پاداش دادن به کودک، وقتی رفتار مثبتی دارد

وقتی کودک شما در حال یادگیری رفتار جدیدی است، یا تلاش می‌کند خزانۀ رفتاری خودش را افزایش دهد، سیستم اقتصاد ژتونی خیلی مفید است.

وقتی کودک شما در حال یادگیری رفتار جدیدی مانند خوردن غذاهای جدید است، یا تلاش می‌کند خزانۀ رفتاری خودش را افزایش دهد و مهارت‌هایی مانند لباس پوشیدن یا آماده شدن برای مدرسه را یاد بگیرد، سیستم اقتصاد ژتونی خیلی مفید است. والدین و کودک باهم یک جلسه می‌گذارند:

- با جزئیات توضیح دهید که کدام‌ یک از کارهای او درست هستند. تعداد زیادی مثال عینی برای کودک ارائه کنید.

- به‌ فرزندتان توضیح دهید که چه مشکلی وجود دارد. محدودیت‌ها را بیان کنید. کودک خیلی از کارها را خوب انجام میدهد، اما بعضی از کارهای او مناسب نیستند. برای مثال، موردی را در نظر بگیرید که کودک فقط غذاهای به‌اصطلاح سفید را میخورد.

والد می‌توانند جمله‌ای مانند این را بگوید: به‌نظر من تو نقاط مثبت زیادی داری و خیلی از کارها را خوب انجام میدی. دیگه لازم نیست که صبح پنج بار صدات کنم تا بیدار شی. با این وجود، من فکر می‌کنم اگه به‌جز غذاهای سفید، غذاهای دیگری را هم بخوری، خیلی برای همه بهتر میشه.

اینطوری هم ویتامین‌هایی را که بدنت لازم دارد دریافت می‌کنی، هم می‌تونی غذا بخوری که بقیۀ افراد خانواده می‌خورند. اینطوری وعدۀ غذایی همۀ خانواده ساده‌تر می‌شود و من مجبور نیستم چندجور غذا درست کنم.

- سعی کنید برای کودک تعهد ایجاد کنید. فواید و مضرات وضعیت موجود را با کودک بررسی کنید. در مثال طرح شده، فواید تغییر رفتار کودک این است که او میتواند غذاهای متنوع‌تری بخورد و همچنین میتواند به‌مکان‌های مختلفی برود و همان غذاهایی را بخورد که بقیه می‌خورند. سپس می‌توانید به‌بررسی مضرات اینکه فقط غذای سفید بخورد، بپردازید.

- در قدم بعدی، والدین باید برای کودک توضیح دهند که عادت کردن به‌غذاهای جدید سخت است و ممکن‌است کمی طول بکشد که او بتواند راحت غذاهای دیگر را هم بخورد. برای اینکه این کار برای کودک راحت‌تر شود، والدین می‌توانند در ازای انجام این کار، برای کودک پاداش‌هایی درنظر بگیرند.

وقتی که‌کودک به‌اندازۀ کافی در این کار مهارت پیدا کرد، دیگر لازم نیست پاداشی ارائه شود، اما کودک میتواند تصمیم بگیرد که چه‌رفتار دیگری را میخواهد تغییر دهد. آن دسته از والدینی که با پاداش دادن مخالف هستند و این کار را نوعی رشوه‌دهی می‌دانند، باید به‌خاطر داشته باشند که بسیاری از بزرگترها نیز اگر حقوق نگیرند به‌سرکار نمی‌روند.

پاداش‌ها در اقتصاد ژتونی باید چیزی باشد که کودک واقعاً آن را دوست دارد. اگر کودک شما خیلی دوست دارد تلویزیون ببیند و شما دوست ندارید این کار را بکند، می‌تواند به‌او اجازه بدهید که به‌عنوان جایزه، تلویزیون ببیند. اگر کودک شما از سبزیجات متنفر است و عتشق بسیکویت و شیرینی است، میتواند در زای خوردن هویج، بستنی وانیلی جایزه بگیرد.

در مورد پاداش‌ها چند قاعده را در نظر داشته باشید:

- هرچند کودک میتواند تعیین کند که چه نوع پاداشی می‌خواهد، اما این والدین هستند که تعیین می‌کنند در ازای چه چیزی، به‌او پاداش می‌دهند. والدین هستند که تعیین می‌کنند چه مقدار از چه‌کاری، چه میزان پاداش می‌گیرد.

- هر سیستم پاداش باید هر دو هفته یک بار بازبینی شود. اگر این‌کار صورت نگیرد، کودک خسته می‌شود و سیستم دیگر کارآمد نخواهد بود. شاید لازم باشد تغییری در نوع رفتار یا نوع پاداش ایجاد کنید.

- پاداش‌های طبیعی بیشترین قدرت را دارند. برای مثال اگر سر ساعت ۷ و نیم لباس پوشیده باشی و از اتاقت بیرون آمده باشی، میتونی برای صبحانه کلوچه گرم بخوری، چون مامان وقت داره برات کلوچه درست کنه. اگر فرزند شما یاد بگیرد که طیف غذایی خود را گسترش دهد، می‌تواند با دوستانش به‌رستوران برود.

- گاهی نمی‌توان پاداش‌ها را بلافاصله ارائه داد. شاید کودک بخواهد یک فیلم ویدئویی تماشا کند یا به‌رستوران برود. در این موارد، باید از یک سیستم امتیازی استفاده کنیم که بدانیم کودک کاری انجام داده که باید پاداش بگیرد.

ژتون‌ها ابزارهایی هستند که برای این کار مناسب‌اند. باید هر کودک یک ژتون رنگی مخصوص خودش داشته باشد، تا کسی نتواند از ژتون‌های دیگران استفاده کند. برای مثال، وقتی کودک به‌خاطر خوردن نخود سبزهایش باید پاداش بگیرد، فوراً به‌او یک ژتون بدهید.

بدین ترتیب کودک به‌شیوه‌ای عینی و قابل درک، مفهوم پس انداز کردن را نیز یاد می‌گیرد. والدین باید تعیین کنند که کودک چه تعداد ژتون باید به‌دست آورد تا بتواند به‌عنوان جایزه، به‌رستوران برود یا تلویزیون تماشا کند.

- هدف ما این است که کودک به‌این سیستم متعهد شود و از آن پیروی کند. بنابراین برای مذاکره با کودک آماده باشید. شما معتقدید که او برای بازی ویدئویی ۴۰ ژتون داشته باشد، اما به‌نظر کودک شما این تعداد خیلی زیاد است. باهم کنار بیایید. اجازه دهید کودک احساس کند که به‌حرف‌عایش گوش می‌کنید. به‌خاطر داشته باشید که می‌خواهیم او از این سیستم پیروی کند.

- شوخ طبعی خود را حفظ کنید و بیش از حد جدی و خشک نباشید. در شرایطی که دقیقاً معلوم نیست حق با کیست، اجازه دهید کودک برندۀ بحث باشد.

- هیچوقت به‌عنوان تنبیه ژتون‌های کودک را از او نگیرد. وقتی که کودک یک ژتون به‌دست آورد، دیگر این ژتون مال اوست و نمی‌توانید آن را از او پس بگیرید. اگر فرزندتان کار اشتباهی انجام داده، باید یک پیامد دیگر برای او در نظر بگیرید.

- برطرف کردن نیازهای اساسی و رعایت حقوق طبیعی کودک را به‌عنوان جایزه درنظر نگیرید. مثلاً در بعضی خانواده‌ها داستان خواندن برای کودک قبل از خواب، یکی از حقوق او به‌شمار میرود. همچنین تماشا کردن فوتبال با پدر یکی از حقوق کودک است و نه یک امتیاز. امتیاز یک چیز اختیاری و خاص است که شما می‌توانید آن را بدست آورید.

منبع: کودک آنلاین