تاثیر رفتار والدین بر فرزندان، بررسی همه جانبه

موضوع پرورش صحیح رفتار فرزند همواره یکی از بزرگترین مشغولیت‌‎های فکری والدین بوده و در بسیاری از موارد به دلیل عدم رعایت اصول پایه و همچنین عدم توجه به استعدادها و علایق کودک و بی‌اطلاعی از چگونگی تبادلات غریزی در درون کودک، منجر به پرورش ناصحیح رفتار فرزند خواهد شد. در این مقاله به بررسی همه جانبه این موضوع پرداخته و از منظری متفاوت و عمیق‌تر برای ریشه‌یابی علت ناهنجاری رفتاری در فرزندان خواهیم پرداخت.

چگونگی پرورش صحیح رفتار فرزند

معنای کلمه پرورش، یعنی آموزش و خوراک دادن به منظور بالندگی و معنای بالندگی، رشد و نمو به سوی بلوغی فاخرانه می‌باشد. بنابر این تعریف برای پرورش رفتار فرزند نیاز است که والدین از نو تبدیل به کودک شده و از ابتدا و همزمان با فرزند خود، به پرورش درون و بیرون خود بپردازند، یعنی پرورش رفتار فرزند مترادف است با اصلاح رفتار والدین و در غیر اینصورت نتیجه این آموزش، به بلوغ فکری و رفتاری فرزند ختم نخواهد شد. جمله معروفی وجود دارد که می گوید رفتار فرزند آینه تمام نمای رفتار والدین است اما در اینجا لازم می بینیم پرانتزی باز کرده و عنوان کنیم رفتار فرزند، همچنین قرینه و بازتاب رفتار والدین و البته پاسخی به احوالات و نیات ناپیدای درونی والدین می باشد. بنابراین از اصلی ترین ارکان پرورش صحیح رفتار فرزند، پاکسازی درون والدین می باشد و گرنه اولین سنگ بنای دروغ را در درون طفل خود بنیان خواهیم نهاد. آسان طب از شما عزیزان دعوت می کند ادامه این مقاله را با دقت مطالعه فرمائید.

تاثیر احوالات درون و بیرون والدین بر رفتار فرزند

رفتارهای بلوغ نایافته والدین تاثیری ویرانگر بر شخصیت کودک و البته اعتماد به نفس او خواهد گذاشت، چرا که در صورت وجود مشکلات شخصیتی یکی از والدین یا هر دو، پس از مدت زمانی کوتاه، در رفتار فرزند بروز خواهد کرد. این تاثیرات به صورتی کاملا واضح، مستقیم و متقارن در رفتار فرزند مشاهده شده و به شکلی کپی شده از والد به فرزند منتقل خواهد شد. این نوع از انتقالات رفتاری شامل:

- مدل تفکر کپی شده از والد به فرزند

- مدل استایل درونی کپی شده از والد به فرزند

- مدل انتخاب همسر به صورت کپی شده از والد به فرزند

- نوع برخوردهای اجتماعی

- شرطی شدگی های تزریق شده از والدین به کودک مانند ترس های مشترک و رایج (ترس از تاریکی، ترس از سوسک، ترس از حیوانات و...)

- عدم خود باوری

- پرخاشگری اکتسابی

- عدم اهمیت دادن به دروغگویی به عنوان رفتاری رایج و مرسوم

- عدم رعایت قوانین و مقررات اجتماعی

- عدم رعایت اخلاقیات همچون عادت به غیبت کردن، کینه توزی، ظاهرسازی، حسادت و...

- مغایرت داشتن خود حقیقی با خود ظاهری

- نوع گفتار و شیوه انتخاب کلمات

- تنبلی پیشه کردن به عنوان امری رایج، بی اهمیت و...

موارد مذکور در بالا از رایج ترین تقارن و تشابه در انتقال رفتار والدین به رفتار کودک می باشد و تهدیدی جدی برای پرورش کودک و شخصیت درونی او به شمار می آید، چنین انتقالاتی می تواند با مراقبت و توجه شبانه روزی و همچنین یک فرهنگ سازی قوی و اصولی، در مورد اصلاح همزمان رفتاری والدین و کودک تا حد مطلوبی به نتیجه مثبت دست پیدا کند اما موضوع به همین جا ختم نخواهد شد. موارد ناپیدای دیگری در درون والدین وجود دارد که تاثیراتی عجیب و همچنین واضح در رفتار فرزند باقی خواهد گذاشت که در ناخودآگاه والدین روی داده و باید نسبت به درمان آنها جدی بوده و عزمی راسخ و نیتی محکم داشته باشند. این انتقالات درونی شامل:

- انتقال نامحسوس حسادت از والدین به کودک

- انتقال نامحسوس کینه توزی از والدین به کودک

- انتقال نامحسوس دروغگویی از والدین به کودک

- انتقال خود کم بینی از والد به کودک

- انتقال تشویش و اضطراب ناپیدا از والد (مخصوصاً مادر) به کودک

- انتقال نیات نادرست (مانند بخل و بدخواهی) از والد به کودک

- انتقال نامحسوس ترس درونی از والدین به کودک و...

- انتقال طمع و حرص درونی از والد به فرزند

چنین انتقالاتی از رفتار والدین به رفتار فرزند می تواند همچون معمایی پیچیده عمل نموده که برای ریشه یابی و درمان آن نیاز به بررسی های تخصصی توسط کارشناسان این رشته وجود دارد. چنین انتقالاتی از والد به کودک موجب بروز واکنش هایی غیر قابل اجتناب و البته مرموز در رفتار فرزند خواهد شد، این ناهنجاری های رفتاری در فرزند معمولا شامل:

- پرخاشگری ظاهراً بی دلیل

- گریه های شدید و بدون علت

- بی قراری در خانه و تمایل به فعالیت های شدید

- مخالفت بی چون و چرای فرزند با هر پیشنهادی از جانب والدین

- در پیش گرفتن لجبازی کودک نسبت به والدین، به صورت خودکار و ناآگاهانه

- تمایل فرزند به گریز از تعامل با والدین

- دروغگویی به والدین

- عدم هماهنگی کودک با دستورات صحیح والدین (دستورات صحیح پرورشی مانند مقید بودن به احترام و حفظ حرمت ها...)

- تنفر و انزجار از حضور در اجتماعات خانوادگی

- عدم تمایل فرزند به گفتگو با والدین و...

در بسیاری از این موارد و در زمان بروز این نوع رفتار فرزند، والدین در جستجوی شیوه های تربیتی سختگیرانه و یا شرطی کردن کودک هستند که بتوانند به اصلاح ناهنجاری در رفتار کودک بپردازند اما در این میان مسئله اصلی که اصلاح رفتار و نیات درونی والدین است فراموش شده و این مشکل ادامه پیدا خواهد کرد، چرا که در صورت عدم ریشه یابی و نیافتن بذر اصلی ناهنجاری که در درون خود آنهاست، کلیه اصلاحیات و همچنین تمامی روش های فرهنگ سازی، تنها جنبه فرمالیته داشته و دکورهای ظاهری تغییر پیدا خواهند کرد. بنابراین نکته اصل کاری در اصلاح رفتار فرزند، ریشه یابی صحیح در عمق و درون والدین است. در چنین مواقعی کودک تنها به عنوان نشانه و هشداری جدی به این مشکلات غیرقابل انکار در درون والدین عکس العمل نشان داده و شروع به بروز رفتارهای ظاهراً ناهنجار در خود می نماید.

به سکوت فرزند خود احترام بگذارید

رعایت هارمونی عمیق، هنرمندانه و زیبای سکوت در دوره بارداری و همچنین ماهها و سالهای ابتدایی تولد کودک، تاثیری شگفت انگیز و تحسین بر انگیز در رفتار فرزند خواهد گذاشت. اگر این موضوع به طور صحیح پیاده سازی شود، شما شاهد سکوت و هماهنگی زیبایی در رفتار فرزند خواهید بود. این سکوت و آرامش در روزها، ماه ها و همچنین سالهای ابتدایی تولد کودک ادامه پیدا کرده و می تواند فرصتی بی تکرار در اختیار کودک برای پیدا کردن خود قرار دهد. فرصتی مغتنم برای تجربه کشف پدیده ها و آموزش مستقیم طبیعت به کودک می‌باشد. چنین سکوتی می تواند مشکل واکنش های غلط و انحرافی غریزی را در او رفع کرده و فرصتی برای بروز رفتار شایسته و همچنین انتخاب های صحیح و بدیهی را در پیش روی کودک قرار دهد. برای ایجاد چنین سکوتی، والدین باید در سالهای قبل از تولد کودک به پاکسازی درون خود پرداخته و به پرورش صحیح اعتماد به نفس روی بیاورند. این اصول معمولا شامل رعایت:

- پرورش نبوغ ذاتی خود

- احترام به همسر و فردیت او

- ساختن عشق روز افزون به همسر

- تلاش برای بخشش و همچنین بخشوده شدن

- قرار دادن خلاقیت و هنرمندی در زندگی شخصی و اجتماعی

- قائل شدن لایه ای تکامل یافته تر نسبت به حقوق و حرمت اطرافیان و...

- پرورش مدل فکری و حرکت به سمت انتخاب هایی خردمندانه در زندگی شخصی و اجتماعی

همچنین لازم و ضروری است که والدین یکسری از فاکتورهای ویرانگر را در درون خود درمان نمایند. این فاکتورها شامل:

- درمان ناهنجاری های غریزی مانند: حسادت، کینه توزی، دروغگویی، ترس های بدون دلیل، غرور کاذب و...

- درمان طمع و میل به زیاده خواهی

- درمان ناهنجاری های رفتاری مانند پرخاشگری های اکتسابی و استفاده ناصحیح از کلمات

- کنترل و درمان خشم

- کنترل و درمان ترس های تزریق شده

- کنترل و درمان غرور کاذب و...

مرور نکات مهم درباره پرورش صحیح رفتار فرزند

- پرورش صحیح اعتماد به نفس در والدین

- درمان ناهنجاری های رفتاری والدین

- احترام به سکوت و تجربیات فردی منحصر به فرد کودک

- احترام به خنده ها و گریه های کودک

- تشویق صفات شایسته درونی در کودک

- پرهیز از تشویق بیش از حد صفات زیبای ظاهری کودک

- احترام به صداقت کودک و تشویق رفتارهای صادقانه کودک

- تشویق کودک به فرهنگ کتابخوانی و مطالعه روزانه

- آشنا نمودن کودک با بزرگان ادبی، هنری، علمی،جهانی و...

توضیحاتی پیرامون اهمیت موارد مذکور در رفتار فرزند

پرورش اعتماد به نفس والد:

پرورش اعتماد به نفس در والدین باعث کشف نبوغ ذاتی و قرار گرفتن در مسیر هنر و آرامش درونی شده و به این ترتیب بستر مناسبی برای پرورش صحیح و همزمان رفتار والدین و البته رفتار فرزند در پیش رو فراهم خواهد نمود.

درمان ناهنجاری رفتار والد:

ناهنجاری رفتار والدین بی برو برگرد منجر به ناهنجاری رفتار فرزند خواهد شد. بنابراین اگر بتوان طی یک فرهنگ سازی اصولی به درمان ناهنجاری رفتار والدین پرداخت، بخش اعظم ناهنجاری رفتار کودک نیز اصلاح خواهد شد.

احترام به صداقت کودک:

یکی از مهم ترین موضوعات در پرورش رفتار فرزند، رعایت احترام به صداقت کودک می باشد. به یاد داشته باشید که تحت هیچ شرایطی کودک را بخاطر صداقت و راستگویی حتی اگر مرتکب عمل ناهنجاری شده باشد تنبیه نکنید. بلکه گفتگو و حل مسئله را با او در پیش گرفته و در نهایت صداقت او را مورد تشویق قرار دهید، البته اعمال هنرمندی و ظرافت والدین در موشکافی و استفاده از مهره تدبیر جهت اصلاح رفتاری کودک در مورد ناهنجاری مذکور می تواند از دستاویز قرار دادن صداقت توسط فرزند به عنوان مهره ای منفی در چشم پوشی والدین از خطاها، جلوگیری نماید.

احترام به احساسات کودک:

به یاد داشته باشید رعایت احساسات و بعد قلبی و احساسی کودک می تواند نقشی چشمگیر در پرورش صحیح رفتار فرزند داشته باشد. به گریه ها و خنده های او احترام بگذارید و به پرورش و رعایت عدالت میان بخش مغزی و قلبی کودک به یکسان اهمیت قائل شوید. اهمیت نامساوی بین عقل و احساس می تواند کودک را به تناقضاتی ویرانگر برساند که برای حل و درمان این تناقضات نیاز به زمانی بسیار طولانی وجود خواهد داشت.

تشویق صفات شایسته درونی و عمیق کودک:

تشویق صفات شایسته انسانی مانند صداقت، محبت، بخشندگی، کلمات شایسته، هنرمندی و... می تواند تاثیری چشمگیر در رفتار کودک بر جای بگذارد و کودک را از سطح به عمق ببرد. از طرفی تشویق بیش از حد صفات زیبای ظاهری کودک می تواند توجهات او را از عمق و معنا به سطح و ظاهر تنزل داده و معیارهای او را در زندگی دچار تغییراتی منفی نماید.

تشویق فرهنگ کتابخوانی در کودک:

والدین عزیز باید بدانند که کتاب و کتابخوانی می تواند افق دید کودک را گسترش داده و به عنوان آموزگاری دوست داشتنی برای انسان عمل نماید، بنابراین کودک خود را با فرهنگ کتابخوانی آشنا کرده و او را تشویق به خواندن کتاب های خوب نمائید.

پرورش قدرت تخیل کودک:

به کودک خود اجازه دهید تا از قدرت تخیل خود برای بازی ها و یا هنرمندی استفاده نماید. بخش تخیل در مغز، مستقیماً با خلاقیت سرو کار داشته و کودک ما در هنگام رشد و نمو نیاز به اعمال خلاقیت خواهد داشت. بنابراین در هنگام پرورش تخیل در کودک او را آزاد گذاشته تا به کشف و شهود در مغز خود پرداخته و مزه بی تکرار خلاقیت را در زندگی فردی و اجتماعی اش بچشد.

پرورش قدرت تحلیل در کودک:

یکی از گام های اساسی در پرورش رفتار کودک باید پرورش قدرت تحلیل و درک او از پدیده ها و موضوعات پیرامونی باشد. این موضوع می تواند نگاه او را وسیع و عمیق کرده و به بروز رفتار شایسته در او منجر شود، به هر میزان که قدرت تحلیل کودک افزایش یابد به همان میزان واکنش های غریزی در او کاهش یافته و شانس بلوغ رفتاری در او بیشتر خواهد شد.

آشنایی کودک با بزرگان جهانی:

کودک خود را با بزرگان ادبی، هنری، علمی و... کشوری و جهانی آشنا سازید. این موضوع می تواند به عنوان یک آپشن انگیزشی عمل کرده و به صورت یک بذر در دل او جوانه بزند. مطالعه آثار این بزرگان و همچنین زندگینامه این افراد می تواند دنیایی جدید از مدل فکری پیش روی کودک قرار داده و دست او را برای انتخاب هایی شایسته در زندگی باز بگذارد. لازم به تذکر است که از اعمال فشار و اجبار درباره این موضوع پرهیز نموده تا باعث نتیجه معکوس در روان و رفتار کودک نشود.

پرورش جهان بینی کودک:

هدف والای زندگی را به کودک خود آموزش دهید، به کودک اجازه دهید تا با تجربه کردن غرایز ابتدایی و درک آنها به پرورش خرد روی آورده و از ابعاد منفی غرایز دوری گزیند.

پرهیز از پنج اصل در پرورش رفتار کودک:

به یاد داشته باشید که والدین باید نسبت به پرهیز از پنج اصل در پرورش رفتار فرزند حساس و سختگیر باشند. پرهیز از این 5 مورد می تواند زندگی والدین و همچنین رفتار کودک را دستخوش وقایعی تحسین برانگیز نماید. این پنج اصل شامل:

- دروغ

- حسادت

- کینه توزی

- غیبت کردن

- قضاوت کردن

سخن پایانی

طبیعت هر فردی با فرد دیگر تفاوت داشته و می تواند مانند بذری سالم به رشد گیاهی صالح و مفید ختم شود. بذر درون انسان نیز همانند این گیاه بوده که نیاز به آبیاری و مراقبت شبانه روزی خواهد داشت و البته که این بذر در نهایت به گیاهی منحصر به فرد تبدیل خواهد شد. بنابراین والدین عزیز باید به بذر منحصر به فرد کودک خود احترام گذاشته و مراقبت کنند که کودکشان طبق طبیعت منحصر به فرد خود به ثمر بنشیند. بنابراین از اعمال اجبار در انتخاب رشته هایی که مورد علاقه کودک نیست دست بردارید و به کودک خود نگاه کنید. دیر یا زود این طبیعت منحصر به فرد می تواند نبوغ او را به معرض نمایش گذاشته و رفتار فرزند نیز تایید کننده این بذر خواهد بود، به طبیعت فرزند خود احترام بگذارید.