بازی برای کودکان، حد و حدود دارد؟

همه روانپزشکان موافقند که زمانِ بازی یکی از بخش‌های مهمِ رشدِ کودک است. اما برنامه‌های گیج کننده والدین و دیگر مسائل، پیدا کردنِ زمان برای بازی را به یک چالش تبدیل می‌کنند.

بازی کودکان یک امرِ مهم و جدی است. به عنوانِ والدین و یا مربی باید بدانیم که بازی بخش اصلی زندگی کودکان است. بسیاری از والدین دستانِ کنجکاو و ذهن‌های پُر سؤالِ کودکانشان را راهی برای شناختِ دنیایِ اطرافشان می‌دانند. به نظر می‌رسد که کودکان در تمامِ روز مشغول هستند، چه ما به آن‌ها چیزی بدهیم و چه ندهیم.

این به والدین مربوط است که بتوانند شرح دهند بازی سالم باید چگونه باشد و زمانِ بازی را به گونه‌ای برنامه ریزی نمایند که ایمن، مناسب سن و بخش عظیمی از زندگی کودکانشان باشد. هنگامی که در موردِ محدودیت‌ها و مرز‌های بازی سالمِ کودکتان تصمیم گیری کردید، ممکن است باز هم سؤالاتی داشته باشید. آیا باید زمانی را که کودکتان بازیِ خاصی را انجام می‌دهد، اندازه گیری و کنترل کنید؟ آیا بازی‌های ساختار یافته (با نظارت و دخالت بزرگسال) باید بخشی از برنامه بازی کودک را شامل شوند و یا بازی صرفاً بدونِ ساختار و کودک محور باشد؟

زمانبندی بازی کودک

توصیه می‌شود که نوپایان در یک زمان بیش از ۱ ساعت به صورتِ مداوم بیکار نبوده و یا بیهوده وقت گذرانی نکنند. نوپایان باید در هر روز ۳۰ دقیقه فعالیتی فیزیکی را با رهبری یک شخصِ بزرگسال انجام داده و ۶۰ دقیقه بازیِ بدونِ ساختار داشته باشند (این زمان‌ها در طیِ روز پخش می‌شود). منبعِ راهنمایِ دیگری نیز همین توصیه را ارائه می‌دهد، اما می‌گوید که این زمان‌ها می‌توانند بسته به قابلیت‌های کودک و علاقه مندی‌های او تغییر کنند. دکتر کِنِت جینزبرگ، متخصص کودکان در بیمارستان فیلادلفیا، می‌گوید: «ما نسخه خاصی را تجویز نمی‌کنیم. اما هر کودک باید ترکیبی از فعالیت‌های غنی، ارتباط با والدین و فعالیت‌های بدون ساختار را برای تسلط یافتن بر محیطِ خود تجربه کند.» او همچنین توصیه می‌کند که زمانی را به فعالیت‌های مستقلانه کودک اختصاص دهیم تا به او شانس رسیدن به خلاقیت و آرامش را هدیه دهیم. او می گوید: «حتی زمانی که کودکان هیچ کاری نمی‌کنند، دارند زمانشان را با آنچه که به آن نیاز دارند پُر می‌کنند.»

یادگیری از طریقِ بازی

کودکان از طریقِ بازی یاد می‌گیرند. در حالی که تصمیم گیری را تجربه می‌کنند، با تخیلِ خود بازی می‌کنند و فعالانه آن را رهبری می‌کنند. آن‌ها همچنین یادگیری و مقاومت را در خود رشد می‌دهند. بازی نقش مهمی در رشد و پرورشِ کودک و ایجادِ رابطه عمیق میانِ فرزندان و والدین دارد. دکتر جینزبرگ می‌گوید: «بازی به دلیل نقشِ عمده‌ای که در رشدِ کودکان دارد، حقِ انسانی هر کودکی به شمار می‌آید.»

بازی کردن برای التیام هیجانی و روانی کودک

در بیمارستانِ کودکانِ سنت جود در ممفیس، بازی به عنوانِ یک امرِ حیاتی برای درمانِ پزشکی و التیامِ هیجانی و روانی کودک به حساب می‌آید. کارکنانِ این بیمارستان متخصصانی در زندگیِ کودک هستند که آنچه را که دکتر می‌گوید اجرا می‌کنند. یکی از این کارکنان می‌گوید: بازی به چند دلیل مفید است، بیش از هر چیز بازی راهی است که کودکان خارج از منطقه امنِ خود احساسِ آرامش کنند. بازی همچنین راهی است که کودکان در موردِ جهانِ پیرامونِ خود بیشتر بیاموزند و به تجربه‌های مفیدی دست پیدا کنند.

بازی‌های فردی و گروهی هدفِ روزانه این بیمارستان هستند. زمان بازی شامل فعالیت‌هایی نظیرِ انجامِ کار‌های هنری، کاردستی، بازی با اسباب بازی‌ها، شرکت در جشن‌ها و هر راهِ دیگری است که کودک می‌تواند از طریقِ آن به یک تفریحِ امن و سالم دست پیدا کند. بازی می‌تواند بسته به احساس و خواست کودک تعیین شود. کارکنان این بیمارستان همواره به والدین نیز توصیه می‌کنند که زمانی را به بازی کودک اختصاص دهند و یادآوری می‌کنند که زمانِ بازی بخشِ مهمی از زندگیِ کودک است.

گاهی اوقات ممکن است این امر مشکل باشد، اما اگر می‌خواهید کودکتان به مهارت‌های اجتماعی، هوش، هماهنگی فیزیکی و مکانیسم‌های لازم برای غلبه در برابرِ مشکلات دست پیدا کند، به او اجازه دهید تفریح کند.

بهترین راه برای بازی

بازی برای رشد امری ضروری است، به این دلیل که با سلامتِ‌شناختی، فیزیکی، اجتماعی، و هیجانی کودک رابطه دارد.

کودکانی که وقت کافی برایِ عمل کردن و شناختِ دنیای اطرافشان پیدا نمی‌کنند دچارِ اضطراب و ناراحتی می‌شوند. این امر همچنین در موردِ کودکانی که به موقعیتی فرا‌تر از قابلیت‌ها و مرز‌های راحتی خود هل داده می‌شوند، صادق است. علائم اضطراب به شرح زیرند:

- دوری کردن از افراد دیگر

- کاهش اشتها

- عصبی بودن

- خواب ناآرام

- سردرد

- شکم درد

- افسردگی

حتی در محیط‌های غنی و ایمن، «زمانِ بازی» موردِ تهدیدِ برنامه مدارس و سبکِ زندگی گیج کننده والدین قرار می‌گیرد. درست است که کارِ مدرسه و برنامه‌های آموزشی مهارت‌های مهمی در زندگی هستند. اما بیشترِ متخصصان معتقدند که ساعت‌های در حالِ افزایشِ نشستن در مدرسه و انجامِ فعالیت‌های ساختارمند، جایی برای بازی‌های آزاد نمی‌گذارند.

همچنین اکثرِ روانپزشکان در موردِ بازی‌هایی که فکر و تعاملات را تحریک نمی‌دهند، هشدار می‌دهند. این امر در مورد برنامه‌های تلویزیونی و بازی‌های کامپیوتری صادق است. این برنامه‌ها و وسایل به شدت بازاریابی می‌شوند و متأسفانه والدین به این باور می‌رسند که خریداریِ آن‌ها نیازی برای والدین و نشانه خوب بودنِ آن‌ها و رشدِ مناسبِ فرزندانشان است. در حالی که وسایلِ بازی سبکِ قدیمی مانندِ جغجغه برای نوزادان، بلوک خانه سازی برای نوپایان، و طناب برای کودکانِ مدرسه‌ای معجزه کرده و به رشدِ سالمِ آن‌ها کمک می‌کنند. و از همه این‌ها بهتر، حرف زدن با کودک و انجامِ بازی‌های فکری با او و خواندنِ کتاب برای او است.