ناسزا گفتن کودکان، علل و راه‌های مقابله

اغلب وقتها کودکان کلمات زشتی را یاد می گیرند و به زبان می آورند که مورد پسند والدین و جامعه نیست . گاهی امکان دارد بعضی کلمات را پدر ومادرها خودشان هم به کار ببرند ولی در عین حال این پدر و مادر هستند که مشخص می کنند به کار بردن کدام کلمات مجاز یا غیر مجاز است.

ناسزا به معنی به کار بردن کلمات بی ادبانه و توهین آمیزاست . این عمل می تواند به نوعی بد رفتاری با دیگران محسوب شود یا حاصل طغیان خشم یا نتیجه ی بیماری مثلا سرما خوردگی کودک باشد.

نمی توان انتظار داشت که کودکان هرگز ناسزا نگویند . بیشتر کودکان کلمات زشتی را که از دیگران شنیده اند مورد آزمایش قرار می دهند . زمانیکه اطرافیان به ناسزا گویی کودک واکنش نشان دهند ، مثلاً بخندند یا به آن زیاد توجه کنند و یا بر عکس جر و بحث کنند که چرا حرف زشت زده است ، احتمال دارد کودک به ناسزاگویی ادامه یابد.
وقتی کودکان با دوستانشان هستند امکان دارد ناسزاگویی آنها بیشتر شود به این دلیل که بعضی از کودکان برای این که خودشان را قوی تر و سر سخت تر نشان دهند یا بخواهند قلدری کنند و یا دیگران را تهدید کنند ، ناسزا می گویند . اگرکودکان با ناسزا گویی ، به خواسته هایشان برسند ، احتمال ادامه این روش بیشتر است.

چگونه از ناسزا گویی جلو گیری کنیم
خودتان الگوی خوبی باشید
وقتی خودتان از کلمات زشت وناسزا استفاده میکنید و به کار میبرید نمی توانید از کودکتان توقع داشته باشید که حرف های زشت نزند در مواقعی که مجبورید عبارت خود را با گفتن کلماتی نشان دهید ، کلماتی را به کار ببرید که به کودکتان هم اجازه گفتن آنها را می دهید.
ناسزا گفتن کودک را آگاهانه ، نادیده بگیرید
آگاهانه نادیده گرفتن ، یک ترفند خوب برای زمانیکه است که کودک برای اولین بار حرف زشت می زند. یعنی اگر کودکتان ناسزا گفت به روی خودتان نیاورید ، به او نگاه نکنید و با او حرف نزنید . اگر ناسزاگویی منجر به واکنش از جانب اطرافیان نشود امکان دارد متوقف شود . اما اگر ناسزاگویی زیاد است و به یک مشکل تبدیل شده توصیه های زیر را به کار ببرید.
از قبل برنامه ریزی کنید
والدین قبل از اینکه با کودکشان در مورد نا سزاگویی صحبت کنند ، باید مشخص کنند چه انتظاراتی دارند . کلماتی را که توهین آمیز می دانید یا در مدرسه یا جامعه نامناسب محسوب می شود مشخص کنید و به کودک اجازه ندهید این کلمات را به کار ببرد.
در مورد این مشکل با کودک گفتگو کنید
زمانی که هر دو در آرامش هستید با کودک در مورد ناسزاگویی گفتگو کنید . مشکل را از دیدگاه خودتان توضیح دهید . من دوست ندارم تو حرف زشت بزنی . " کلماتی را که نامناسب می دانید فهرست کنید و برخی جایگزین های مناسب را نیز برای آنها ارائه دهید " دیگر اجازه نداری این کلمات را بگویی ……. - " اگر مجبوری این طوری صحبت کنی ، می توانی بگویی …… " ( کلمات را برای کودک مطرح کنید ) .
در مورد پیامد ها صحبت کنید
از قبل تصمیم بگیرید که اگر کودکتان ناسزا گفت چه کاری انجام خواهید داد وچه پیامدی خواهد داشت . از پیامدهای مناسب استفاده کنید مانند محروم شدن از یک فعالیتی که برای کودکتان لذت بخش است یا از دست دادن یک امتیاز مثل اجازه انجام بعضی بازی ها یا تماشای تلویزیون یا پارک رفتن. از قبل به کودکتان بگویید که اگر ناسزا بگوید چه پیامدهایی برایش دارد ودر صورت ناسزا گفتن حتما آنرا اجرا کنید.
کودکان را به خاطراینکه از کلمات مناسب استفاده میکنند تشویق کنید
اگر کودکتان در طول روزحرف زشت نزد ، او را تشویق کنید -متشکرم که امروز کلمات مناسب به کار بردی . " همچنین می توانید با دادن دسر مورد علاقه یا پیشنهاد یک بازی لذت بخش با مامان یا بابا او را تشویق کنید.

مشکل و پیامد های آن را به کودکتان بگویید
اگر شنیدید که کودکتان حرف زشت زد به او بگویید امید ، تو داری حرف زشت می زنی . ما اینجور کلمات را در خانه به کار نمی بریم . پیامد را به کودکتان بگویید " چون حرف زشت زدی امروز اجازه نداری دوچرخه سواری کنی ، از این به بعد سعی کن مودبانه حرف بزنی .
اگر کودکتان در حالی که با کودکان دیگر بازی می کرد ناسزا گفت به او بگویید باید برای مدتی کوتاه از بچه ها دور باشد و تنها بازی کند . مثلاً بگویید " زهره تو با دیگران درست صحبت نمی کنی ، ۱۰ دقیقه برو و تنها بازی کن . " در این مواقع اعتراضات و شکایات کودک را نادیده بگیرید . با کودک در مورد جریمه اش جر و بحث نکنید . خیلی ساده تنها پیامد مورد نظر را اجرا کنید.
به قانون خود وفادار بمانید و بعد از زمان تعیین شده فعالیت لذت بخش یا امتیاز را به کودک برگردانید . امکان دارد تا زمانی که کودکتان یاد بگیرد که کلمات مناسب را به کار ببرد ، لازم شود که بارها و بارها پیامدها را اجرا نمایید.
اگر مشکل باقی ماند
به کودکتان بگویید که اگر کلمات مناسب به کار ببرد امتیاز می گیرد . زمانی از روز را در نظر بگیرید که ناسزا گویی بیشتر و مشکل ساز است. بعد بر اساس این که کودکتان چند مرتبه حرف زشت می زند این زمان را به زمان های کوچک تری تقسیم کنید . مثلاً اگر تقریباً هر نیم ساعت یک بار حرف زشت می زند ، برای هر نیم ساعتی که کلمات مناسب به کار می برد یا حرف زشت نمی زند به او یک امتیاز بدهید.
-به کودکتان بگویید که این امتیازهایی که میگیرید می تواند با یک پاداش روزانه یا یک پاداش بزرگ تر در آخر هفته مبادله شود. تعیین کنید که کودکتان برای گرفتن پاداش چه مقدار امتیاز لازم دارد و پاداش کار او چه خواهد بود و اگر به هدف برسد چه چیزی به دست خواهد آورد .
-از قبل تعیین کنید که اگر کودکتان ناسزا گفت چه می کنید . همانگونه که قبلاً توضیح داده شد پیامدها می تواند شامل از دست دادن یک فعالیت لذت بخش یا یک امتیاز باشد بعضی خانواده ها از یک سیستم جریمه استفاده می کنند و هر فردی از خانواده که حرف زشت بزند باید مقداری پول در یک گلدان بیندازد . اگر کودکتان پول تو جیبی می گیرد می توانید از این روش استفاده کنید . برای کودکان زیر ۱۰ سال می توانید از اتاق خلوت به عنوان پیامد ضروری برای ناسزا گویی استفاده کنید. به هر حال از قبل به کودکتان بگویید که اگر حرف زشت بزند چه پیامدی دارد.
-جدولی برای ثبت امتیازها تهیه کنید ، آن را جایی که دیدنش برای شما و کودک آسان باشد مثلاً روی در یخچال بچسبانید.
-هر بار که کودکتان کلمه مناسب به کار می برد امتیاز او را روی جدول مشخص کنید و او را به خاطر استفاده از کلمات مناسب و مجاز تشویق کنید.
-در هر مقطع زمانی که کودکتان ناسزاگویی کرد ، برای آن مقطع زمانی به او امتیاز ندهید . مشکل و پیامد آن را به کودکتان بگویید و جریمه را همانگونه که قبلاً توضیح دادید انجام دهید.
-در پایان زمان مقرر امتیازاتی را که کودکتان به دست آورده است حساب کنید و اگر به تعدادی رسید که از قبل به عنوان هدف تعیین کرده بودید ، به کودک پاداش دهید.
-اگر تعداد امتیازاتی که کودکتان بدست آورده است به تعدادی که از قبل به عنوان هدف آن روز تعیین کرده بودید نرسید ، به او پاداش ندهید . البته به خاطر داشته باشید که از او انتقاد هم نکنید و امتیازاتی را که به دست آورده است ازاو پس نگیرید.
-زمانی که کودکتان به آسانی به هدف تعیین شده می رسد می توانید پاداش دادن را به تدریج پایان دهید. برای این کار ابتدا تعداد امتیازاتی را که برای کسب پاداش لازم است به تدریج بیشتر کنید . سپس مدت زمانی را که کودک باید از کلمات مناسب استفاده کند تا امتیاز بگیرد به تدریج افزایش دهید . این کارها را تا زمانی که بتوانید جدول را کنار بگذارید ، ادامه دهید.
-اگر کودک به ناسزا گویی ادامه می دهد کماکان پیامدهای آن را اجرا کنید.
-کودکتان را به خاطر استفاده از کلمات مجاز و مناسب تشویق کنید.

این نکات را به خاطر بسپارید
گاهی امکان دارد در جمع کودکان ، کودکی تعریف کند که سایر کودکان چه حرف های زشتی زده اند . این مسأله می تواند به اندازه ی خود ناسزا گویی مشکل ساز باشد. سعی کنید تنها بر اساس آنچه خودتان دیده یا شنیده اید عمل کنید. اگر داستان سرایی ادامه داشت ،گوینده را ۵ دقیقه از بین کودکان بیرون بفرستید.
نکته های کلیدی
-خودتان الگوی خوبی باشید .
-اولین مرتبه که کودک حرف زشت زد آگاهانه آن را نادیده بگیرید.
-کلمات مجاز را تعیین کنید و به کودکتان یاد بدهید.
-اگر کودکتان از کلمه های مناسب و مجاز استفاده می کند او را تشویق کنید.
-اگر شنیدید که کودکتان ناسزا می گوید فوری وارد عمل شوید.
-برای ناسزا گویی ( جریمه ) تعیین کنید.