غذای کمکی نوزاد، نکات مهم

شروع غذای کمکی نوزادان، گام بسیار بزرگی می باشد. باید بدانید چه زمان و چطور می توانید تغذیه با غذاهای جامد و نیمه جامد را به رژیم غذایی کودکی که تنها از شیر مادر استفاده می کرده است، را اضافه کنید. استفاده از غذاهای جامد یا شروع غذای کمکی نوزاد گام برجسته ای در زندگی شیرخواران می باشد. در ادامه نکاتی مطرح شده است که شما باید قبل از شروع تغذیه کمکی و مصرف غذاهای جامد آن ها را مورد توجه قرار دهید. این نکات در غالب پرسش های متداولی مطرح می گردد که ذهن والدین را در مورد غذای کمکی نوزاد اغلب به خود مشغول می سازد.

غذای کمکی نوزاد

1- غذای کمکی نوزاد از چند ماهگی شروع می شود؟

شیر مادر و یا شیرهای فرموله شده، تنها غذایی است که مناسب نیازهای شیرخوار می باشد و انجمن کودکان آمریکا توصیه می کند، تغذیه شیرخوار تا 6 ماهگی تنها باید با استفاده از شیر مادر صورت پذیرد. اما از 4 تا 6 ماهگی اغلب شیرخواران آمادگی شروع غذای کمکی و استفاده از غذاهای جامد را دارند. این غذاهای جامد می تواند، به عنوان مکمل شیر مادر در نظر گرفته شوند. در طول این دوران، شیرخوار معمولا دیگر غذا را به بیرون پس نمی زند و کم کم می تواند برای استفاده از غذاهای جامد آماده شود. علاوه بر این متناسب با سن، می توانید به دنبال علائم دیگری باشید که نشان می دهد شیرخوار شما برای دریافت غذای کمکی آماده می باشد. برای مثال:

- آیا شیرخوار شما می تواند سر خود را در موقعیت قائم در حالت پایداری قرار دهد؟

- آیا فرزند شما برای نشستن به کمک نیاز دارد؟

- آیا شیرخوار شما دست ها یا اسباب بازی های خود را در دهانش قرار می دهد؟

- آیا شیرخوار شما نسبت به چیزی که شما می خورید علاقه و تمایل نشان می دهد؟

اگر پاسخ شما به پرسش های مطرح شده بله می باشد و در صورتی که متخصص اطفال نیز با شما موافق است، می توانید استفاده از غذای کمکی نوزاد را آغاز کنید.

2- برنامه غذای کمکی نوزاد چیست و از چه غذاهایی می توانیم برای فرزندمان استفاده کنیم؟

تغذیه با شیر مادر را همچنان ادامه دهید. علاوه بر شیر مادر غذای کمکی نوزاد می تواند شامل موارد زیر باشد:

- استفاده از غذاهای ساده را می توانید آغاز کنید: غذای کمکی نوزاد می تواند ابتدا شامل غذایی باشد که تنها حاوی یک ماده تشکیل دهنده است، ولی باید توجه داشت این ماده غذایی باید فاقد نمک و شکر باشد. همچنین بین هر غذای جدیدی که در غذای کمکی نوزاد استفاده می کنید، حدود 3 تا 5 روز وقفه بیاندازید. به این ترتیب اگر نوزاد شما واکنشی مانند اسهال، راش و یا استفراغ را نشان دهد، شما خواهید دانست علت بروز این علائم مصرف چه غذایی بوده است. بعد از اینکه چنین غذاهایی را به کودک خود معرفی کردید، می توانید از غذاهای ترکیبی نیز در برنامه غذای کمکی نوزاد استفاده کنید. بنابراین طرز تهیه غذای کمکی نوزاد چندان پیچیده نخواهد بود.

- مواد مغذی مهم: آهن و زینک از مواد مغذی برای نوزادانی محسوب می شوند که در نیمه دوم از سال نخست زندگی خود قرار دارند. این مواد مغذی اغلب در گوشت و غلات غنی شده یافت می شوند. لوبیا و عدس نیز از مواد غذایی قابل قبولی هستند که می توانند برای تامین این مواد در تغذیه کمکی شیرخوار مناسب باشند.

- استفاده از غلات مخصوص کودکان: یک قاشق غذاخوری از غلات غنی شده با آهن را با حدود 60 میلی لیتر شیر مادر میکس کنید و آن را با استفاده از قاشقی کوچک و نه با شیشه شیر به شیرخوار دهید. این ترکیب را با استفاده از شیشه شیر به کودک ندهید و در عوض به او کمک کنید، تا بنشیند و با قاشقی کوچک ترکیب غلات با شیر را روزی یک یا دو بار به کودک بدهید. مقدار مصرف غلات را می توانید تدریجا در برنامه غذای کمکی نوزاد افزایش دهید. می توانید از برنج و جوی دو سر نیز استفاده کنید.

- می توانید سبزیجات و میوه ها را به رژیم غذایی نوزاد بیافزایید: همچنان استفاده از غذاهای ساده فاقد شکر و نمک را ادامه دهید. می توانید برای شروع از سبزیجات استفاده کنید و سپس میوه ها را به تدریج اضافه کنید. بین غذاهای جدیدی که به تغذیه کمکی کودک اضافه می کنید 3 تا 5 روز فاصله زمانی قرار دهید.

- غذاها را در حد مناسبی ریز کنید: بین 8 تا 10 ماهگی اغلب نوزادان می توانند تکه های کوچک غذایی مانند میوه های نرم، سبزیجات، پاستا، پنیر، گوشتی که به خوبی پخته شده و غلات خشک شده را مورد استفاده قرار دهند. مادامی که شیرخوار به یک سالگی خود می رسد می توانید 3 وعده غذایی در روز به او بدهید، همچنین می توانید میان وعده هایی را برای او در نظر بگیرید.

3- اگر کودک من از پذیرش غذاها اجتناب کند، چه خواهد شد؟

نخوردن غذای کمکی در نوزادان چندان غیر معمول نخواهد بود. اغلب کودکان در ابتدا از خوردن غذاها اجتناب می کنند، زیرا مزه و بافت غذا برای آن ها جدید می باشد. اگر نوزاد شما از پذیرفتن غذا اجتناب کرد، او را وادار به خوردن غذای کمکی نکنید. می توانید حدود یک هفته بعد دوباره سعی کنید. اگر چنین مشکلی ادامه داشته باشد، می توانید با پزشک اطفال صحبت کنید تا اطمینان حاصل کنید امتناع از پذیرش غذاها نشان دهنده وجود مشکلی در کودک نباشد.

4- در مورد آلرژی غذایی در کودکان وضعیت به چه شکل خواهد بود؟

برای پرهیز از بروز آلرژی غذایی در کودکان، در ابتدا به والدین گفته می شد که از مصرف غذاهای بسیار آلرژیک مانند تخم مرغ، ماهی، بادام زمینی و مغزیجات درختی برای کودکان نوپا اجتناب کنید. اما امروز شواهد متقاعد کننده ای در دست نیست که نشان دهد باید از مصرف این غذاها در اوایل دوران کودکی اجتناب کرد، تا به این ترتیب از بروز آلرژی غذایی در کودکان پیشگیری شود. تحقیقات جدید نشان می دهد، حساسیت زدایی کودکانی که در خطر هستند، نسبت به بادام زمینی در 4 تا 11 ماهگی می تواند در پیشگیری از بروز آلرژی نسبت به بادام زمینی حتی موثر نیز باشد.

- در تحقیق اخیری که انجام شده کودکانی که در خطر بالایی قرار داشتند مانند آن هایی که به درماتیت آتوپیک مبتلا بوده و یا آن هایی که به تخم مرغ آلرژی داشتند و یا کودکانی که به هر دو شرایط دچار بودند، انتخاب شدند. استفاده از محصولات حاوی بادام زمینی در برخی از این کودکان از 4 تا 11 ماهگی ممنوع گردید و این ممنوعیت تا 5 سالگی ادامه داشت. برخی دیگر از کودکان با چنین محدودیتی رو به رو نبودند و محصولات حاوی بادام زمینی را استفاده می کردند. محققین دریافتند کودکانی که در خطر ابتلا به آلرژی غذایی در کودکان بودند و از محصولاتی مانند کره بادام زمینی استفاده می کردند 70 تا 86 درصد کمتر از سایر همتایان خود به آلرژی ناشی از بادام زمینی دچار می شدند. این یافته ها می تواند در آینده در دستورالعمل های مربوط به آلرژی های غذایی مورد توجه قرار بگیرد.

با این وجود اگر یکی از بستگان نزدیک به آلرژی غذایی دچار است به او توصیه می شود، اگر برای اولین بار غذای آلرژیک را برای کودک استفاده می کنید، بهتر است این کار را در منزل انجام دهید و آنتی هیستامین خوراکی در دسترس داشته باشید.

5- آیا آبمیوه در غذای کمکی نوزاد مجاز می باشد؟

آبمیوه بخش ضروری رژیم غذایی نوزاد محسوب نمی شود و در مقایسه با خود میوه از ارزش کمتری برخوردار است. مصرف زیاد آبمیوه در تغذیه کمکی کودکان می تواند مشکلات وزنی و اسهال را به دنبال داشته باشد. همچنین می تواند روی اشتهای نوزاد برای دریافت مواد مغذی تر تاثیر بگذارد. خوردن آبمیوه در طول روز و زمانی که کودک در حال به خواب رفتن است، می تواند منجر به فاسد شدن دندان ها در او شود.

- اگر شما از آبمیوه در غذای کمکی نوزاد خود استفاده می کنید، باید حداقل تا 6 ماهگی او صبر کنید. باید اطمینان حاصل کنید که آبمیوه صد در صد طبیعی می باشد. مقدار نوشیدن در روز را محدود به 118 تا 177 میلی لیتر کنید و آن را در فنجان برای کودک سرو نمایید. آبمیوه های حاوی ویتامین C می توانند جذب آهن را در کودک تقویت کنند.

نکات مهم در مورد غذای کمکی نوزاد

۱- برخی محدودیت های غذایی در ارتباط با فرزند خود را بشناسید.

برخی غذاها برای فرزند شما مناسب نخواهد بود. می توانید در انتخاب غذاهای مناسب در برنامه غذایی کمکی کودک دستورالعمل زیر را در نظر داشته باشید:

- تا قبل از ۱ سالگی از شیر گاو و عسل برای فرزند خود استفاده نکنید. شیر گاو مناسب با نیازهای غذایی نوزاد شما نمی باشد و منبع خوبی از آهن هم نیست، همچنین ریسک بروز فقر آهن را افزایش می دهد. عسل نیز می تواند حاوی هاگ هایی باشد که احتمال بروز بیماری شناخته شده ای به نام بوتولیسم در نوزادان را افزایش می دهد.

- نباید از غذاهایی برای فرزند خود استفاده کنید که سبب ایجاد خفگی در او شود. مادامی که فرزند شما بزرگ می شود و می تواند کم کم از غذاهای جامد استفاده کند، نمی توانید از غذاهایی مانند هات داگ، تکه های گوشت یا پنیر، انگور، سبزیجات خام یا تکه های میوه استفاده کنید. تکه های میوه را ابتدا باید به تکه های کوچک تر تقسیم کنید. همچنین نباید از غذاهای سفت مانند دانه ها، مغزیجات و آبنبات های سخت استفاده کنید. از جمله سایر غذاهای خطرناک نیز می توان به کره بادام زمینی و مارشمالو اشاره کرد.

نکته مهم:

یکی از دلایل اجتناب از مصرف غذاهای جامد و تغذیه کمکی نوزاد تا قبل از ۴ ماهگی این است که مصرف برخی غذاهای خانگی خطراتی را برای شیرخوار به همراه دارند. نوزادان کمتر از ۴ ماه نباید از اسفناج، چغندر، هویج، لوبیا سبز و یا کدو استفاده کنند. این غذاها می تواند حاوی مقادیری نیترات باشد و نیترات می تواند اختلالات خونی مانند بیماری متهموگلوبینمی را به دنبال داشته باشد.

۲- به هنگام سرو غذای کمکی نوزاد، او را کنترل کنید.

زمانی که به فرزند خود غذا می دهید، به او توجه کامل داشته باشید. با او صحبت کنید و او را در فرایند تغذیه یاری رسانید. علاوه بر این سعی کنید وعده غذایی برای نوزاد بسیار لذت بخش باشد:

- برای کودک وضعیت مناسبی برای نشستن فراهم کنید. به محض این که فرزند شما بتواند به سادگی و بدون کمک بنشیند، می توانید صندلی پایه بلند مخصوصی برای او فراهم کنید و پایه های صندلی را محکم کنید.

- او را تشویق به کند و کاو کنید. فرزند شما احتمالا دوست خواهد داشت تا با غذایش بازی کند. اگر چه ممکن است کمی آشفته همراه با کثیف کاری به نظر برسد، اما این کار به رشد او کمک خواهد کرد. فقط اطمینان حاصل کنید غذاها به اندازه کافی خرد شده و نرم باشند، تا بلعیدن آن ها ساده باشد.

- می توانید وسایل کوچک و مناسبی را در اختیار کودک قرار دهید. می توانید برای نگاه داشتن غذا، قاشقی را در اختیار کودک قرار دهید و خود با قاشقی دیگر به او غذا دهید. مادامی که مهارت های کودک بهبود می یابد او را تشویق کنید تا از قاشق استفاده کند.

- می توانید فنجانی در اختیار کودک قرار دهید. می توانید شیر را با فنجان به کودک بدهید و کم کم استفاده از شیشه را کنار بگذارید. در حدود ۹ ماهگی، نوزاد شما خواهد توانست از فنجان استفاده کند.

- می توانید بشقابی را به فرزند خود اختصاص دهید. اگر ظرف غذای مناسبی به کودک اختصاص دهید، در آن صورت می توانید بخش دست نخورده غذا را دوباره در فریزر قرار دهید و در نوبت دیگری مورد استفاده قرار دهید. در غیر این صورت بزاق روی قاشق می تواند بخش های دست نخورده غذا را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

- هرگز فرزند خود را با اجبار وادار به غذا خوردن نکنید. اگر فرزند شما از استفاده غذاهای جدید امتناع می کند او را وادار به استفاده از غذا نکنید. می توانید زمانی دیگر دوباره امتحان کنید. قرار گرفتن مکرر در معرض غذاها می تواند تنوع در رژیم غذایی کودک را تضمین کند.

- باید بدانید چه زمانی کودک سیر خواهد شد. زمانی که کودک به اندازه کافی غذا استفاده کند، ممکن است گریه کرده و یا از خوردن بیشتر امتناع کند. در این حالت نباید او را وادار به خوردن غذای بیشتر نکنید.

- به خاطر داشته باشید که شما در این دوران به شیوه تغذیه سالم کودک در طول زندگی او کمک خواهید کرد، بنابراین سعی کنید از تمامی لحظات آن لذت برید.