بی حسی اپیدورال در زایمان، مزایا و معایب آن چیست؟

اپیدورال شکلی از بی حسی موضعی (بر نواحی خاصی تاثیر می‌گذارد) است که در آن ماده‌ی بی حسی در فضای اپیدورال از ستون فقرات تزریق می‌شود. این ماده هنگام تولد نوزاد اعصاب منتقل کننده نشانه‌های درد از رحم و مجرای زایمان را بی‌حس می‌کند. اپیدورال درد از زیر شکم به پایین را از بین می‌برد.

بی حسی اپیدورال چگونه انجام می شود؟

شاید این کار نسبتاً ترسناک به نظر رسد. بنابراین توجه داشته باشید که پیش از تزریق بی حسی اپیدورال، پوست پشت کمرتان با مسکن موضعی بی حس شود و اگر هنگام زایمان، احساس هر دردی بیش از یک ناراحتی ملایم داشید مراقب پزشکی خود را مطلع سازید.

برای وارد کردن مسکن موضعی به داخل فضای اپیدورال ستون فقرات سه روش وجود دارد:

- میزان ویژه ای از مسکن موضعی در آغاز روند تزریق می‌شود.

- سیستم افزایشی که در آن بی حسی موضعی در فواصل منظمی از طریق کاتتر اپیدورال (لوله باریک) به داخل فضای اپیدورال تزریق می‌شود.

- تزریق مداوم مسکن موضعی از طریق کاتتر اپیدورال زیر نظر پزشک که با پمپ تزریق تنظیم می‌شود.

تداوم بی حسی یا بی هوشی بستگی زیادی به میزان داروی مصرف شده دارد. محلولی ملایم فیبرهای عصبی کوچک را مسدود می‌کند و محلولی قوی فیبرهای مقاوم تر را مسدود می‌سازد.

مزایا و معایب بی حسی اپیدورال

مزایای بی حسی اپیدورال در زایمان عبارتند از:

- معمولاً طی زایمان در تسکین درد نسبتاً به سرعت عمل می‌کند. اگر زایمانتان طولانی شد، به شما فرصت استراحت بیشتری می‌دهد. کمک می‌کند تا تجربه بهتری در زایمان داشته باشند.

- وقتی دیگر انواع راهکارهای کنارآمدن با درد (مثل ماساژ) کارساز نیست، شاید اپیدورال تسکینی باشد برای رفع خستگی، کوفتگی و ناراحتی شما. اپیدورال اجازه می‌دهد تا آرام بگیرید، استراحت کنید، متمرکز شوید و در هنگام زایمان توان بیشتری داشته باشید.

- برخلاف دیگر داروهای مسکن‌ بر مغز تاثیری ندارد. شاید هنوز متوجه انقباض های خود بشوید، اما دردی احساس نکنید.

- اپیدورال بر اساس تصمیم شما، زود یا دیر، در تمام طول زایمان قابل استفاده است. اما اگر زایمان بسیار طولانی شد و نتوانستید بی‌حرکت بمانید تا متخصص بی هوشی کارش را انجام دهد، از دادن اپیدورال به شما امتناع می‌شود.

معایب بی حسی اپیدورال در زایمان

در 20% از موارد، اپیدورال باعث کاهش توان انقباض ها در زایمان می‌شود، دفعات آن را کاهش می‌دهد و پیشرفت درست زایمان را متوقف می‌کند. در نتیجه زایمان طولانی می‌شود. وقتی مادر وارد مرحله دوم زایمان می‌شود و دهانه رحم او کاملاً باز شده است، دیگر نیازی به تحمل کردن و فشار آوردن (که از ریشه‌ی اعصاب در ستون فقرات سرچشمه می‌گیرد) نیست. به این ترتیب، احتمالاً زایمان به درازا می‌کشد.

به گفته دکتر آسام، وقتی از یک سو به مادر گفته می‌شود که تولد بچه نزدیک است، ولی پس از گذشت یک ساعت هنوز هیچ اتفاقی نیفتاد، مادر مضطرب می‌شود. در واقع، اپیدورال پیشرفت زایمان را کُند کرده است. این وضعیت برای مادر تنش‌زاست. در نهایت، چنین شرایطی احتمال استفاده از ابزار زایمان (زایمان با مکنده یا فورسپس) را افزایش می‌دهد و چنین مداخلاتی در زایمان خطری بالقوه برای بچه محسوب می‌شود.

سوزان لیز، یکی از نرس‌های ماهر در انتخاب‌های زایمان، می‌گوید: اپیدورال درجه‌ای از احساس را باقی می‌گذارد، درد را از بین می‌برد و مادر می‌تواند طی زایمان بخوابد. ولی ممکن است این وضعیت مادر را از روند زایمان جدا کند. تزریق اپیدورال ضمن کاهش فشار خون مادر، به تنش جنینی (زجر جنینی) منجر می‌شود. به عنوان ماما می‌دانیم که اکثر زایمان‌ها بدون مصرف اپیدورال‌ها نیز امکان‌پذیر است ولی پیگیری روند زایمان و یافتن راهی برای تسکین درد و داشتن اطلاعاتی درست از دوران بارداری، فوایدی برای مادر دارد. به این ترتیب، موفقیت، اعتمادبه‌نفس و اطمینان در توانایی مادر برای خلاصی از درد زایمان و کنار آمدن با آن احساس افزایش می‌یابد.

در مواردی که مادر بیش از حد اپیدورال مصرف می‌کند، برخی از زایمان‌های طبیعی نیز موفقیت‌آمیزند. اگر زایمانی بدون درد هدف شماست، برای مصرف اپیدورال با پزشک مشورت کنید.

اپیدورال فعال چیست؟

این مسکنی است که به روش معمول تزریق می‌شود، اما ترکیب دارویی متفاوتی دارد. این ماده بدون بی حس کردن موتورهای عصبی، اعصاب را بی حس می‌کند. اگر به خوبی اثر کند، می‌توانید حرکت کنید، اما باید همراه داشته باشید. این مسکن در میان پزشکان معمول نیست، زیرا عملکردش پیش‌بینی‌ناپذیر است و در هر فرد متفاوت عمل می‌کند. به این معنا متخصص بی هوشی باید مدتی طولانی در دسترس باشد.

زجر جنینی (fetal distress) چیست؟

به استرس جسمی و فیزیکی که به علت کمبود اکسیژن به جنین وارد می‌شود زجر جنین یا fetal distress می‌گویند و به معنای تغییرات بارز در تعداد ضربان قلب جنین است. و نشان دهنده این موضوع است که میزان اکسیژن خون او کافی نیست و مواد زاید خونش بیش از اندازه است. نرس ماما، تینا اوت، می‌گوید: fetal distress نامی برای توضیح بچه‌ای است که با زایمان کنار نمی‌آید. بیماری‌های مادر مثل فشار خون بالا، مشکلات جفت مثل پارگی و نیز بند ناف زیر فشار و عفونت جنین برخی از علل این تنش است. علت دیگر بروز این تنش زمانی است که مادر در وضعیتی دراز کشیده (معمولاً طاقباز و بدون هیچ حرکتی) باعث فشار روی رگ های خونی در جریان پشت رحم می‌شود و در نتیجه، بچه را از اکسیژن رسانی محروم می‌کند. بچه‌های در تنش با نشانه‌هایی ما را آگاه می‌کنند و به همین علت نظارت مانیتوری در زایمان اهمیت زیادی دارد. این بچه‌ها با کاهش ضربان قلب، تغییر الگوی حرکات (یا حتی توقف کلی آن) و یا با دفع مدفوع اولیه یا مکونیوم هنگامی که هنوز در رحم هستند، واکنش نشان می‌دهند. تنش جنینی باید جدی گرفته ‌شود. به احتمال زیاد مانیتور قلب جنین روی شکم مادر بسته می‌شود تا نظارت مداوم دقیقی بر بچه وجود داشته باشد. برای کمک به بهبود اکسیژن رسانی به خون‌ مادر و بازگرداندن ضربان قلب بچه به حالت عادی، از طریق تزریق داخل رگی به مادر اکسیژن و مایعات اضافی داده شود. اگر این راهکارها کارساز نبود، بهترین درمان زایمان سریع است. در زایمان‌های قریب‌الوقوع از ابزار مکنده یا فورسپس استفاده می‌کنند و یا در نهایت، به سراغ سزارین می‌روند.