درمان ناباروری با لاپاراسکوپی، دانستنی های لازم

برای بررسی دقیق‌تر مشکلات ناباروری یا تشخیص و درمان عوارضی مانند چسبندگی، فیبروئید، عفونت یا آندومتریوز که ممکن است باعث ناباروری شده باشد، از جراحی لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. لاپاراسکوپی نسبت به سایر روش‌های جراحی کم‌هزینه‌تر است و دوران بهبود آن نیز سریع‌تر است. در این مطلب می‌توانید با چگونگی عمل لاپاراسکوپی برای تشخیص و درمان مشکلات ناباروری و مراقبت‌های پس از آن آشنا شوید.

تجویز لاپاراسکوپی در تشخیص ناباروری

لاپاراسکوپی یک عمل جراحی ساده و کمتر تهاجمی است که در آن با ایجاد یک یا چند برش کوچک روی شکم و وارد کردن یک ابزار به نام لاپاراسکوپ که دارای چراغ و دوربین است، اندام‌های داخل حفرۀ شکم یا اندام لگنی بررسی می‌شود. از لاپاراسکوپی می‌توان برای پیدا کردن و درمان عارضه‌هایی نظیر کیست، چسبندگی، فیبروئید، آندومتریوز و عفونت استفاده کرد که ممکن است باعث ناباروری شده باشد. همچنین پزشک هنگام عمل لاپاراسکوپی می‌تواند در صورت نیاز، مشکل را درمان یا بافت‌های مورد نظر را خارج کند. در مواردی که پزشک نتوانسته ‌است از طریق آزمایش‌ها یا هیستروسکوپی مشکل ناباروری را تشخیص دهد، ممکن است برای بررسی بیشتر لاپاراسکوپی را توصیه کند. لاپاراسکوپی معمولاً در صورت وجود موارد زیر برای درمان ناباروری تجویز می‌شود:

- برای بررسی و خارج کردن توده‌های غیرطبیعی مثل تومور در شکم یا لگن

- بررسی و درمان آندومتریوز

- بررسی و درمان حاملگی خارج رحم

- بررسی و درمان عفونت‌ها و بیماری التهابی لگن (PID)

- بررسی و درمان عارضه‌هایی مانند کیست تخمدان، چسبندگی و فیبروئید

- برای نمونه‌برداری از بافت رحم یا تخمدان

- بررسی و درمان مشکل لوله‌های رحم

آمادگی پیش از لاپاراسکوپی

پزشک یا پرستاران معمولاً پیش از عمل، توصیه‌های لازم برای آمادگی جهت عمل را در اختیار شما قرار می‌دهند. لازم است به دقت به آنها توجه و عمل کنید. آنها به شما توصیه می‌کنند که پیش از انجام لاپاراسکوپی بهتر است ۱۲ ساعت چیزی نخورید. در روز عمل ممکن است لازم باشد دو ساعت زودتر به بیمارستان مراجعه کنید. فراموش نکنید که هنگام آماده شدن برای عمل، زیورآلات، عینک یا لنز خود را درآورید. ممکن است از دارو‌هایی جهت تخلیۀ روده برای شما تجویز شود که مطابق دستور قبلی، احتمالاً باید چند ساعت یا یک روز پیش از لاپاراسکوپی آنها را مصرف کنید. لازم است همسر، یکی از آشنایان یا دوستانتان در روز عمل کنار شما باشد تا بتواند شما را همراهی و سپس به منزل برساند. برای بررسی مشکلاتی که ممکن است این عمل را تحت تأثیر قرار دهد، قبل از شروع عمل سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا MRI و همچنین آزمایش‌های خون و ادرار برای شما تجویز می‌شود. نتایج با این آزمایش‌ها، مشکلاتی مثل عفونت یا سرطان را بررسی می‌کند که می‌تواند این عمل را تحت تأثیر قرار دهد. لازم است در صورت وجود موارد زیر قبل از انجام لاپاراسکوپی، پزشک خود را در جریان بگذارید:

- فتق شکم

- سرطان یکی از اندام‌های شکمی

- سابقۀ جراحی در ناحیۀ شکم

- مصرف هر نوع دارو یا وجود حساسیت دارویی

- مصرف داروی رقیق‌کنندۀ خون مثل آسپیرین یا وارفارین

- در صورت باردار بودن یا امکان بارداری

چگونگی انجام لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی توسط یک جراح یا پزشک متخصص زنان انجام می‌شود و در بیمارستان انجام می‌شود. برای انجام این عمل معمولاً از بیهوشی کامل استفاده می‌شود، اما ممکن است به تشخیص پزشکان از انواع دیگر بی‌حسی مثل بی‌حسی نخاعی یا اسپاینال نیز انجام شود. حدود یک ساعت پیش از عمل جراحی باید مثانۀ شما خالی باشد. مایعات و دارو از طریق تزریق وریدی یا همان IV، وارد بدن شما خواهد شد. همچنین ممکن است به شما داروی آرام‌بخش داده شود. پس از بیهوشی یا بی‌حسی اسپاینال، معمولاً لولۀ تنفسی و سوند برای فرد گذاشته می‌شود. سپس یک تا سه برش را در شکم و در محدودۀ ناف ایجاد می‌شود و برای ایجاد فضای کافی برای کار، با وارد کردن دستگاهی گاز دی‌اکسید کربن را وارد شکم می‌کنند تا شکم پر از باد شود. این گاز با جدا کردن دیوارۀ شکم از اندام‌های داخلی، این امکان را می‌دهد که به وضوح دیده شوند. سپس لاپاراسکوپ را وارد شکم می‌کنند تا اندام‌های مورد نظر بررسی شود. برای برداشتن نمونۀ بافت، درمان بخش آسیب‌دیده یا تخلیۀ کیست ممکن است پزشک از ابزارهای دیگری کمک بگیرد. ممکن است برای انجام آسان‌تر این عمل، لاپاراسکوپ به لیزر مجهز شود.

پس از اتمام عمل، تمامی ابزارها را خارج می‌کنند و گاز داخل حفرۀ شکمی خارج می‌شود. سپس محل جراحی را بخیه می‌زنند و بانداژ می‌کنند. جای زخم لاپاراسکوپی بسیار کوچک است و پس از مدتی خوب خواهد شد. عمل لاپاراسکوپی بسته به کارهایی که انجام می‌شود، ۳۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد، اما اگر هنگام عمل، عارضه‌ای مثل آندومتریوز مشاهده و درمان شود، ممکن است بیش از این مدت طول بکشد. پس از عمل به مدت دو تا چهار ساعت در بخش ریکاوری خواهید بود. فعالیت‌های روزمرۀ خود را معمولاً می‌توانید روز بعد از عمل شروع کنید، اما باید تا یک هفته از فعالیت زیاد یا ورزش کردن پرهیز کنید.

مراقبت‌های لازم پس از لاپاراسکوپی

پس از لاپاراسکوپی، بلافاصله شما به بخش ریکاوری منتقل می‌شوید و در آنجا پرستاران ضمن مراقبت از شما، علائم حیاتی شما مثل دمای بدن، فشار خون، سطح اکسیژن خون و ضربان قلب را تحت نظر می‌گیرند. پیش از مرخص شدن، دو تا چهار ساعت در بخش ریکاوری خواهید بود. در صورت انجام بیهوشی عمومی، در طول عمل شما به خواب می‌روید و چیزی را حس نمی‌کنید. پس از به هوش آمدن، به مدت چند ساعت احساس خواب‌آلودگی می‌کنید و تا چند روز پس از لاپاراسکوپی احساس خستگی و درد خواهید داشت. ممکن است به خاطر لولۀ تنفسی که طی جراحی در گلوی شما قرار داده شده است، کمی گلودرد داشته باشید. برای بهبود گلودرد می‌توانید آب‌نمک ولرم غرغره کنید. اگر برای جراحی بی‌حس شده باشید، ممکن است پس از این که اثر داروی بی‌حسی از بین می‌رود، تا چند روز احساس درد داشته باشید. ناحیۀ اطراف محل جراحی ممکن است چند روز کبود باشد و احساس درد کنید. پزشک معمولاً مصرف قرص‌های مسکن به صورت خوراکی یا شیاف را برای تسکین شما تجویز می‌کند. همچنین برای جلوگیری از هر گونه عفونتی ممکن است برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز شود.

پس از عمل ممکن است احساس نفخ کنید، بهتر است تا دو روز پس از لاپاراسکوپی، نوشیدنی‌های گازدار مصرف نکنید تا دچار نفخ دردناک و استفراغ نشوید. گازی که در عمل لاپاراسکوپی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ممکن است تا چند روز باعث تحریک دیافراگم شود. همچنین ممکن است تا دو روز پس از این عمل در شانۀ خود احساس درد کنید. کمی از گاز تزریق‌شده به حفرۀ شکمی ممکن است زیر پوست شما نفوذ کند و باعث شود با مالش نواحی اطراف بخیه‌ها ایجاد صدایی شبیه خش‌خش کند. این مشکل جدی نیست و پس از چند روز از بین می‌رود. شاید چند روز پس از جراحی، خونریزی واژینال نیز داشته باشید. بهتر است به توصیه‌های پزشک عمل کنید. تا یک هفته بعد از عمل، از ورزش کردن یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. محل زخم برش را تمیز نگاه دارید و بانداژ آن را مطابق دستور پزشک یا پرستار به طور منظم تعویض کنید. پس از عمل خطر خونریزی، عفونت یا آسیب‌دیدگی اندام‌ها وجود دارد، به همین دلیل، در صورت مشاهدۀ هر یک از علائم زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

- تب

- درد شدید شکم

- خونریزی یا ترشح از محل بخیه‌ها

- قرمز شدن یا تورم ناحیۀ وسیعی در اطراف محل جراحی

- خش‌دار شدن صدا بیش از چند روز یا بدتر شدن این وضعیت