سونوگرافی داپلر جنین چیست؟

سونوگرافی داپلر جنین چیست؟ سونوگرافی کالر داپلر جنین در دوران بارداری به چه منظوری انجام می شود؟ سونوگرافی داپلر جنین در کدام هفته بارداری انجام می شود؟ سونوگرافی کالر داپلر جنین چه زمانی لازم است؟ در هفته چندم بارداری می توان برای سونوگرافی داپلر جنین اقدام نمود؟ سونوگرافی کالر داپلر جنین در کدام سه ماهه بارداری انجام می شود؟ آیا انجام سونوگرافی داپلر جنین پیش از موعد مرسوم ، انجام می شود؟

تست سونوگرافی یک روش تشخیص در پزشکی نوین محسوب می گردد. امروزه سونوگرافی در رشته های مختلف پزشکی از جمله زنان زایمان ، قلب و عروق ، مغز و اعصاب و سایر رشته ها کاربرد فراوانی یافته است و یکی از ابزار های تشخیصی برای پزشکان طب نوین محسوب می شود. اصولا چندین نوع سونوگرافی وجود دارد که سونوگرافی معمولی ، ساده ترین و اولیه ترین نوع سونوگرافی محسوب می شود. در این روش سونوگرافی با استفاده از امواج اولتراسونیک (مافوق صوت) که به وسیله پروب خاصی از دستگاه سونوگرافی به اندام های داخلی بدن منتقل می گردد و از روی انعکاس این امواج از آن اندام ها ، تصویری از اندام مورد نظر بر روی صفحه مانیتور دستگاه سونوگرافی تشکیل می شود.

همانطور که عرض شد ، سونوگرافی معمولی فقط تصویری از اندام های داخلی مورد نظر ارائه می دهد که البته در جای خود بسیار با ارزش است و کاربرد فراوانی دارد. اما اگر بخواهیم نحوه جریان خون در رگ ها و تنگی یا انسداد رگ ها را بررسی کنیم ، سونوگرافی معمولی دیگر کاربردی ندارد. در این حالت نوع دیگری از سونوگرافی به نام سونوگرافی داپلر یا سونوگرافی داپلر رنگی (سونوگرافی کالر داپلر) به کمک پزشکان می آید. پزشکان با استفاده از سونوگرافی کالر داپلر می توانند جریان خون در رگ ها و شدت یا ضعف آن ، احتمال تنگی یا انسداد عروق خونی یا لخته شدن خون در رگ ها را مورد بررسی قرار دهند. سونوگرافی داپلر می تواند تنگی یا انسداد عروق و نیز لخته شدن احتمالی خون در قسمت های حساس بدن مثل شریان های مغز و قلب را تشخیص دهد و از سکته مغزی و قلبی جلوگیری کند.

سونوگرافی داپلر در بارداری نیز کاربرد دارد و از آن در جهت بررسی مشکلات مربوط به بارداری و جنین از جمله ایراد در خون رسانی به جنین ، اشکال در رگ های خون مربوط به بند ناف و جفت ، مشکلات مغزی و قلبی جنین و نیز بررسی دلیل عدم رشد طبیعی جنین استفاده می کنند. به سونوگرافی داپلر در بارداری ، سونوگرافی داپلر جنین یا سونوگرافی کالر داپلر جنین نیز اطلاق می شود و در زبان عامیانه ممکن است به آن سونوگرافی رنگی جنین نیز بگویند. سونوگرافی داپلر رنگی جنین جزء سونوگرافی های معمول بارداری محسوب نمی شود و انجام آن در همه مادران باردار ضرورتی ندارد. اما زمانی که مشکل خاصی در مادر باردار مثل وجود بیماری سلول های داسی شکل یا پره اکلامپسی (مسمومیت حاملگی) وجود داشته باشد یا اینکه مشکل خاصی در روند رشد جنین مشاهده شود یا نتیجه سایر اسکن های دوران بارداری در مورد جنین موارد مشکوکی را نشان دهد در این حالت ، سونوگرافی داپلر جنین می تواند توسط پزشک معالج برای زن حامله درخواست گردد. سونو داپلر جنین مشخص خواهد کرد که آیا خون رسانی صحیح به اندام های مختلف جنین صورت می گیرد یا نه.

سؤال مهمی که ممکن است برای خانم های باردار یا نزدیکان آن ها مطرح شود این است که سونوگرافی داپلر جنین چه زمانی انجام می شود؟ در کدام مرحله از بارداری این نوع سونوگرافی انجام می شود؟

در پاسخ باید گفت که سونوگرافی داپلر در حاملگی در سه ماهه سوم بارداری و از هفته بیست و هشتم بارداری به بعد انجام می شود. اما در بعضی شرایط خاص از جمله بارداری های چند قلویی یا سایر موارد مهم دیگر ، سونوگرافی داپلر جنین در سه ماهه دوم بارداری هم می تواند انجام شود. در حالت معمول ، یک بار انجام سونوگرافی داپلر در بارداری برای مشاهده وضعیت جنین کافی می باشد ولی ممکن است در بعضی شرایط از جمله بارداری های پر خطر ، داپلر جنین بیش از یک بار توسط پزشک معالج درخواست گردد.

یکی از عللی که باعث درخواست سونوگرافی رنگی جنین در زمان بارداری می شود ، رشد کم جنین می باشد. معمولا بین سن سونوگرافی جنین (سنی که توسط دستگاه سونوگرافی اندازه گیری می شود) و سن معمول جنین (سن جنین از اولین روز آخرین پریود) چند روز اختلاف وجود دارد و این می تواند طبیعی باشد. اما در بعضی از بارداری ها ، گاهی اوقات و مخصوصا بعد از هفته سی ام بارداری ممکن است این اختلاف به بیش از دو هفته برسد (یعنی سن سونوگرافی جنین بیش از دو هفته از سن معمول جنین کمتر باشد) که این میزان تاخیر در این حالت ، طبیعی به نظر نمی رسد و بنابر این سونوگرافی داپلر برای بررسی وضعیت رشد جنین و کشف علت تاخیر در رشد او بر روی مادر باردار انجام می شود. سونوگرافی داپلر حاملگی در این زمان مشخص می کند که آیا کافی نبودن رشد جنین و تاخیر در آن بر اثر عدم خون رسانی کافی به جنین است یا نه. اگر نتیجه سونوگرافی داپلر جنین مشخص کند که خون رسانی و در نتیجه ، تغذیه و اکسیژن رسانی کافی به جنین صورت نمی گیرد آنگاه پزشکان در مورد رفع علت آن اقدام می کنند و حتی در بعضی مواقع ممکن است نسبت به زایمان سزارین زن باردار نیز اقدام شود.

در مورد خطرات سونوگرافی داپلر در بارداری بر روی جنین ، باور متخصصان بر این است که انجام این سونوگرافی در سه ماهه دوم و سه ماهه سوم بارداری ضرری برای جنین ندارد. هر چند که سونوگرافی کالر داپلر جنین می تواند در تشخیص مشکلات جنین و بارداری های پر خطر نقش مهمی داشته و در بعضی موارد حتی از مرگ جنین نیز جلوگیری کند اما با این حال و از آن جایی که سونوگرافی داپلر جنین جزء سونوگرافی های لازم دوران بارداری (به استثناء موارد خاص) محسوب نمی گردد ، صرف نظر از داشتن یا نداشتن ضرر برای جنین ، سعی شود استفاده از این سونوگرافی محدود شود و فقط در موارد خاص و اورژانسی که پزشک معالج زنان زایمان تشخیص می دهد این سونوگرافی انجام شود.