اسهال و استفراغ در کودکان، پرسش و پاسخ های متداول والدین

در این مقاله به پرسش های متداول مادران درباره اسهال و استفراغ کودکان پاسخ می دهیم و عوارض و روش های درمانی این بیماری را مورد بررسی قرار می دهیم تا نگرانی والدیت بخصوص مادران را در مورد کودک خود که به بیماری اسهال و استفراغ دچار شده را کاهش داده و آنها را در راستای درمان هرچه سریعتر کودکان خود بیشتر یاری نماییم.

وظایف مادر در هنگام ابتلای نوزاد به اسهال

مادر باید از زمانی که کودک مبتلا به اسهال می شود، یادداشتی تهیه نماید و رخدادهای زیر را به طور دقیق یادداشت نماید. با این کارها هم خود مادر و هم پزشک می توانند نسبت به وضع کودک قضاوت نمایند:

- ساعات دفع مدفوع

- مقدار مدفوع

- غلظت مدفوع

- مقدار و نوع مایعی که در ۲۴ ساعت به کودک داده شده است یا با تجویز پزشک داده خواهد شد.

- مادر باید در صورت امکان، کودک را هر روز وزن کند و وزن او را یادداشت نماید.

- مادر باید درجه حرارت کودک را روزی دو تا سه بار اندازه بگیرد و اگر کودک تب شدید دارد، او را تن شویه کند، یعنی حوله مرطوب و خنک روی شکم و ران های کودک بگذارد تا تب او پائین بیاید.

پرسش:

شنیده ام که پودر او-آر-اس برای کودکان بسیار خوب است. آیا می توانم گهگاهی به کودکم بدهم یا در شیر او بریزم؟

پاسخ:

پودر او-آر-اس داروست و داروی خوبی هم هست، ولی فقط موقعی باید به کودک داده شود که کودک دچار اسهال آبکی و املاح بدن خود را از دست داده باشد.در چنین مواردی مادر باید با دستور پزشک، مقدار معینی از پودر را در مقدار معینی آب حل نماید و آن را به تدریج به کودک بدهد تا جبران کمبود آب و املاح بدن او شود، بنابراین او-آر-اس را بجز در مواردی که کمبود آب و املاح بدن خود را از دست داده است، نباید به کودک داده شود. مادران باید بدانند پودر او-آر-اس غذا نیست و موجب تقویت کودک هم نمی شود و اگر به کودک سالم داده شود یا حتی اگر به کودکی که دچار اسهال شده است به مقدار زیاد یا با غلظت زیادتر از آنچه توصیه شده است بدهند، موجب مشکلات خونی و مغزی غیرقابل جبران کودک خواهد شد.

پرسش:

موقعی که کودک حالت تهوع و استفراغ دارد، آیا دادن شربت قند به او خوب است؟

پاسخ:

بعضی از مادربزرگ ها موقعی که کودک به عللی دچار تهوع و استفراغ می شود تصور می کنند که کودک دچار سردی شده است و به او شربت قند یا نبات می دهند. دادن این مواد در بعضی مواقع ممکن است موجب شدید شدن اسهال کودک گردد.

پرسش:

موقعی که کودک دچار اسهال است، آیا دادن روغن بادام، خاک شیر، ترنجبین و شیرخشت به او، به درمان اسهال کمک می کند؟

پاسخ:

همه این مواد اثر ملتین دارند. اگر کودک در سنین شیرخواری نیست و سن او بالاتر از ۲ سال است و دچار استفراغ و اسهال حاد آبکی نیست و فقط مبتلا به اختلالات گوارشی شده است، دادن این مواد مخصوصا داروی خاک شیر که در آب حل شده است ممکن است مفید باشد ( این ماده دارای لعابی است که مواد زائد روده ها را دفع می کند ) ولی در اسهال های حاد آبکی و خونی نباید این داروهای گیاهی به کودک داده شود.

پرسش:

اگر کودکم دچار اسهال شدید و کم آبی بدن گردد، آیا با درمان بهبود می یابد؟

پاسخ:

با بستری کردن کودک در بیمارستان و مایع درمانی، کودک بهبود می یابد.

پرسش:

وجود خون در مدفوع کودک به چه علت است و آیا اهمیت دارد؟

پاسخ:

مادران با دیدن خون در مدفوع کودک بسیار نگران می شوند، زیرا از مادربزرگ ها شنیده اند که اسهال خونی خطرناک است، اما:

اگر در مدفوع کودک، همراه بلغم و خلط، لخته های خون وجود داشته باشد، دلیل تورم جدار روده کودک است و با درمان مناسب بهبود می یابد.

اگر همراه مدفوع کودک فقط رگه های خون باشد و بلغم و خلط در آن وجود نداشته باشد، در بیشتر موارد، خون نتیجه زخم ناحیه مقعد کودک است و از روده ها نیست و اسهال سبب زخم ناحیه مقعد شده است. البته در هر حال و در هر شرایطی، کودک و مدفوع او باید توسط پزشک دیده شود.

پرسش:

چه کارهایی باید انجام دهم تا کودکم دچار اسهال نشود؟

پاسخ:

با توجه به توصیه های زیر، کودک شما دچار اسهال نخواهد شد، ولی اگر دچار اسهال شد، با توجه به علل آن، به توصیه های درمانی که به تفضیل ذکر گردید، عمل نمایید و در صورتی که اسهال کودک بهبود نیافت، هرچه زودتر او را نزد پزشک یا به مراکز درمانی ببرید.

- سعی نمایید کودک را از شیر خود تغذیه کنید، زیرا کودکی که از شیر مادر تغذیه می شود کمتر دچار اسهال می شود.

- چون اسهال ویروسی و میکروبی واگیردار است و اغلب از دست و لوازم آلوده افراد دیگر به کودک منتقل می گردد، از این رو افرادی که با کودک سرو کار دارند، باید دست های خود را بعد از هر کاری با صابون بشویند. این عمل ساده در پیشگیری از اسهال بسیار موثر است.

- بطری و ظروف غذا و لیوان های کودک را با آب داغ و صابون بشوئید و سپس با پارچه تمیز خشک کنید. روش صحیح و بهداشتی تهیه شیر ( نه غلیظ باشد و نه رقیق ) در جلوگیری از پیدایش اسهال بسیار موثر است.

- اگر غذائی برای کودک تهیه می کنید، آن را بیرون از یخچال نگذارید و حتی در یخچال هم بیشتر از ۲ روز نگهدارری نکنید. غذا را قبل از دادن به کودک، کاملا گرم کنید، زیرا گرم کردن سبب از بین رفتن میکروب ها و ویروس ها می گردد.

- اگر در فصل گرما به مسافرت می روید، سعی نمایید کودک شیرخوار شما در معرض هوای گرم قرار نگیرد و در خلال سفر اصول بهداشتی را کاملا رعایت نمایید و غذاهائی که کودک قبلا نخورده است و عادت ندارد، به او ندهید.