سرطان پستان در زنان، انواع و درمان آن

سرطان پستان به رشد کنترل نشده سلول های غیر طبیعی اشاره دارد، که می تواند در یک یا بخش هایی از پستان ایجاد شود، این بخش ها عبارت است از مجرایی که شیر را به نوک پستان می رساند، کیست های کوچکی که شیر را تولید می کنند (lobules) و بافت های غیر غده ای (non-glandular). اگر سرطان پستان به دیواره مجرا و یا lobule ها (لوبیول ها) نفوذ کند، تهاجمی خواهد بود. این بدان معناست که سلول های سرطانی در بافت های اطراف مانند، بافت چربی و بافت پیوندی یا پوست نیز یافت خواهند شد. سرطان پستان از نوع غیر تهاجمی (in situ) وقتی اتفاق می افتد که سلول های سرطانی مجرا را پر کرده اما به بافت های اطراف منتشر نشده است.

انواع سرطان پستان

انواع اصلی سرطان پستان از نوع تهاجمی عبارت است از:

ductal carcinoma:

این نوع سرطان پستان سه چهارم موارد ابتلا به این بیماری را تشکیل می دهد که در درون مجرای شیر ایجاد می شود. بافت های سرطانی می تواند از دیواره مجرا فراتر رفته و بافت های چربی پستان را مورد حمله قرار دهند. این نوع سرطان می تواند متاستاز باشد و از طریق جریان خون و یا سیستم لنفاوی منتشر شود.

lobular carcinoma:

این نوع از سرطان ۱۵ درصد موارد ابتلا به سرطان پستان را تشکیل می دهد. منشا این نوع سرطان در lobule های (لوبیول ها) تولید کننده شیر در پستان است. همچنین می تواند به بافت های چربی و سایر بخش های بدن نیز منتشر شود.

Medullary, mucinous, tubular carcinomas:

هشت درصد موارد ابتلا به سرطان پستان را تشکیل می دهد.

بیماری Paget:

این نوع سرطان بسیار نادر است و در مجاری شیر، در نوک پستان آغاز می شود و می تواند به بخش های تیره رنگ اطراف نوک پستان نیز منتشر شود. خانم های مبتلا به این بیماری معمولا در اطراف نوک پستان سابقه پوسته پوسته شدن، خارش و یا التهاب را تجربه کرده اند.

Inflammatory carcinoma:

این فرم دیگری از سرطان پستان است. این حالت شبیه عفونت است زیرا معمولا اثری از برآمدگی و یا تومور نیست. پوست نواحی گرم، قرمز و شبیه پوست پرتقال پر از فرورفتگی است. این حالت به سرعت منتشر می شود و بسیار تهاجمی است و به سختی درمان می گردد.

هر چه فرد ماموگرام های منظم تری را انجام دهد، پزشکان قبل از ایجاد سرطان می توانند موارد غیر تهاجمی و یا پیش سرطانی را شناسایی کنند. برخی از سرطان های غیر تهاجمی عبارت است از:

(ductal carcinoma in situ (DCIS:

در این حالت سلول های سرطانی مجرا را پر می کنند، اما به بافت های چربی منتشر نمی شوند. تقریبا همه خانم هایی که در مراحل اولیه DCIS قرار دارند، درمان می شوند. بدون درمان در طول ۱۰ سال DCIS می تواند به سرطان تهاجمی تبدیل شود.

(lobular carcinoma in situ (LCIS:

این نوع سرطان خطر کمتری در مقایسه با DCIS دارد و در lobule های (لوبیول ها) تولید کننده شیر ایجاد می شود. LCIS به درمان نیازی ندارد اما شانس ابتلا به سرطان را در هر دو پستان افزایش می دهد.

علائم و تشخیص سرطان پستان

علائم سرطان پستان عبارت است از:

- وجود توده و یا ضخیم شدگی در پستان و یا زیر بغل

- وجود ترشحاتی شفاف یا خونی در نوک پستان

- پوسته پوسته شدن نوک پستان

- معکوس شدن نوک پستان به سمت داخل

- قرمزی و تورم پستان

- فرورفتگی در بافت پستان مانند پوست پرتقال

- تغییراتی در نمای پستان مانند بالاتر بودن یکی نسبت به دیگری

- وجود زخم بهبود نیافته بر پوست پستان

تشخیص انواع سرطان پستان:

پزشک از شما سوالاتی در مورد فاکتورهای خطر این بیماری و مخصوصا سابقه این بیماری در خانواده تان خواهد پرسید. او پستان های شما را به لحاظ وجود برخی علائم معاینه می کند. بررسی در معاینات عبارت است از وجود وارونگی و یا ترشح در نوک پستان، تورم و یا تغییراتی در نمای پستان، قرمزی و وجود تو رفتگی در پوست پستان و بزرگ شدن غدد لنفاوی در زیر بغل.

- اگر در ماموگرام هرگونه تغییرات غیر طبیعی مشاهده شد، پزشک انجام تست های بیشتری را به شما توصیه خواهد کرد. مرحله بعد انجام اولتراسوند و ام آر آی (تصویر برداری رزونانس مغناطیسی) است.

- اولتراسوند مشخص می کند که توده به دست آمده جامد است و یا این که تنها کیستی معمولی و غیر سرطانی است. از این تست همچنین برای بررسی ناهنجاری های مشاهده شده در نواحی که ماموگرام نشان داده، استفاده می شود. ام آر آی تخمین دقیق تری را از سایز سرطان ایجاد می کند. از این روش برای خانم هایی استفاده می شود که خطر ابتلا به سرطان پستان در مورد آنها بالاست.

- اگر توده مشاهده شده جامد باشد، پزشک انجام بیوپسی را توصیه خواهد کرد. در طول بیوپسی، مقدار کمی از بافت پستان برداشته شده و در لابراتوار آنالیز می شود. برخی اوقات انجام بیوپسی قبل از انجام اولتراسوند و یا ام آر آی توصیه می شود.

بیوپسی از پستان به روش های متفاوتی انجام می شود، این روش ها عبارت است از:

- با استفاده از سوزنی نازک بخش هایی از بافت تومور کشیده می شود.

- استفاده از سوزن های بزرگتر سبب می شود، بخش های بیشتری از بافت برداشته شود.

بیوپسی با سوزن stereotactic: این سوزن بزرگ به تجهیزات تصویر برداری مجهز است و این امکان فراهم است تا موقعیت دقیق بافت برای برداشته شدن تعیین شود.

- انجام جراحی به منظور بیوپسی: در این روش بخشی از توده برداشته می شود.

- انتخاب نوع بیوپسی بستگی به موقعیت تومور، اندازه آن و سایر فاکتورها دارد.

- متخصصی به نام پاتولوژیست بافت را با استفاده از میکروسکوپ بررسی می کند، تا تعیین شود آیا بافت حاوی سلول های سرطانی است یا خیر. اگر چنین باشد، پاتولوژیست نوع سرطان را مشخص خواهد کرد. پاتولوژیست درجه سرطان را تعیین خواهد کرد. وجود درجه پایین نشان می دهد که توده سرطانی رشد آهسته ای دارد و احتمال کمی دارد که انتشار یابد. درجه بالا به این معناست که سرطان تهاجمی است و احتمال انتشار به بخش های دیگر بالاست. بر اساس درجه تومور پزشک می تواند برنامه درمانی را مشخص کند. پاتولوژیست سرعت تکثیر سلول های سرطانی را تعیین می کند. بیوپسی تعیین خواهد کرد، سرطان چقدر گسترش یافته است.

- مرحله مهم دیگر تعیین پاسخ هورمون ها نسبت به رسپتور هورمونی برای استروژن و پروژسترون است. گیرنده ها (رسپتورها) در سطح سلول ها این امکان را فراهم می کنند تا ترکیباتی مانند هورمون ها به آنها متصل شوند. سلول های طبیعی پستان هم برای استروژن و هم برای پروژسترون گیرنده دارند، اما سلول های سرطانی ممکن است هر دوی این گیرنده ها و یا یکی از آن ها را نداشته باشند. خانم هایی که توده های سرطانی شان نسبت به رسپتور هورمونی مثبت است، عموما پیش آگهی بهتری دارند زیرا به هورمون درمانی پاسخ می دهند.

- نمونه بیوپسی باید به لحاظ داشتن پروتئینی به نام HER2 تست شود. ژن HER2 نشان دهنده ایجاد پروتئین HER2 است. توده های سرطانی که چندین کپی از ژن HER2 را دارند می توانند HER2 زیادی تولید کنند. این سرطان ها HER2-positive نامیده می شود. این توده ها عموما رشد کرده و به سرعت منتشر می گردند.

- این نوع اطلاعات به تصمیمات درمانی کمک می کند. برای مثال در درمان سرطان های HER2-positive می توان از داروهایی استفاده کرد که پروتیئن HER2 را هدف گیری می کند.

برای تعیین این که سرطان منتشر خواهد شد یا خیر، تست های بیشتری باید انجام دهید. برخی از این تست ها عبارت است از:

- اسکن های استخوانی

- سی تی اسکن ها

- اسکن های PET: در این اسکن ها به دنبال بافت هایی هستند که به لحاظ متابولیکی فعال اند. این روش برای یافتن سرطان هایی که به سایر بخش های بدن منتشر می شود، بسیار مفید است.

سرطان پستان تا زمانی که درمان نشود، مستمرا رشد کرده و منتشر می شود.

پیشگیری از سرطان پستان

تضمینی وجود ندارد که راه کارهای موجود، شما را از سرطان پستان محافظت کند، اما برخی گزینه ها عبارت است از:

- حفظ وزن مناسب

- انجام ورزش منظم

- محدود کردن مصرف الکل. (توصیه می شود خانم ها بیش از یک نوشیدنی در روز و آقایان بیش از دو نوشیدنی الکلی در روز مصرف نکنند). اگر الکل مصرف می کنید با مصرف مکمل های فولات از ریسک ابتلا به سرطان پستان بکاهید.

- در صورتی که زیر ۴۰ سال هستید. هر سه سال و اگر بالای ۴۰ سال هستید یک تا دو سال یک بار معاینه شوید.

- در آغاز سن ۵۰ سالگی هر یک تا دو سال ماموگرافی انجام دهید. برخی متخصصین معتقدند ماموگرافی باید در سن ۴۰ سالگی آغاز شود. برای اطمینان از این مورد با پزشک تان مشورت کنید.

- خانم هایی که معتقدند به لحاظ ژنتیکی در خطر هستند باید با مشاوران ژنتیکی مشورت کنند. این نکته بر دفعات انجام چکاپ تاثیر می گذارد.

برخی خانم ها جهش ژنتیکی به نام BRCA۱ و BRCA۲ دارند. وجود این جهش ها بیشتر فرد را در خطر ابتلا به سرطان پستان قرار می دهد. این خانم ها به انجام چکاپ بیشتر و حتی ام آر آی نیاز دارند.

درمان سرطان پستان

درمان سرطان پستان با تصمیم گیری در مورد جراحی آغاز می شود. فاکتورهای مورد نظر عبارت است از:

- نوع سرطان پستان که تشخیص داده شده است.

- مشخصات به دست آمده از بیوپسی

- ترجیح بیمار

- طی ماستکتومی کل پستان برداشته می شود. لامپکتومی به جراحی گفته می شود، که فقط بافت تومور و بخش هایی از بافت سالم اطراف آن برداشته می شود.

- بافت های سرطانی خارج شده طی جراحی ممکن است تحت آنالیز بیشتر قرار بگیرد. این بررسی ها نشان می دهد، آیا لازم است درمان های دیگری انجام شود یا خیر. همچنین از این طریق ریسک ابتلا به سرطان در اعضای خانواده بررسی می شود.

- بعد از جراحی ممکن است پزشک انجام رادیوتراپی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، درمان هدفمند (targeted therapy) و یا ترکیبی از درمان ها را توصیه کند. انجام درمان های بیشتر ریسک عود سرطان و یا انتشار آن را کاهش می دهد. رادیوتراپی بعد از لامپکتومی توصیه می شود تا سلول های سرطانی باقی مانده از بین رود و از عود بیماری جلوگیری شود. بدون رادیوتراپی شانس عود سرطان تا ۲۵ درصد افزایش می یابد.

- نیاز به شیمی درمانی به این نکته بستگی دارد که سرطان تا چه حد منتشر شده و مشخصات مولکولی سرطان چیست. در برخی موارد شیمی درمانی قبل از جراحی توصیه می شود تا سایز تومورهای بزرگ کاهش یابد، به این ترتیب برداشت آنها ساده تر خواهد بود. اگر سرطان عود کند، انجام شیمی درمانی لازم خواهد بود.

- اگر سرطان نسبت به رسپتور استروژن مثبت باشد، هورمون درمانی توصیه می شود. دارویی که عمدتا در این موارد استفاده می شود، تاموکسیفن نام دارد. این دارو مانع رسیدن استروژن به سلول های پستانی می شود که برای رشد به استروژن نیاز دارند. در نتیجه شانس عود سرطان تا ۳۰ درصد کاهش می یابد.

-مهار کننده های آروماتاز نوع دیگری از هورمون درمانی است. این داروها مقدار استروژن را در بدن کاهش می دهند و مانع تولید استروژن در همه بافت ها می شوند (البته به جز تخمدان). این داروها در خانم های یائسه مفید است زیرا بعد از یائسگی، تخمدان ها دیگر استروژن تولید نمی کنند.

- برخی داروها، تغییرات ژنتیکی سلول های سرطانی را هدف گیری کرده و به آن سلول ها حمله می کنند. برای مثال اگر توده سرطانی HER2-positive باشد، پزشک ممکن است به شما (Trastuzumab (Herceptin را توصیه کند. این دارو نوعی پروتئین مربوط به سیستم ایمنی است که به رسپتور HER2 متصل می شود و سرعت رشد سلول های سرطانی را کاهش می دهد. همچنین این دارو می تواند سیستم ایمنی را تحریک کند تا حملات قوی تری ایجاد شود.

- در درمان DCIS معمولا لامپکتومی همراه با رادیوتراپی توصیه می شود. (البته در برخی موارد لامپکتومی بدون رادیوتراپی موثر واقع می شود). اما ممکن است ماستکتومی هم انجام شود. برای مثال، اگر DCIS در بیش از یک موقعیت در پستان مشخص شود و یا اگر سلول های سرطانی نگران کننده به نظر برسد، ممکن است انجام ماستکتومی مطرح شود. ممکن است - غدد لنفاوی طی ماستکتومی برداشته شود.

- در بیشتر موارد، LCIS شانس کمی برای پیشرفت دارد، بنابراین ممکن است به درمان نیاز نباشد. اما خانم هایی که به این شرایط دچارند، بیشتر در خطر قرار دارند و باید به طور منظم ماموگرافی دهند و معاینات پستان مرتبا انجام شود. ممکن است برای کاهش ریسک سرطان از دارویی مانند، تاموکسیفن استفاده شود. برخی خانم ها ممکن است انتخاب کنند که هر دو پستان خود را بردارند. به هر حال این موثرترین راه برای پیشگیری از سرطان است.

- بر اساس مارکرهای ژنتیکی پزشک می تواند، داروهای بهتری را برای حمله به سلول های سرطانی انتخاب کند. تعیین این مارکر های ژنتیکی مشخص می کند آیا سرطان به بخش های دیگر منتشر می شود و شانس انتشار چقدر است.

چه وقت باید پزشک را ملاقات کرد؟

اگر هر گونه توده ای را در پستان خود احساس کردید، فورا با پزشک تماس بگیرید. اگر متوجه علائم زیر شدید، با پزشک تماس بگیرید:

- تغییر در نوک پستان (معکوس شدن آن)

- وجود ترشح از نوک پستان

- تورم در پستان و یا وجود تغییراتی در نمای آن

- قرمزی یا فرورفتگی در پوست پستان

نکات مهم:

تشخیص به موقع، شانس درمان را افزایش می دهد. اگر تومور کوچک و محدود به پستان باشد، شانس بقا در بازه ۵ سال یا بیشتر تا ۹۰ درصد افزایش می یابد.

وجود سرطان در یکی از پستان ها، احتمال ابتلای پستان دیگر را تا حد زیادی افزایش می دهد. این نکته زمانی که شما از بلاکر استروژن استفاده می کنید، باز هم صادق است. چکاپ ها و انجام ماموگرافی منظم را فراموش نکنید.