مصرف دارو در بارداری، نکات قابل توجه

به مانند بسیاری داروهای دیگر٬ ایبوپروفن جزو دسته‌ی دارو‌های آسیب‌زا در بارداری قرار می‌گیرد و سازمان دارو و غذای جهانی هم این مسئله را تأیید کرده است. مصرف ایبوپروفن در بارداری در دسته‌بندی D قرار می‌گیرد. این بدان معناست که مصرف آن می‌تواند به نوزاد آسیب وارد کند. در ادامه مقاله با ما همراه باشید تا با عوارض مصرف این دارو در بارداری آشنا شوید.
این مشکلی است که برای اکثر داروهایی که توسط سازمان دارو و غذای جهانی از این سیستم دسته‌بندی خارج شده‌اند وجود دارد. در این فاصله٬ پرستاران و پزشکان باید تمام شواهد موجود را برای هر دارو در نظر داشته تا بتوانند این مسئله را تشخیص دهند که آیا یک دارو ارزش آن را دارد که با توجه به عوارض و خطراتش٬ مصرف شود یا نه.
خود داروی ایبوپروفن و تأثیر آن در دوران بارداری به خوبی شناسایی نشده است. در عوض تحقیقات زیادی بر روی تأثیرات ایبوپروفن همراه با سایر داروهایی که از یک خانواده هستند (منظور داروهای ضدالتهاب بدون استروئید است) مانند آسپیرین و ناپروکسن صورت گرفته است.
معمولا ایبوپروفن به دلایل متعددی در سه ماهه‌ی سوم بارداری تجویز نمی‌شود. از همه مهم‌تر این است که احتمال دارد باعث ایجاد مجرایی در قلب جنین شده که زودتر از موعد بسته شود و این به آسیب قلبی یا ریوی و حتی مرگ می‌انجامد. مصرف ایبوپروفن یا داروهایی از این دست در هفته‌های آخر بارداری با کم شدن میزان مایع آمنیوتیک مرتبط بوده و نگرانی دیگر این است که این داروها می‌تواند زایمان را طولانی کرده یا به تأخیر بیاندازد.
برخی شواهد نشان می‌دهد که مصرف ایبوپروفن در سه ماهه‌ی نخست بارداری به طور مختصری خطر بچه‌دار شدن با نقص‌ها و کمبودهای زایمانی را بالا می‌برد. با این حال این تحقیقات ضعف‌ها و کاستی‌های بسیاری دارد

عوارض مصرف ژلوفن در حاملگی

در سه ماهه سوم بارداری این دارو جزء گروه D قرار می گیرد که نباید استفاده شود.
ژلوفن در بالغین استفاده می‌شود و به صورت کپسول های ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرمی در بازار موجود است. احمد رهنمای چیت‌ساز نایب رئیس انجمن داروسازان تهران گفت: داروی ایبوپروفن با نام تجاری پروفن به صورت دراژه وجود دارد که سه چهار سالی است که به صورت ژله‌ای و با نام ژلوفن تهیه می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: در تکنولوژی جدید داروسازی تولید داروها به صورت ژله‌ای بسیار جا باز کرده است زیرا تولید داروها به صورت ژله‌ای عوارض قرص را به حداقل می‌رساند و جذب دارو را سریع‌تر می‌کند. رهنمای چیت‌ساز افزود: از عوارض این دارو عوارض گوارشی است که از آن جمله می‌توان اثر آن بر روی کبد را ذکر کرد چون این دارو در کبد متابولیزه می شود تا قابلیت جذب داشته باشد بنابراین مصرف زیاد آن به کبد فشار می آورد.
وی ادامه داد: یکی دیگر از عوارض آن تاثیر این دارو بر کلیه است چرا که دفع دارو از طریق کلیه صورت می‌گیرد و مصرف بیش از حد آن بر کلیه اثر می‌گذارد. نایب رئیس انجمن داروسازان تهران یادآور شد: این دارو در بالغین استفاده می‌شود و به صورت کپسول های ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرمی در بازار موجود است؛ از این دارو در امراضی چون آرتریت، نقرس، دردهای شدید قاعدگی و درد دندان استفاده می‌شود. وی ادامه داد: این دارو خاصیت ضد درد، ضد التهاب، ضد تب دارد که کودکان از این دارو به صورت شربت و با نام ایبوپروفن استفاده می‌کنند.
وی در مورد مصرف این دارو در دوران بارداری گفت: به طور کلی توصیه می‌شود تمامی داروها در سه ماهه اول بارداری استفاده نشود؛ ژلوفن در دوران بارداری جز گروه B است یعنی برای جنین ضرری ندارد اما باید طبق دستور پزشک مصرف شود. رهنمای چیت‌ساز ادامه داد: اما در ۳ ماهه سوم بارداری این دارو جزء گروه D قرار می گیرد که نباید استفاده شود و مصرف آن باعث بروز اختلالات جنینی می شود.

موارد منع مصرف ژلوفن

مصرف داروی ژلوفن در مواردی منع مصرف دارد که نداشتن آگاهی در این خصوص می تواند باعث بروز مشکلاتی شود.
- افراد مبتلا به آسم نباید از ژلوفن استفاده کنند.
- مبتلایان به فشار خون نیز نمی توانند از ژلوفن استفاده کنند چرا که حجم خونشان بالا می‌رود.
- افراد مبتلا به ناراحتی های خونی مثل هموفیلی و افرادی که مشکلات انعقادی دارند نیز باید از خوردن داروی ژلوفن پرهیز کنند.
- این دارو بر روی معده اثر می گذارد بنابراین اگر افرادی مبتلا به زخم معده باشند و یا کولیت داشته باشند نیز ژلوفن برایشان مضر است.
- ژلوفن استامینوفن و همچنین داروهای ضد انعقادی تداخل دارویی دارد و نباید همراه این داروها استفاده شود.
- افرادی که داروهای آنتی دیابتیک استفاده می کنند نباید ژلوفن بخورند چرا که ژلوفن باعث افزایش اثر ضد قند داروهایشان می‌شود و افت ناگهانی قند و به دنبال آن بروز شوک را به همراه دارد.
- ژلوفن نباید همراه با داروهای ادرار آور استفاده شود چرا که کاهش اثر داور می‌شود.
- لازم است که مصرف این داور به حداقل رسانده شود و حتماً زیر نظر پزشک تهیه شود و به صورت خود سرانه مصرف نشود تا مشکلات ناشی از مصرف خودسرانه این دارو از بین برود.
- چون دفع این دارو از طریق کلیه و به صورت ادرار است مبتلایان به ناراحتی‌های خیلی شدید کلیه نیز نباید از این دارو استفاده کنند همچنین کسانی که به ترکیبات آسپیرین حساسیت دارند نیز جزء موارد منع ژلوفن هستند.

نحوه تاثیر دارو بر جنین

وقتی در دوران بارداری دارویی مصرف میکنین همیشه این خطر وجود داره که ذرات دارو با عبور از جفت شما به جریان خون نوزاد برسه. ذرات داروها بسیار ریز هستن و میتونن از هر مانعی رد بشن. این ذرات با سایر منابع تغذیه ای ترکیب میشن و از طریق جفت وارد جریان خون جنین شما میشن. دوز دارو، وضعیت کلی سلامتی شما، هر داروی دیگری که قبلا مصرف کردین و اینکه ماه چندم بارداری هستین ، فاکتورهایی هستن که میزان خطر دارو را برای جنین تعیین میکنه.

انواع داروهای مسکن و تاثیر آنها بر جنین

داروهای مسکن رو میشه به راحتی و در اکثر موارد بدون هیچ نسخه­ای خریداری کرد اما به این معنی نیست که مصرفشون در دوران بارداری بی خطره. بعضی از این داروها میتونه آسیب­های اساسی به جنین شما وارد کنه. برخی از شایع ترین اثراتی که این داروها می تونن ایجاد کنن شامل نقایص تولد و عوارض زایمان می­باشد. ما اینجا نگاهی به انواع مسکن ها میندازیم و خطرناک بودن یا بی خطر بودنشون رو در دوران بارداری بیان میکنیم. البته شما حتما باید قبل از مصرف هر نوع دارویی در دوران بارداری و شیردهی با پزشک­تون صحبت کنین.

مصرف استامینوفن در دوران بارداری

نوع خاصی از مسکن ها در دوران بارداری مجازه البته باید توجه داشت فارغ از باردار بودن یا نبودن هر دارویی عوارض جانبی داره. استامینوفن اغلب درمواردی مثل سردرد، درد مفاصل و بدن درد و گلودرد مصرف میشه که معمولا مصرفش در بارداری بی خطره. توجه کنین که مصرف همه قرص‌ها و کپسول‌هایی که در ترکیبات‌شون کدئین وجود داره، در دوران بارداری ممنوعه چرا که کدئین آسیب های جبران ناپذیری به جنین وارد میکنه. استامینوفن رو طبق دستور پزشک­تون مصرف کنین و توجه کنین بدون مشورت با پزشک هیچ قرص دیگه ای رو همزمان با استامینوفن مصرف نکنین.

مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)در دوران بارداری
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یکی از انواع مسکن­ها هستن. که چند نمونه رو اینجا عنوان کردیم:

مصرف آسپرین در دوران بارداری

آسپیرین یکی از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی هست. یکی از مواد فعال در آسپیرین، اسید سالیسیلیکه که برای نوزاد شما بسیار خطرناکه. از این رو توصیه میشه که آسپیرین رو در حین بارداری مصرف نکنین، چون برای شما و نوزادتون اثرات مضری داره. یکی دیگه از دلایل اصلی جلوگیری از مصرف آسپرین اینه که اگه شما نزدیک به زمان زایمان­تون مصرفش کنین در زمان زایمان ممکنه خونریزی خیلی شدیدی داشته باشین. آسپرین همچنین می تونه باعث ایجاد اختلال در عملکرد پلاکت خون شما بشه و سبب خونریزی در شما و نوزادتون بشه. فقط در موارد نادر، پزشک ممکنه برای درمان شما آسپیرین تجویز کنه. یکی از شرایطی که ممکنه شما نیاز به مصرف آسپرین در حین بارداری داشته باشین اینه که از "پره اکلامپسی" رنج ببرین، که خطر لخته شدن خون رو به همراه داره.

مصرف ایبوپروفن و ناپروکسن در دوران بارداری

ایبوپروفن و ناپروکسن هرکدامشان داروی ضد التهابی غیر استروئیدی هستن. مصرف موترین(Motrin) یا ایبوپروفن و همچنین ناپروکسن(با نام تجاری Aleve) فقط در سه ماه اول و دوم بارداری به نظر بی­خطر میاد. قبل از مصرف حتما با پزشک­تون مشورت کنین. همچنین مصرف این دو دارو در سه ماهه سوم بارداری ممنوعه زیرا که ممکنه باعث بشه در هنگام زایمان خونریزی شدید داشته باشین.

کدام داروها در دوران بارداری ممنوع است؟

یک از سری از داروها وجود دارن که خرید و فروش اونها بدون نسخه پزشک غیر قانونیه که به عنوان داروهای مخدر شناخته شدن و مصرف شون فقط با دوز تجویز شده توسط پزشک امکان داره. پزشک درصورتی برای بیماری شما در دوره بارداری این داروها رو تجویز میکنه که خطر عدم درمان شما از خطر مصرف این داروها بیشتر باشه. خطراتی که با مصرف این داروها شما رو تهدید میکنه عبارتند از: سقط جنین، تولد زودرس یا حتی تولد نوزاد، کمبود وزن نوزاد هنگام تولد، خواب آلودگی بیش از حد نوزاد که مشکلات تنفسی و تغذیه ای برای نوزاد ایجاد میکنه. برخی از این داروها عبارتند از:
- کدئین
- اکسی کانتین/کونتین (oxycontin) یا اکسی کدون (oxycodone)
- Roxanol (که به عنوان مورفین شناخته شده)
- دمیرول (همچنین به عنوان مپریدین هم شناخته میشود)
- Duragesic (همچنین به عنوان فنتانیل هم شناخته میشود)
- Vicodin (همچنین به عنوان hydrocodone هم شناخته میشود)

چگونه داروها نوزاد شما را تحت تاثیر قرار می دهند؟
یکی از مهمترین عواملی که چگونگی تاثیر مصرف دارو بر جنین شما رو تعیین میکنه اینه که شما دارو را در سه ماهه چندم بارداری مصرف کنین سه ماه اول، دوم یا سوم. بعضی از داروها رو در سه ماهه اول و دوم میتونین مصرف کنین درحالیکه در سه ماهه سوم ممنوعه و یا بالعکس. در اینجا یه نگاه سریع به نحوه رشد کودک در سه ماهه های متفاوت و نحوه مصرف و تاثیر دارو در اون مرحله داربم

نحوه تاثیر مصرف دارو بر جنین در سه ماهه اول بارداری

در طول سه ماه اول بارداری تمام ارگان های مهم بدن جنین شروع به رشد میکنه بنابراین یکی از مهم­ترین مراحله که جنین نیاز به مراقبت خیلی زیادی داره. مصرف دارو در این مرحله میتونه به طور مستقیم روی رشد جنین تاثیر بذاره مثلا مسائل جدی مثل نقایص تولد و یا حتی ناهنجاریهایی در شکل نوزاد. درصورتی که اثر دارو خیلی شدید باشه میتونه منجر به سقط جنین بشه.

نحوه تاثیر مصرف دارو بر جنین در سه ماهه دوم بارداری

مصرف بعضی داروها در این مرحله میتونه باعث آسیب به سیستم عصبی نوزاد، دخالت در رشد کلیه های نوزاد و وزن بسیار پایین نوزاد هنگام تولد بشه.

نحوه تاثیر مصرف دارو بر جنین در سه ماهه سوم بارداری

داروهای بسیاری هستن که در این مرحله روی نوزاد شما تاثیر میذارن و مشکلاتی رو مثل مشکل تنفسی بعد از تولد به وجود میاره. هر دارویی در این دوره مصرف میکنین عوارض دارو تا حتی بعد از تولد در بدن نوزاد باقی میمونه.

نکات قابل توجه دیگر در خصوص مصرف دارو در دوران بارداری

- درحالیکه خیلی از مردم عادی اعتقاد دارن داروهای گیاهی بدون خطره اما مصرف اون ها در دوران بارداری ممکنه بسیار خطرآفرین باشه پس کاملا حواستون رو جمع کنین و هیچ دارویی رو سرخود مصرف نکنین.
- هنگام خرید دارویی که پزشک­تون تجویز کرده حتما پزشک داروساز داروخانه رو از بارداری­تون مطلع کنین.
- و در نهایت پس از ذکر همه موارد بالا تاکید داریم که هیچ گونه دارویی رو بدون مجوز پزشک­تون مصرف نکنین.