی خانم ها معمولا نامنظم می شود. علائم دیگری که در یائسگی اتفاق می افتد گر گرفتگی است که معمولا ۳۰ ثانیه تا ۱۰ دقیقه طول می کشد. و ممکن است با تعلیق و لرز و قرمزی همراه باشد. گر گرفتگی معمولا بین یک تا دو سال از بین می رود. علائم دیگر شامل خشگی واژن، مشکلات خواب و تغییرات خلق خو می باشد. شدت تغییرات در خانم ها متفاوت است.
بیماری های قلبی و پوکی استخوان به طور اساسی با افزایش سن ارتباط دارد نه با یائسگی.
بعضی از مشکلات که ممکن است از قبل وجود داشته باشد مانند اندومتریوز و یا قاعدگی های دردناک ممکن است با یائسگی تشدید شود. یائسگی معمولا یک تغییر طبیعی است و در کسانی که سیگار مصرف می کنند ممکن است زودتر اتفاق بیافتد.

علل یائسگی:
- افزایش سن و تغییرات فیزیولوژیک
- عمل جراحی برداشتن تخمدان ها
- شیمی درمانی
از نظر شیمیایی یائسگی مربوط به کاهش تولید استروژن و پروژسترون (هورمون های زنانه ) می باشد.

روش تشخیص:
برای اثبات تشخیص یائسگی که البته به طور معمول رایج نیست می توان اندازه هورمون ها را در خون و ادرار بررسی کرد. یائسگی کاملا دوره مخالف شروع عادت ماهیانه در نوجوانان است. درمان اختصاصی معمولا لازم نیست ولی برخی از علائم معمولا با درمان برطرف می شود.

راههای از بین بردن گرگرفتگی
- خودداری از کشیدن سیگار
- خودداری مصرف کافئین و الکل
- خوابیدن در یک اتاق خنک و یا پنکه
- درمان های طبی (MHT) یائسگی Menopausal hormonal Therapy
شامل: کلونیدین، گاباپنتن و یا مهار کننده گیرنده سروتونین. در گذشته برای درمان MHT تقریبا برای همه به کار می رفت. اما امروزه برای کسانی که از علائم و عوارض جانبی رنج می برند توصیه می شود. شواهد کاملی وجود ندارد که درمان تناوبی موثر باشد.

علائم یائسگی
قاعدگی در بیشتر خانم ها ابتدا نامنظم می شود و دوره قاعدگی ممکن است کوتاه تر از قبل شود. گاهی اوقات اپیزودهای طولانی لکه بینی قبل از یائسگی اتفاق می افتد. اگر یک خانم تمام تاریخ های نامنظمی قاعدگی اش را بنویسد و بعد متوجه گردد از چه زمانی هیچ خون ریزی نداشته است این اطلاعات برای پزشکان بسیار مهم است. علائمی مانند گر گرفتی و تغییرات خلق که مربوط به نوسانات هورمونی است بعد از کامل شدن مرحله یائسگی از بین می رود. ولی تغییرات مربوط به کمبود استروژن (آتروفی و خشکی واژن و خشکی پوست) تا سال های بعد از یائسگی نیز ادامه خواهد داشت. علائم شایع دیگر افسرگی، اضطراب، تپش قلب، تحریک پذیری، مشکلات حافظه و عدم تمرکز، خشکی واژن و مشکلات ادراری است.

مشکلات عمومی
Hot flashes یا گر گرفتگی
همچنین شامل تعریق شبانه و لرز می باشد که به علت مشکلات وازوموتور است.
- افزایش ریسک اختلالات آترواسکلروز
- میگرن
- افزایش ضربان قلب
- اختلالات خون ریزی رحمی
- آتروفی دستگاه تناسلی ادراری
- واژینیت اتروفیک ( آتروفی واژینال هم نامیده می شود که نازک شدن غشاء ولو، واژن و دهانه رحم (سرویکس) و همچنین دستگاه خارجی ادراری می باشد. همراه با چروک خوردگی و از دست دادن الاستیسیته و خاصیت ارتجاعی دستگاه تناسلی داخلی است.)

- خارش
- خشکی واژن
- ترشحات آبکی
- تکرر ادرار
- بی اختیاری ادرار: ممکن است به مرور بدتر شود ، گرچه بی اختیاری ادراری بیشتر مربوط به بارداری است تا یائسگی
- فوریت ادراری Unirary urgency
- افزایش احتمال التهاب و عفونت واژن و مجاری ادرار (افزایش احتمال عفونت قارچی واژن و عفونت های دستگاه ادراری)
مشکلات اسکلاتی
درد پشت:
- درد عضلانی و درد مفاصل
- پوکی استخوان و آرتروز

اختلالات پوستی و بافت نرم
- چروک خوردگی پستان (اتروفی پستان)
- دردناک شدن پستان که ممکن است با تورم پستان همراه باشد یا خیر
- کاهش الاستیسیته پوست
- احساس سوزن سوزن شدن، سوزش و خارش پوست
- چروک خوردن پوست و خشکی پوست

اختلالات روحی و روانی
- افسردگی و اضطراب
- احساس خستگی
- تحریک پذیری
- از دست دادن حافظه و اختلالات مربوط به تمرکز حواس
- اختلالات خلق و خو
- اختلالات خواب، خواب سبک، بی خوابی و خواب های روزانه
- اختلالات جنسی
- نزدیکی دردناک
- کاهش میل جنسی
- مشکلات رسیدن به ارگاسم

نارسایی زودرس تخمدان POF -premature ovarian failure
اگر فعالیت تخمدان ها قبل از سن چهل سالگی متوقف گردد این وضعیت را نارسایی زودرس تخمدان می نامند که خیلی نادر است. و با افزایش میزان هورمون FSH و LH در حداقل سه نوبت و حداقل به فاصله چهار هفته مشخص می شود.
علت:
- اختلالات اتوایمیون
- بیماریهای تیروئید
- دیابت شیرین
- شیمی درمانی
- حامل ژن سندروم X شکننده
- رادیو تراپی
- ایدوپاتیک
بیشتر موراد علت نارسایی زودرس تخمدان ایدوپاتیک می باشد. خانم هایی که اختلالات تولید مثل ای مانند اندومتریوز، سندروم پلی کیستیک، سرطان ارگان های تناسلی دارند، ممکن است دچار POF شوند. همچنین یائسگی زودرس در خانم های سیگاری، چاق با ایندکس توده بدنی بالا، برخی نژادها، برداشتن تخمدان ها همراه با برداشتن رحم و بدون آن اتفاق می افتد.