آسیب شبکه بازویی در نوزادان، چیزی می دانید؟

آسیب شبکه براکیال یا همان شبکه بازویی در حالی ایجاد می شود که هنگام زایمان طبیعی جهت کمک به زایمان فشار زیادی به دست نوزاد وارد شود به این معنی که به دلیل وزن بالای نوزاد یا به هر دلیل گیر کردن بچه در کانال زایمانی جهت نجات جان نوزاد و خروج سریع ترین کشش و فشار زیادی به گردن و دست بچه وارد می شود و این کار باعث می شود که اعصابی که از ناحیه گردن وارد دست بچه می شوند که اصطلاحا شبکه بازویی یا شبکه براکیال گفته می شود تحت کشش بیش از حد قرار گرفته و پاره شود در شکل می‌توانید شبکه بازویی را که از نخاع گردنی وارد شانه بازو و اندام فوقانی دست می شود مشاهده کنید

براکیال

تمام حس و حرکت اندام فوقانی و انگشتان مربوط به این اعصاب می باشد بنابراین می‌توان انتظار داشت که با آسیب و پارگی این اعصاب حس و حرکت در دست کودک از بین خواهد رفت حالا بسته به اینکه کجا و چند و چه تعداد از این اعصاب آسیب دیده باشند ممکن است درجات اختلال حس و حرکت متفاوت باشد اگر فقط قسمت کوچکی از این اعصاب آسیب دیده باشند فقط یک یا دو حرکت از دست کوچک کودک کاهش خواهد یافت که این نوع شایع تر است. که در مورد آن کمی بیشتر توضیح می‌دهند شایع ترین نوع درگیری اعصاب شبکه براکیال درگیری اعصاب شانه و آرنج می باشد به این معنی که کودک بعد از تولد قادر به بالا بردن شانه خود نیست و نمی تواند آرنج را بلند کند ولی انگشتان او حرکت دارد این نوع از همه شایع تر است در صورتی که کشش دست بچه و فشار بر گردن حین زایمان بسیار شدید باشد و تمام شبکه براکیال آسیب ببیند علاوه بر شانه و آرنج حس و حرکت انگشتان نوزاد هم از بین خواهد رفت.

چنین آسیب‌هایی به اعصاب دست نوزاد عوارض انکار ‌ناپذیری برجای خواهد گذاشت بنابراین بهترین راه برای پیشگیری از آسیب اعصاب دست بچه لازم است قبل از زایمان مواردی را که پیش بینی کننده یک زایمان طبیعی خطرناک می باشند شناسایی شوند. مثلاً اگر لگن مادر کوچک یا نامناسب است و یا وزن بچه زیاد است و یا به هر دلیلی پیش بینی می شود که زایمان سخت و مشکل باشد به جای زایمان طبیعی و واژینال از جراحی سزارین برای زایمان نوزاد استفاده شود.

تشخیص:

اگر بعد از تولد حرکات دو دست نوزاد غیر قرینه باشند یعنی نوزاد از یک طرف اندامهای فوقانی خود کمتر استفاده کند مثلاً شانه خود را کمتر حرکت دهد یا آرنج را رکت ندهد باید به آسیب اعصاب دست نوزاد شک کرد. در صورتی که حرکات دو دست کودک غیر قرینه باشد باید اقدام به انجام رادیوگرافی ترقوه، شانه و بازو شود زیرا گاهی به دلیل فشارهای زیاد در کانال زایمان این نوع شکستگی ها ایجاد می شود به دلیل درد نوزاد دست خود را کمتر حرکت می‌دهد در صورتی که چنین شکستگی وجود نداشته باشد و باز هم نوزاد دست خود را کمتر حرکت دهد با احتمال زیاد آسیب شبکه بازویی در کودک رخ داده است.

حالا به هر دلیل که این عارضه رخ داده باشد باید ببینیم که چه راهکار درمانی برای آن وجود دارد.

به محض شک به آسیب شبکه بازویی توسط متخصص زنان و زایمان یا متخصص اطفال و نوزادان و یا شک توسط والدین لازم است که کودک به فوق تخصص جراحی دست ارجاع شود متخصص دست باید نوزاد را به دقت معاینه کنند و اختلالات حرکتی در شانه، آرنج و دست را در پرونده ثبت کنند تا روند بهبود علائم بیمار در آینده به صورت کامل مشخص باشد.

براکیال

در سه ماه اول پس از زایمان تنها اقدامی که لازم است انجام شود حرکت دادن به دست کودک است تا دامنه حرکتی مفاصل حفظ شود و از سفتی و خشکی مفاصل جلوگیری شود. پس لازم است که مادر حرکت چرخش به خارج و بالا بردن شانه نوزاد را مرتب انجام دهد.

پس از گذشت سه ماه لازم است شیرخوار مجدد توسط فوق تخصص جراحی دست معاینه شود اگر در طی این سه ماه علائمی از بهبود مشاهده شده بود که مهمترین آن توانایی خم کردن آرنج و بالا بردن شانه می باشد کاردرمانی و فیزیوتراپی توسط والدین و توسط افراد متخصص در این کار ادامه می یابد ولی در صورتی که هیچ حرکتی برگشت نکرده باشد مخصوصاً اگر نوزاد توانایی خم کردن آرنج را به دست نیاورده باشد نیاز به جراحی خواهد بود. من بر این نکته تاکید می کنم که متاسفانه بیشتر همکارانم از متخصصین زنان و زایمان و متخصصین اطفال گرفته تا متخصصین ارتوپدی اطلاع کافی از روش درمان آسیب شبکه بازویی ندارند و درمان بیمار را با فیزیوتراپی و کاردرمانی تا بالای یک سالگی ادامه می دهند و وقتی کودک را به فوق تخصص دست ارجاع می دهند که متاسفانه کار از کار گذشته و اقدام زیادی نمی توان انجام داد. در حال حاضر با توجه به پیشرفت زیادی که در زمینه جراحی اعصاب محیطی صورت گرفته خیلی زودتر کودکان را می‌توان مورد عمل جراحی قرار داد و نتایج خوبی گرفت همانطور که گفتم در صورت عدم روند بهبود تا سن ۳ ماهگی و حداکثر شش ماهگی لازم است که کودک مورد عمل جراحی قرار گیرد و اعصاب شبکه بازویی در ناحیه گردن ترمیم شود.

عمل جراحی

در صورتی که کودک نیاز به جراحی داشته باشد لازم است که برشی در ناحیه شانه و گردن کودک داده شود و اعصاب آسیب دیده مورد بررسی قرار گیرند سپس قسمتی را که بر اثر کشش آسیب دیده جدا شده و توسط عصب برداشته شده از پای کودک که به عنوان پیوند استفاده می‌شود جایگزین شود. پس از جراحی پیوند عصب لازم است حدود ۲ ماه نوزاد از گچ یا بریس مخصوص استفاده کند تا شانه و گردن بی حرکت بماند و به عصب پیوندی آسیبی وارد نشود.

پس از عمل

پس از عمل جراحی زمان خیلی طولانی لازم است تا اعصاب مجدداً از ناحیه گردن رشد کنند و به سمت پایین بیایند و ایجاد حرکت کنند. تقریباً عصب روزانه یک میلی متر رشد می کنند به همین دلیل پس از پیوند اثر حرکات ناحیه شانه و آرنج با سرعت بیشتری برگشت می کنند ولی حرکت در دست و انگشتان خیلی دیرتر اتفاق می افتد و به همین دلیل طولانی بودن مسیر برگشت، حرکت در دست و انگشتان کامل نخواهد بود و والدین انتظار زیادی در این رابطه نباید داشته باشند. بنابراین مجدد بر این نکته تاکید می کنم که وقتی آسیب شبکه بازویی فقط محدود به آسیب حرکات شانه و آرنج باشد جراحی خیلی بهتر و سریعتر می تواند به برگشت این حرکات کمک کند ولی در صورتی که کل شبکه بازویی درگیر شده باشد و انگشتان هم بی حرکت شده باشند انتظار زیادی برای برگشت حرکت انگشتان نباید داشت.

طی چند ماه پس از عمل جراحی که اعصاب به تدریج برگشت می کنند لازم است فیزیوتراپی و کاردرمانی با شدت هرچه بیشتر و منظم انجام شود تا بی حرکتی منجر به سفتی و خشکی مفاصل نشود.