اختلال اوتیسم کودکان، همه آنچه باید بدانید

اوتیسم یک وضعیت تعریف شده رفتاری است، اما بوسیله چندین اختلال متفاوت شناخته شده و شناخته نشده مربوط به اعضا در عملکرد مغز به وجود می‌آید که بر رشد توانایی مغز برای به کار بردن اطلاعات تاثیرگذار است.
هدف اصلی درمان، نزدیک کردن عملکرد این کودکان به طیف طبیعی عملکردی است، توجه داشته باشیم که درمان ریشه‌کنی و از بین بردن بیماری امکان پذیر نیست.
برای این منظور از درمان‌های دارویی، آموزش‌های رفتاری و مداخلات اجتماعی می‌توان کمک گرفت. اهداف درمان‌های غیردارویی، پرداختن به شکل دهی رفتارها به منظور کمک به شرکت در مدرسه و تشکیل روابط معنادار با همسالان و تقویت رفتارهای قابل قبول اجتماعی و کاهش علایم رفتاری عجیب و تشویق مهارت‌های رشد ارتباط کلامی و غیر کلامی، اصلاح زبان و مراقبت از خود برای افزایش احتمال زندگی مستقل در بزرگسالی است.
برنامه‌های آموزشی برای این کودکان بسیار سخت و فشرده است و مستلزم صرف وقت قابل ملاحظه از سوی والدین است. به علاوه والدین این کودکانمعمولا دچار پریشانی هستند و نیاز به حمایت و مشورت دارند تا بتوانند از سردرگمی و سوگ مربوط به بیماری فرزندشان به سمت کمک به آنها پیش بروند.
با توجه به اهمیت این بیماری و اینکه اختلال اوتیسم در کشور رو به افزایش است و همچنان جامعه نسبت به آن آگاهی چندانی ندارد، خبرگزاری ایسنا در نظر گرفت به بررسی این موضوع بپردازد.
در ادامه مصاحبه با حمید نظری کارشناس ارشد روانپرستاری، نجمه دبیری نیا نجمه دبیری نیا مسئول فنی مرکز اوتیسم توان افزای خراسان‌جنوبی، رضا موحدی پور عضو انجمن اوتیسم خراسان‌جنوبی، جمیله رضازاده معاون امور توانبخشی اداره‌کل بهزیستی خراسان جنوبی و ملیحه بهنامیان مسئول بانک خون بند ناف جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی را می‌خوانیم.

اختلالات طیف اوتیسم یک تشخیص بالینی است
حمید نظری کارشناس ارشد روانپرستاری گفت: اختلالات طیف اوتیسم گروهی از اختلالات روانپزشکی است که با تأخیر و انحراف در تکامل ارتباطی، اجتماعی و شناختی مشخص می‌شوند و علائم آن عمدتاً از سال اول زندگی شروع می‌شوند.
نظری تصریح کرد: اختلالات طیف اوتیسم یک تشخیص بالینی است که بر اساس معیارهایی از جمله؛ نقص مداوم در ارتباط و رفتار اجتماعی متقابل، علایق محدود و رفتارهای تکراری تعریف می‌شود.
وی افزود: طیف اوتیسم می‌تواند زمین‌گیر کننده و شدید باشد در حدی که فرد قادر به مراقبت از خود نباشد و در عین حال می‌تواند موجب پدیده عجیبی شود که از آن به عنوان نبوغ در مسائلی خاص یاد کرد.
کارشناس ارشد روانپرستاری اظهارکرد: مثلا ممکن است فرد بعد از شنیدن قطعه‌ای موسیقی بسیار دشوار و با وجود اینکه تا بحال آنرا نشنیده باشد، سریعا آنرا یاد بگرید و بدون اشکال همان قطعه را برای شما بنوازد.
نظری با بیان اینکه اوتیسم در هر صورت درمان ندارد، اظهارکرد: اما اختلالی است که به سرعت و در سنین چند ماهگی قابل تشخیص است.
وی ادامه داد: تشخیص یک وضعیت در زمان مناسب بزرگترین شانس درمان یا کنترل یک موقعیت خاص، اختلال یا بیماری است و می‌توان از آن وجه بد اوتیسم بازهم به خاطر این علایم سریع ممنون بود چون می‌توان تا حد خوبی آسیب ناشی از آن را به حد اقل رساند.
این کارشناس ارشد روانپرستاری گفت: اما مسلما تشخیص چنین وضعی مسئولیت متخصص است و مسئولیت ما رفتن و اهمیت دادن به مساله تشخیص است.
نظری افزود: همان گونه که برای زدن واکسن در زمانی خاص راهی می‌شویم چرا برای تشخیص و پیش بینی وضعیت روانی آینده دست به چنین کار مهمی نزنیم؟!
وی اظهارکرد: یکی از علایم عدم وجود تماس‌های چشمی است و همچنین از مهمترین علایم در تشخیص اوتیسم تاخیر در «زبان گفتاری»است، آنها به یادگیری تکلم تمایلی نشان نمی‌دهند، ممکن است در بین تمامی محرک‌های محیطی مثل اسباب بازی‌ها به یکی دو مورد توجه کنند.

سن شروع این اختلال پیش از ۳۵ ماهگی است
این کارشناس ارشد روانپرستاری گفت: سن شروع این اختلال پیش از 35 ماهگی است و قبل از 5 سالگی در صورت وجود جلوه گر می‌شود.
نظری افزود: مشکلات ناشی از رشد نامناسب مغز هستند، پس طبیعی است که اگر خیلی سریع از وجود چنین وضعی خبردار نشویم رشد و یادگیری شخص در همان سن متوقف می‌شود در صورتی که با تشخیصی به موقع می‌توان از ضرر و زیان بسیار بسیار سنگین تری جلوگیری کرد.
وی ادامه داد: این اختلال با وجود عدم درمان قطعی با دارو و برخی شرایط برنامه‌ریزی شده و طراحی شده برای چنین وضعیت بحرانی، به طور جدی قابلیت‌های خوبی برای کنترل دارد که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد.

لزوم آشنایی جامعه با کودکان اوتیسم
نجمه دبیری نیا، مسئول فنی مرکز اوتیسم توان افزای خراسان‌جنوبی نیز گفت: مرکز اوتیسم در خراسان‌جنوبی با همکاری بهزیستی از سال ۹۳ تاسیس شده است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر 31 کودک سه تا 18 سال تحت حمایت این مرکز هستند، افزود: این مرکز تنها مرکز اوتیسم در استان است.
مسئول فنی مرکز اوتیسم توان افزای خراسان‌جنوبی بیان کرد: خنده‌ها و گریه‌های بی دلیل، رفتارهای کلیشه‌ای، عدم برقراری ارتباط با دیگران، بوییدن اشیای مختلف، نشان دادن حالت‌های ترس و یا وحشت بدون دلیل و عدم تقلید از دیگران در هنگام یادگیری یک بازی از علایم و نشانه‌های این کودکان است .
دبیری نیا با بیان اینکه متاسفانه جامعه هنوز این کودکان را نشناخته و آگاه سازی لازم صورت نگرفته است، تصریح کرد: لازم است از طریق رسانه‌ها در مورد ویژگی‌های این کودکان ارائه دهند .
وی با بیان اینکه مرکز خدمات کاردرمانی، گفتاردرمانی و هنردرمانی یک وعده غذای گرم و سرویس ایاب و ذهاب از جمله خدمات این مرکز است، اظهار کرد: در حال حاضر شش مربی در رشته‌های روانشناسی، یک نفر کاردرمان، دو نفر گفتار درمان، یک نفر هنردرمان و یک نفر مسئول فنی در این مرکز در حال فعالیت هستند .

داروی مشخصی برای اوتیسم وجود ندارد
رضا موحدی پور، عضو انجمن اوتیسم خراسان‌جنوبی نیز با بیان اینکه اوتیسم، بیماری است که منشا مشخصی ندارد، گفت: داروی مشخصی برای اوتیسم وجود ندارد.
عضو انجمن اوتیسم خراسان‌جنوبی بیان کرد: یکی از مشکلات این بیماری این است که بعضی از داروها در برهه‌هایی از زمان کمیاب‌تر است.
وی با بیان اینکه علاوه بر این هزینه مشاوره، گفتار درمانی و کاردرمانی این بیماری زیاد است، افزود: گاهی هزینه‌های توانبخشی بسیار سرسام آور است.
عضو انجمن اوتیسم خراسان‌جنوبی با بیان اینکه اطلاع‌رسانی لازم در خصوص این بیماری صورت نگرفته است، تصریح کرد: اگر این بیماری در دو یا سه سالگی تشخیص داده شود، بهتر می‌شود آن را درمان کرد.

اختلال طیف اوتیسم از جمله اختلالات پر هزینه است
جمیله رضازاده معاون امور توانبخشی اداره‌کل بهزیستی خراسان جنوبی نیز اظهار کرد: مبتلایان به اوتیسم به خدمات تخصصی مستمر اعم از روانشناسی، کاردرمانی و گفتار درمانی نیاز دارند.
وی ادامه داد: تمامی افرادی که به نوعی درگیر فعالیت‌های مرتبط با این اختلال هستند تلاش می‌کنند تا شهروندان جامعه را نسبت به این اختلال آگاه‌تر کنند و امکان تبادل اطلاعات در این زمینه را افزایش دهند.
معاون امور توانبخشی اداره‌کل بهزیستی خراسان ‌ جنوبی افزود: اختلال طیف اوتیسم از جمله اختلالات پر هزینه است که نیاز به خدمات تخصصی مستمر اعم از روانشناسی، کاردرمانی و گفتار درمانی داشته و به همین دلیل مخارج این خانواده‌ها بسیار بالاتر و نیازهای آنان وسیع تر از خانواده‌های دارای کودکان با سایر معلولیت‌ها است.
رضازاده ادامه داد: تشخیص این اختلال در سنین اولیه زندگی اهمیت دارد و مداخلات تاثیر بیشتری خواهند داشت.
وی اظهار کرد: در حال حاضر میزان شیوع اختلال طیف اوتیسم در کودکان و بزرگسالان حدود یک درصد است و این به این معنا است که در کشوری مانند ایران با جمعیت حدود 80 میلیون نفر احتمال می‌رود حدود 800 هزار مبتلا به اختلال طیف اوتیسم وجود داشته باشند و این تعداد هر روز در حال رشد است.

برای تشخیص اوتیسم هیچ آزمایش بیولوژیکی وجود ندارد
معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان ‌ جنوبی افزود: در حال حاضر برای تشخیص اوتیسم هیچ آزمایش بیولوژیکی وجود ندارد و خصوصیات اصلی اختلالات طیف اوتیسم با نشانه‌هایی در دو زمینه رفتاری مشخص شده‌اند که عبارت از نقص در ارتباط اجتماعی، رفتارها و علایق یا فعالیت‌های تکراری و محدود است.
رضازاده ادامه داد: اصطلاح طیف به این موضوع اشاره دارد که سمپوزیوم این اختلال بسته به شدت آن‌ها، سطح رشدی و سن تقویمی بسیار متغیر هستند.
معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان ‌ جنوبی بیان کرد: هرچند عوامل دیگری نظیر اختلالات کروموزومی، عوامل بیو شیمیایی، عوامل جنینی، ناهنجاری‌های مغزی نیز در این اختلال مطرح هستند و نقش و شدت اثر آن‌ها در بروز اختلال در دست بررسی و تحقیق است.
رضازاده ادامه داد: این اختلال باعث می‌شود که مغز نتواند در زمینه ارتباطات اجتماعی و رفتارهای ارتباطی به درستی عمل کند.

آغاز طرح درمان اوتیسم به وسیله سلول‌های بنیادی خون بند ناف
ملیحه بهنامیان مسئول بانک خون بند ناف جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی نیز با بیان اینکه با هر تولد می‌توان یک بیمار مبتلا به سرطان را درمان کرد، اظهار کرد: طرح درمان اوتیسم و فلج‌های مغزی به وسیله سلول‌های بنیادی خون بند ناف آغاز شده است .
وی افزود: خانواده‌ها می‌توانند با ذخیره‌سازی خون بندناف نوزادان خود، به افزایش استفاده از این خدمات پزشکی پیشرو کمک کنند .
وی با اشاره به اینکه خون بندناف سرشار از سلول‌های بنیادی است، تصریح کرد: پیوند سلول‌های بنیادی در بیماران خونی نیازمند توجه بیشتر و سرمایه‌گذاری است.
مسئول بانک خون بند ناف جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی اظهار کرد: اخیراً طرح درمان اوتیسم و فلج‌های مغزی به وسیله سلول‌های بنیادی خون بند ناف آغاز شده که به موفقیت‌هایی نیز رسیده است.
به یاد داشته باشیم در کنار آموزش، به آرامش، امنیت جسمی و روحی و رضایت کودکان اوتیسم نیز باید توجه شود، چرا که اوتیسم یک ناتوانی نیست، بلکه یک توانایی متفاوت است.