بالا آوردن شیر در نوزادان، دستورات تغذیه ای

شیر بالا آورده شده چون با شیر معده مخلوط می شود حالت ترشی و اسیدی پیدا می کند و موجب سوزش ناحیه مری و پشت کودک می گردد.

مادر پس از آوردن نوزاد به خانه می بیند نوزادش پس از شیر خوردن و بغل کردن و یا هنگام باد گلو کردن (آروغ زدن) مقداری از شیر خورده شده را از گوشه دهان به بیرون می ریزد. بعضی از مواقع شیر با شدت بیشتری بیرون می ریزد. اگر پزشک در هنگام معاینه دوره ای که از شیرخوار به عمل می آورد نوزاد و یا شیرخوار رشد طبیعی کرده است، این بالا آوردن طبیعی است و مشکل مادر فقط کثیف شدن لباس های خود و کودک است.

ریفلاکس معده مری (بازگشت شیر از معده به مری)

حالت دوم موقعی است که نوزاد و یا شیرخوار در هر نوبت شیر خوردن مقدار زیادی شیر را بالا می آورد و هنگام بالا آوردن شیر نیز، شیرخوار بی قرار است و وزن او نیز اضافه نمی گردد. این نوع بالا آوردن ها غیر طبیعی است و شیرخوار دچار بالا آوردن شیر از معده به مری می باشد که آنرا گاسترو-ایزوفاژیال ریفلاکس (Gastro-Esophageal Reflux) می‌نامند.

چرا نوزاد شیر را بالا می آورد؟

در بالای معده و زیر لوله مری، دریچه ای به نام دریچه معده مری وجود دارد. عمل این دریچه این است که پس از خوردن شیر، دریچه بسته می شود تا شیر از معده به مری برنگردد. اگر ساختمان این دریچه به طور خلقتی سست باشد، دریچه پس از شیرخوردن کاملا بسته نمی شود و شیر از معده به طرف بالا یعنی لوله مری می رود و بالاخره به دهان کودک برمی گردد و کودک آن را به بیرون می ریزد. این حالت را بازگشت شیر از معده به مری می نامند.

علایم و نشانه های بیماری:

شیر بالا آورده شده چون با شیر معده مخلوط می شود حالت ترشی و اسیدی پیدا می کند و موجب سوزش ناحیه مری و پشت کودک می گردد. کودک به دفعات، بدن خود را به شکل منحنی در می آورد و گریه می کند و ممکن است به سرفه بیفتد و ریه او خس خس کند. اشتهای کودک به تدریج کم می شود و در نتیجه مقدار کمی شیر می خورد، بنابراین وزن او کمتر از حد طبیعی اضافه می گردد. این حالت معمولاً با بزرگ شدن شیرخوار و درمان بهبود می یابد و تا ۱۸ ماهگی برطرف می گردد. در بعضی مواقع اسید معده زیاد است و موجب تحریک و تخریب دیواره داخلی مری می گردد که آن را بیماری گاسترو اوزوفاژآل می نامند.

تشخیص بیماری:

اگر شیرخوار در نتیجه بالا آوردن و نخوردن شیر رشد طبیعی نکرده، پزشک برای تشخیص بیماری سونوگرافی، اندازه گیری مقدار اسید لوله مری و آندوسکوپی توصیه می نماید.

اهداف درمانی این بیماری عبارتند از:

- مقدار اسید معده کودک را کم کنیم.

- قدرت و توان عضله دریچه معده و مری را که سست است، بیشتر کنیم.

- تخلیه معده از شیر را بهتر و بیشتر کنیم. این اقدامات موجب می شود که کودک تغذیه کافی داشته باشد و رشد کند تا بزرگتر شود و دریچه معده مری او به شکل طبیعی در آید.

برای درمان، سه نوع دارو وجود دارد:

- مهارکننده پمپ پروتون مانند امپرازول، لانزوپرازول و ازومپرازول که موجب مهار ترشح اسید معده می نماید.

- داروهای که ترشح اسید معده را کم می کنند و آنتوگونیست گیرنده هیستامین می باشند، مانند رانی تیدین، سایمتیدین و فاموتیدین. این داروها ترشح اسید معده را کم می کنند، بنابراین برگشت شیری که دارای اسید کمتر می شود و کودک احساس سوزش نمی کند.

- داروهای که توانایی دریچه معده را بیشتر می کنند مانند: بتانکول و متوکلوپراماید

این داروها سبب می شوند که شیر به تدریج از معده به طرف روده و معده تخلیه شود. داروهای فوق برای شیرخواران و کودکان بی خطر نیست. باید متذکر شد، دادن این داروها باید با تجویز پزشک و تحت نظر او انجام شود.

دستورات تغذیه ای و توصیه‌هایی برای شیرخوارانی که شیر را بالا می آورند

تغذیه با مقادیر کم و به دفعات:

شیر دادن دم به دم زیاد، موجب بالا آوردن بیشتر شیر می گردد، زیرا اگر معده بیش از حد پر شود، کودک مقداری شیر را بالا خواهد آورد. بین دو نوبت شیر دادن باید دو تا سه ساعت فاصله باشد، زیرا اگر کودک به حد کافی شیر بخورد، شیر از ۱ تا ۴ ساعت در معده باقی می ماند و نیاز نیست که به او شیر داده شود.

هنگام شیر دادن و پس از آن، کودک را بغل کنید:

مادر باید تا زمانی که کودک به شیر خوردن ادامه می دهد، اجازه دهید شیر بخورد ولی اگر مک زدن را متوقف کرد، باید او را بلند کند تا باد گلو بزند و دوباره به او شیر بدهد. بنابراین در خلال یک نوبت شیر دادن، چند نوبت او را بغل کنید تا باد گلو کند. اگر باد گلو نکرد اصرار نداشته باشید.

در حالت عمودی کودک را شیر دهید و او را بغل کنید:

هنگام شیر خوردن و بعد از آن کودک و به طور عمودی بغل کنید، به طوری که سینه کودک به سینه شما تماس داشته باشد و مدت ۳۰ دقیقه او را بخوابانید، سپس به آرامی او را روی تخت قرار دهید و زیر تشک او پتویی بگذارید تا هنگامی که می خوابد، نیم خیز باشد. بعد از سن ۶ ماهگی نیز می توانید کودک را روی روروئک که چرخ های آن را درآورده اید، قرار دهید.

سعی کنید به شکم کودک فشار آورده نشود:

بعد از شیر خوردن کودک را ننشانید، زیرا فشار روی شکم او موجب استفراغ کودک می شود. هیچ گاه کهنه روی شکم کودک نبندید زیرا موجب استفراغ او می گردد. اجازه ندهید بعد از شیر خوردن، کسی با کودک بازی کند.

هر موقع کودک شیر را بالا می آورد، شیر بالا آورده را پاک و تمیز کنید:

زیرا ماندن شیری که دارای اسید است روی لباس کودک باعث ایجاد بوی نامطبوع می شود، مخصوصا اگر کودک شیرخشک (شیری که از شیر گاو تهیه شده است) می خورد، زیرا اسید روی چربی شیر گاو ایجاد بو می کند.

خواباندن کودک:

اگر شیرخوار را به پشت یا به شکم بخوابانید، حجم شیر موجود در معده به راحتی به طرف بالا می رود و کودک استفراغ می کند. هنگام شب موقعی که می بینید کودک ناراحت است، شاید مقداری شیر را بالا آورده است و ترشی شیر او را اذیت می کند. بنابراین زیر تشک او پتو یا پارچه ای قرار دهید که در حدود ۳۰ درجه تنه کودک بالا باشد تا شیر در ته معده او قرار گیرد و آن را بالا نیاورد. هم چنین مادر باید سعی کند کودک عادت نماید که روی دست چپ بخوابد. خوابیدن روی دست چپ سبب می شود تا محل ورودی معده (اسفنکتر مری) بالاتر از سطح خروجی شیر از معده به روده قرار گیرد.

دادن شیر غلیظ:

اگر شیرخوار از شیر خشک تغذیه می شود، سعی کنید مقداری در حدود نصف قاشق چایخوری حریره برنج به هر ۳۰ میلی لیتر شیر در هر نوبت اضافه کنید یا شیرخشکی به او بدهید که به صورت تجارتی غلیظ تر تهیه شده باشد. اگر کودک شیر مادر می خورد، همراه شیر دادن او یکی دو قاشق چایخوری حریره برنج رقیق به او بدهید.

حذف شیر گاو و پاستوریزه و قهوه و شکلات از رژیم غذایی مادر:

اگر مادر قهوه، شکلات و شیر گاو یا پاستوریزه مصرف کند استفراغ کودک بیشتر می شود، بنابراین مادر باید سعی کند این مواد غذایی و غذاهای مشابه را از رژیم غذایی خود حذف نماید. در صورتی که علایمی مانند خون واضح و یا مخفی در مدفوع کودک (اگزما، آلرژی) در خانواده وجود دارد، مصرف شیر از رژیم غذایی مادر باید حذف گردد.

منبع: ویکی بیبی