تربیت کودک خوش اخلاق، چگونه؟

مطالعات فراوانی از سازمان های معتبر و محققین به نام جهان، کاهش پیوسته شخصیت با اخلاق، در کودکان را تایید می­کند. در نظرسنجی اخیر (شبکه تلوزیونی) در مورد مهربانی کودکان، ۶۲ درصد از ۲۶۰۰ شرکت کننده در این نظرسنجی از مهربانی کمتری نسبت به وضعیت گذشته خود قرار داشتند. ۶۰ درصد بزرگسالان اعتقاد دارند آموختن نکات اخلاقی به جوان تر ها یک مشکل جدی ملی است.
همچنین ۷۲ درصد از جامعه آمریکا اعتقاد دارد که ارزش های اخلاقی روز به روز بدتر می­شود. همدردی با دیگران در کودکان حال حاضر نسبت به سه دهه گذشته ۴۰ درصد کاهش داشته و خودشیفتگی در آنها ۵۸ درصد افزایش پیدا کرده است. (برگرفته از کتاب Unselfie نوشته دکتر میشل بوربا)
خانه بهترین مکان برای آموختن نکات و ارزش های اخلاقی به کودکان است. اما در این جامعه نامتعادل و پرجنب و جوش نیاز است که ما در آموختن این ارزش ها همت و تلاش بیشتری را به کاربگیریم. در اینجا بخش آموزشی سایت توت فرنگی درنظر دارد تا در قسمت اول موضوع، ۱۰ نکته درمورد آموختن ارزش های اخلاقی به کودکان را از کتاب "ساختن هوش اخلاقی" دکتر میشل بوربا، متخصص کودکان، برای شما قرار دهد.

جدی بودن در پرورش کودک با اخلاق
"چقدر برای شما اهمیت دارد تا یک کودک را با اخلاق بار بیاورید؟" این یک سوال بسیار مهم است. زیرا طبق تحقیقات، کودکان والدینی که قویا به این موضوع اعتقاد دارند در آینده افراد خوب و موفقی شده اند. و همه اینها به خاطر از خودگذشتگی و تلاشی است که در این راستا کرده اند. اگر تصمیم به بزرگ کردن فرزندی با اخلاق دارید تصمیم نهایی خود را سفت و سخت بگیرید.
سوال اول: از ۱ تا ۱۰ چقدر برای شما اهمیت دارد تا فرزند شما تبدیل به فردی با اخلاقیات عالی شود؟

اعتقادات خود را بشناسید و آنها را به اشتراک بگذارید
قبل از اینکه بتوانید ارزش های اخلاقی را به فرزند خود بیاموزید نیاز است تا در مورد اعتقادات خودتان با شخص خودتان روراست باشید. زمانی را اختصاص داده و در مورد ارزش های اعتقادی خودتان فکرکنید و سپس آنها را با توضیح دادن "چرا شما" این احساس را از فلان کار دارید با دیگران به اشتراک بگذارید. تا حالا بیش از ۴۰۰ فضیلت شناخته شده است. بعضی از آنها که برای شما و همسرتان از بقیه مهم­تر است را انتخاب کنید. برخی از آنها را در زیر مشاهده می­فرمایید:
نوع دوستی، جرات و شهامت، آرامش، مهربانی، همدردی، سخاوت، نجابت، سازگاری، دلسوزی، رسیدگی و توجه، همکاری، رشادت، تواضع، استقلال، اراده، نظم، حس برتری، انعطاف، انصاف، ایمان، بخشش، رفاقت، صرفه جویی، ملایمت، هوش، تشکر و شکرگزاری، کمک، صداقت، وفاداری، عشق، اطاعت، تلاش، لذت بردن، اطمینان، مسئولیت پذیری، هدف داشتن، صبر، فروتنی، متعادل بودن، تحمل بالا و بسیاری دیگر از فضیلت های اخلاقی.
سوال دوم: تصورکنید ۳۰ سال گذشته است و فرزندانتان بزرگ شده اند و در حال تماشای آنها هستید. تمایل دارید چه خصوصیات شخصیتی را از کودکی خود به همراه داشته باشند؟

نمونه ای عالی از یک فرد با اخلاق باشید
والدین اولین و مهمترین معلمان اخلاق کودکان هستند. پس مطمئن باشید که آنها اخلاق هایی را که شما مدنظر دارید کپی برداری می­کنند. سعی کنید زندگی خود را به یک نمونه و مثال عالی از اخلاقیات خوب تبدیل کنید که فرزندان شما همواره آن را می­بینند.
سوال سوم: هرروز از خودتان بپرسید: "اگر کودک من فقط رفتارهای من را مشاهده کند چه مثالی را می تواند فرابگیرد؟" پاسخ همواره صحبت کردن است!

از لحظه های آموختنی استفاده کنید
بهترین لحظه های آموزش آن لحظاتی هستند که برای آن برنامه ریزی صورت نگرفته است - آنها غیرمنتظره اتفاق می افتند. در مورد مسائل اخلاقی جستجو کنید و آنها را برای صحبت ارائه کنید. مزایا آن لحظات را درک کرده و به کودکان انتقال دهید. کودکان شما بی نهایت پیام از اخلاقیات شما دریافت خواهندکرد. پس ضروری به نظر می­رسد که آنها همواره در مورد استاندارد های اخلاقی شما بشنوند. برنامه های تلویزیونی، فیلم­ها، روزنامه­ ها پر از مسائل اخلاقی است. شما می توانید از آنها برای بازکردن بحث در مورد مسائل اخلاقی استفاده کنید. اما همه اینها مشروط به شناخت ارزش­های خود است.
(سوال چهارم: چه لحظه هایی را برای کمک به تقویت اخلاقیات فرزندانم می توانم استفاده کنم؟)
"نظم و برنامه ریزی" را به عنوان یک درس اخلاقی به کاربگیرید
یکی از بهترین راه های ساختن اخلاقیات کودک، اشاره کردن به "اثرات" رفتار کودک بر افراد دیگر است (مثلا دیدی او را به گریه انداختی!). این روش به رشد اخلاقیات کودک کمک کرده و در جوانان نیز قابل استفاده است. با کودکانتان احساس از دست دادن را تمرین کنید. مثلا یکی از اسباب بازی های او را برداشته و از او بپرسید اگر واقعا کسی این را از تو بدزد چه احساسی پیدا می­کنی؟ منصفانه است؟ چرا نه؟
به یک کودک با سن بیشتر می توانید بگویید: " دوست داری کسی این رو از تو بدزده؟" فرض کنید شما کسی هستید که وسیله دزدیده شده را پیدا می کنید. حال از او بپرسید چه حالی دارد؟ از کسی که این اسب بازی را دزدیده است چه سوالی داری؟
(استفاده از سئوالات درست ) می تواند مهارت های فهم عواقب رفتار با دیگران را گسترش دهد.
سوال پنجم: توجه بفرمایید که هدف ما این است که آنها از راهنمایی ما بی نیاز شده و به روش و رفتار خودشان عمل کنند. آیا روش شما طوری است که کودک از اشتباهات خود درس بگیرد و رشد کند؟

انتظار رفتارهای اخلاقی را داشته باشید
مطالعات کاملا واضح هستند. کودکانی به خوبی رفتار می­کنند انتظار دارند والدین آنها هم همانطور رفتارکنند. این انتظار قوانینی را تنظیم می­کند که طی آن هیچ گونه شبهه یا عدم اطمینانی را درمورد رفتارمناسب برای کودک نمی­گذارد. پس استانداردها را به چالش بکشید، راجع به آنها بحث کنید و همواره در راستای تقویت آن پیش بروید تا تبدیل به قوانین فرزندانتان نیز بشود. اگر فرزندانتان به این تغییرات واکنشی نشان نمی­دهند فاصله بین این تقویت و بحث کردن را کمتر کنید.
سوال ششم: لحظه ای را اختصاص دهید و از فرزندتان بپرسید: "چه اخلاقیاتی در خانواده ما از همه مهم­تر است؟"

به آثار رفتارها واکنش نشان دهید
محققان به ما می­گویند که یکی از بهترین تمرین های ساختن یک شخصیت اخلاقی، اشاره کردن و واکنش دادن به اثرات رفتار کودکان است. همواره پرسش از کودک در موقعیت درست می­تواند به رشد اخلاقیات آنها کمک کند. "ببین. گریه او را در آوردی" یا حالات طرف مقابل را برایش روشن کنیم: "حالا حال او بد است". با این حقه به فرزندان می آموزید که اگر به جای طرف مقابل باشد چه حالی به او دست می­دهد بنابراین او در مورد اثرات رفتارهایش با دیگران حساس­ تر خواهد بود.
سوال هفتم: چگونه به واکنش نشان دادن فرزندتان در رفتارش با دیگران کمک می­کنید؟

به رفتارهای اخلاقی کودک کمک کنید
یکی از ساده ترین راه ها برای آموزش رفتارهای اخلاقی به کودکان، کمک و تشویق کودک در هنگام انجام یک رفتار خوب است. در واقع زمانی که آنها در حال انجام یک رفتار یا کار خوب هستند از آنها تمجید کرده و به او بگویید که چرا از او تشکر می­کنید.
سوال هشتم: آخرین باری که فرزندانتان را به خاطر انجام یک کارخوب تشویق کردید کِی بوده است؟

روزانه رفتارهای اخلاقی را اولویت­ بندی کنید
کودکان با خواندن شخصیت های خوب درون کتابها خوش اخلاق نمی­شوند اما با دیدن و شنیدن آنها از خانواده به آنها پی می­برند. به کودک خود بیاموزید تا از دیگران دست­گیری کنند و با این کار دنیای خودشان را تغییردهند. هدف واقعی برای کودکان این است که هرروز کمتر از دیروز به راهنمایی های بزرگسالان متکی بوده و این مهم جز با مشارکت والدین در گوشزد روزانه این اخلاقیات امکان پذیر نخواهدبود.
سوال نهم: چه راه ساده ای امروز برای کمک به فهم اهمیت هر شخصیت درنظر گرفته اید؟ چه خدماتی یا فرصت های کمک کردنی را برای فرزندانتان مهیا کرده اید؟

از قانون طلایی استفاده کنید
به کودک خود بیاموزید که قانون طلایی برای قرن ها به ملیت های فراوانی کمک کرده و آن این است: "با دیگران همانگونه رفتارکنید که دوست دارید با شما رفتارکنند." به فرزندانتان گوشزد کنید که قبل از هرعملی از خود بپرسند: "آیا دوست دارم کسی مانند این با من رفتار کند؟" یا "بعد از این کار من به او چه حسی دست می­دهد؟"
"همدردی" به عنوان فعال­ کننده اخلاقیات هرفردی شناخته می­شود. سوالات درست در زمینه نوع دوستی و همدردی باعث می­شود که کودک در مورد رفتار خود و عواقب آن بر دیگران به خوبی فکرکند.
سوال دهم: چگونه به تبدیل شدن قانون طلایی به یک اصل در خانواده کمک خواهیدکرد؟
سوال نهایی: چه استراتژی برای اینکه کودکانتان به انسان های خوبی تبدیل شوند به کارخواهید بست؟