کودک صفر تا شش ساله، راهنمای مخصوص والدین

رشد و تحول کودکان برای والدین بسیار لذت بخش و هیجان انگیز است. همه والدین دوست دارند تا با خصوصیات دقیق و ویژگی های کودکان خود آشنا شوند. لذا در این مقاله به طور خلاصه به مهمترین خصوصیات و ویژگی های کودکان صفر تا شش سال به تفکیک سن آنها اشاره می شود. بخش های اصلی این مقاله به شرح زیر می باشند:
- ویژگی های کودکان ۰ تا ۳ ماهه: چشم نوزادتان را به جهان بگشایید
- ویژگی های کودکان ۳ تا ۶ ماهه: رسیدن و گرفتن
- ویژگی های کودکان ۹ تا ۱۲ ماهه: نخستین گام ها، نخستین واژه ها
- ویژگی های کودکان ۱۲ تا ۱۸ ماهه: او راه می رود! … و می افتد
- ویژگی های کودکان ۱۸ تا ۲۴ ماهه: یک و نیم ساله های مستقل
- ویژگی های کودکان ۲ تا ۳ ساله: یادگیری و حرکت با سرعت برق
- ویژگی های کودکان ۳ تا ۴ ساله: من خودم می توانم.
- ویژگی های کودکان ۴ تا ۵ ساله: غلبه کردن بر مشکلات و چیرگی بر آن ها مانند حرفه ای ها
- ویژگی های کودکان پیش دبستانی ۵ تا ۶ ساله: هنر خویشتن داری

تبریک به دلیل به دنیا آمدن نخستین فرزندتان و نیز ورودتان به دنیای والدین! خوش آمدید! راهی شگفت انگیز در پیش رویتان است، پر از شادی، ناکامی، اعتماد، غرور، و بیشترین عشقی که تاکنون تصور کرده اید. دیدن معجزه ی کوچکتان و تصور این که در آینده چه شخصی خواهد شد شگفت انگیز است.
به یاد داشته باشید فرزند شما متوسط نیست. او یگانه است! سرعت رشد و نمو شیر خواران، منحصر به فرد است. ممکن است فرزندتان بر اساس اطلاعاتی که در این مقاله ارائه می شوند در مسیر درستی باشد، جلوتر باشد یا عقب تر باشد. با این که بسیاری از ویژگیهای رشد و نمو فرزندتان به صورت ژنتیکی برنامه ریزی شده اند، در ماه های نخست، بخشی از رشد و نمو او ناشی از روند تولدش است.
بعضی نوزادان فعال و هشیار هستند در حالی که دیگران زایمانی پر استرس را پشت سر گذاشته اند و برای رسیدن به نقاط عطف رشدشان نیازمند زمان هستند. نوزادان پیش از موعد برای رسیدن به نقاط عطف رشد که در این مقاله مشخص شده اند به هفته ها یا حتی ماه ها ز مان بیشتر نیازدارند. این بازه ی زمانی حتی برای نوزادان «سرموعد» هم از سه هفته قبل تا دو هفته بعد وجود دارد. این به معنای بیش از یک ماه تفاوت رشد است! در سه ماه نخست زندگی نوزاد این یک ماه تفاوت می تواند بسیار پراهمیت باشد. واضح است که کسب مهارت برای نوزادان «بزرگ تر» معمولا آسان تر است. اگر فرزندتان جزء بچه های کوچک تر قرار دارد و دیرتر به نقطه ی عطف می رسد نگران نباشید. با این که چهار هفته در چند ماه نخست زندگی بسیار پراهمیت است نوزادتان دوست دارد بازوانش را نزدیک تنه نگه دارد و انگشتانش را به صورت مشت جمع کند. این شبیه وضعیتی است که او در رحم داشت. با گذشت زمان این حالت تغییر می کند و دست و پاهایش بازتر خواهند شد. اما در شش ماهگی دارای اهمیت کمتری است و در یک سالگی نامربوط است.

ویژگی های کودکان ۳ تا ۶ ماهه: رسیدن و گرفتن
می توانید باور کنید فرزندتان اکنون سه ماهه است؟ دوره ی سه تا شش ماهگی زمان محشری در رشد کودکتان است. اکنون او هشیارتراست، و چهره ها، اسباب بازی ها، و دست هایش را بررسی می کند. او بسیار بیشتر از گذشته ارتباط برقرار می کند و این حس لذت بخش را بر می انگیزد که تمام و کمال در بازیتان شرکت می کند. او می خواهد اشیاء را یا دستانش لمس کند و به طرف دهانش ببرد. این روش او برای شناخت اشیاء و یادگیری درباره آنها است. او لبخند میزند. غان و غون می کند و هرهر می خندد. او عاشق بغل شدن و چسبیدن است. با یاد گیری غلت زدن به شکم و پشت و بالعکس او پای در مسی تحرک می گذارد. برای یک گردش شگفت انگیز حاضر شوید !
شاهد محو شدن تدریجی بازتاب های نخستین نوزادتان باشید: نوزادتان با بازتاب های نخستین بسیاری متولد می شود. با یادگیری استفاده هدفمند از قسمت های مختلف بدن، کنترل فعالانه ی او بر عضلاتش به تدریجی جایگزین این بازتاب های نخستین می شود. در مورد دست ها، در چهارماهگی نخستین می شود. در مورد دست ها، در چهار ماهگی بازتاب گرفتن دست با گرفتن آزادانه، یعنی تصمیم ارادی باز کردن دست، لمس، و سپس گرفتن یک شی جایگزین می شود. بازتاب های نخستین دیگر نیز به تدریج در این مرحله ناپدید می شوند. بازتاب جستجو در چهار ماهگی محو می شود در حالی که بازتاب مورو یا ترساندن ممکن است تا پنچ ماهگی وجود داشته باشد. همچنان که ممکن است حدس زده باشید بازتاب گرفتن کف پا که در آن نوزاد انگشتان پایش را دور جسمی که کف پایش را لمس می کند جمع می کند ممکن است دیرتر از بین برود. چون او کنترل کامل پاهایش را دیرتر کسب می کند
بازتاب کف پایی را تا شش ماهگی از دست نخواهد داد.

ویژگی های کودکان ۶ تا ۹ ماهه: خزیدن و غلت خوردن، مثل برق رفتن و آغاز حرف زدن
در شش تا نه ماهگی فرزندتان دانشین تر، هشیارتر، و بامزه تر می شود! او مثل یک آدم کوچولو است! در واقع او یک انسان کوچک است. او می تواند خودش بنشیند و شما را از پست میز مثل یک آدم بزرگسال یا بچه بزرگتر نگاه کند. او می تواند در چرخ دستی سوپرمارکت بنشیند (شاید فکر کنید این زیباترین صحنه است که او را می بینید که برای نخستین بار نشسته، پاهایش را تاب می دهد و بزرگ و جذاب به نظر می رسد). او هر روز بیشتر از روز قبل اجتماعی می شود، و غلت می خورد، و چهار دست و پا می رود. با کنترل بیشتر بر دست ها و سرش او می تواند بهتر جستجو کند و به دنبال علاقه بیشتری نشان می دهد. و با تبدیل غان و غون کردن به صداهای قابل تشخیص، تکلم و حرف زدن او آغاز می شود. کسی چه می داند؟ شاید وقتی او «ماماما» می گوید واقعا منظورش مامان باشد!

ویژگی های کودکان ۹ تا ۱۲ ماهه: نخستین گام ها، نخستین واژه ها
زندگی فرزندتان از نه تا دوازده ماهگی با گردبادی از انواع مهارت های جدید همراه است و ممکن است دوتا از بزرگترین «نخستین های» او را در این سه ماه ببینید. او بسیار پرجنب و جوش است! به سرعت برق چهار دست و پا می رود و حتی ممکن است در این دوره راه رفتن را آغاز کند. نخستین گام های او! ممکن است صداهایی که در می آورد به کلمات تبدیل شوند و شاید شروع به حرف زدن کند. نخستین واژه های او! و او مستقل تر می شود و به آسانی تمایلاتش را ابراز می کند. تا نخستین جشن تولدش او از یک نوازد ناتوان به شخصی که راه می رود و حرف می زند تبدیل شده است.
دیواره های تخت کودک ارتفاع مناسبی برای آموزش بالا کشیدن و ماندن در وضعیت ایستاده دارند. وقتی فرزندتان این مهارت را یاد گرفت با خوشحالی گام برداشتن در امتداد نرده ها را آغاز می کند.

ویژگی های کودکان ۱۲ تا ۱۸ ماهه: او راه می رود! … و می افتد
تولدت مبارک کوچولو! یک سال گذشته است، و اگرچه احتمالا پر مشغله ترین سال زندگی تان بوده است، ممکن است با تعجب از خود بپرسید «چطور این قدر زود گذشت؟» فرزندتان اکنون یک نوپای آماده حرکت است، او راه می رود و به زودی همه جا خواهد دوید. او در سنی است که اصلا نمی توانید تنهایش بگذارید. او بسیار کنجکاو است و در بالا رفتن و داخل شدن مهارت زیادی دارد. لازم است همیشه تحت نظر باشد. واژه هایش از دو به بیست یا بیشتر افزایش خواهند یافت. و نشانه های استقلال او به شکوه فراوان ظاهر می شوند. غنچه ی در حال شکفتن یک شخصیت در دستان شما است!
هنگامی که کودکتان یاد می گیرد خودش نخستین گام ها را بردارد بسیار هیجان زده خواهد شد و تلاش کنید تا حد امکان اطرافش امن باشد چون افتادن های او اجتناب ناپذیرند.

ویژگی های کودکان ۱۸ تا ۲۴ ماهه: یک و نیم ساله های مستقل
از هیجده تا بیست و چهار ماهگی مانند ترن هوایی شهربازی پر از شادی های و چالش ها است. کودک هیجده ماهه با همه چیز کار دارد! دانشمند کوچک و با استعداد شما هر چیزی که بتواند در دستش بگیرد را آزمایش می کند او راه می رود، می دود، و بالا می رود. او محیط اطرافش را بارها و بارها جستجو می کند و بالا و پایین رفتن از پلکان را مدام تکرار می کند (و بالا و پایین …. و بالا و پایین). او ۲۰۰ بار روی میز می رود، نه، ۲۰۰۰ بار.
او کلمات بیشتری یاد می گیرد - گاهی چند کلمه در روز - و حتی آن ها را در جملات کوتاهی به کار می گیرد. اگر چوب لای چرخ او بگذارید غرق اشک می شود. تعامل او با آدم های دیگر بیشتر می شود. او صبر و تحمل شما را آزمایش می کند. و شما را خسته می کند ولی تمام این کارها را با معصومانه ترین هدف انجام می دهد: شناخت دنیایش.
نزدیک دو سالگی، آموختن بازی گرفتن برای شما و کودکتان بسیار لذتبخش است. از توپ ها و یا بادکنک های بزرگ استفاده کنید تا شانس او برای گرفتن آن ها بیشتر شود. او از این بازی لذت می برد، بدون توجه به این که توپ را گرفته است یا نه.

ویژگی های کودکان ۲ تا ۳ ساله: یادگیری و حرکت با سرعت برق
از دو تا سه سالگی فرزندتان به سرعت تبدیل به یک کودک تمام عیار می شود. او الان یک بچه ی کوچولو است! شاید حالت شیر خوارگی او ناپدید شده باشد اما او هنوز در بسیاری از موارد به شما وابسته است و هنوز مثل گذشته به آغوش شما برای آرام شدن نیاز دارد. او به سرعت برق یاد می گیرد (و حرکت می کند) هر چیزی که می شنود را می گوید یا سعی می کند بگوید. او سریع تر از سابق بالا می رود، جستجو می کند، و می دود (آیا ممکن است؟) او یا هر چیزی کار دارد و به نظارت مداوم شما برای حفظ ایمنی اش نیازمند است. او حسابی بازی می کند و در انتهای روز هم از شدت خستگی به خواب می رود. او گردباد کوچولوی شگفت انگیز خودتان است!
اکنون کودکتان درست مثل یک بچه ی کوچک است. او قد بلندتر شده و بیشتر مشتاق آموختن است، با ثبات تر گام بر می دارد، و در هر فرصتی می دود. او یاد می گیرد خودش بیشتر کارهایش را بکند و برای به دست آوردن استقلال تلاش می کند.

ویژگی های کودکان ۳ تا ۴ ساله: من خودم می توانم.
در این سال شما از تمام جنبه های رشد و نمو فرزندتان مبهوت خواهید شد. ابتدا، دایره ی لغات او سه برابر خواهد شد و گفتار او بیش از بیش برای همه مفهوم خواهد بود. او عاشق فعالیت های جسمانی است! و جای تعجب نیست؛ او با اطمینان و کنترل بیشتری راه می رود، می دود، می پرد، و بالا می رود. اکنون او حروف و رنگ ها را تشخیص می دهد و حتی ممکن است بتواند نامش را بنویسد. هم چنین احتمال دارد امسال یک اتفاق مهم در زندگی هر دوی شما بیافتد و او یاد بگیرد از توالت استفاده کند. این یک نقطه ی عاطف بزرگ است!

ویژگی های کودکان ۴ تا ۵ ساله: غلبه کردن بر مشکلات و چیرگی بر آن ها مانند حرفه ای ها
پرنشاط، خلاق، پرجنب و جوش. ما فرزند چهار - پنج ساله ی شما را این گونه وصف می کنیم. مهارت های کلامی او با سرعتی باور نکردنی گسترش می یابند و او به یک آدم سر و بازبان دار تبدیل می شود که به ندرت برای تکمیل داستانش به یاد آوری جزئیات از طرف بزرگسالان نیاز دارد (شاید بیشتر لازم باشد به او یاد آوری شود از گفتن تمام جزئیات صرف نظر کند !) او در جستجوی آگاهی و اطلاعات است؛ او می خواهد بداند دنیا و هر چیزی که در آن است چطور کار می کنند. هم چنین این یک سال فوق العاده برای مهارت های جسمانی است. شما از دیدن این که کودک تان چطور یاد می گیرد، می فهمد، و به یاد می آورد شگفت زده خواهید شد. احتمالاً از شنیدن هر جمله ای که از دهانش خارج می شود خنده تان می گیرد. او دنیا را متفاوت از بزرگسالان می بیند - پر از معصومیت، کنجکاوی، و خلاقیت.
شاید امسال از دیدن این همه فعالیت جسمانی که فرزندتان یاد می گیرد و انجام می دهد شگفت زده شوید. تبحر یافتن در آویزان شدن از نرده مانند میمون یک شاهکار است که به تعادل، قدرت، اعتماد به نفس او بس یار کمک می کند.

ویژگی های کودکان پیش دبستانی ۵ تا ۶ سال: هنر خویشتن داری
کودک پنج تا شش ساله شما شخصی کنجکاو و شاد است. او یک متفکر طراز اول است - برای حل یک مشکل راه حل های گوناگون و ابتکاری را بررسی می کند، نظریه پردازی و آزمایش انجام می دهد، و برای انجام کارها روش های تازه ارائه می کند. خیال پردازی اش اوج می گیرد! او از نظر جسمانی هم بسیار فعال است. هنوز همچنان انرژی بی پایانی دارد که ما پدر و مادرها به آن غبطه می خوریم. او در موقعیت های اجتماعی با مهارت بیشتری از پس کار بر می آید و معمولاً مهارت هایی که هنگام گفتگوهای آرام یاد گرفته است را از خود نشان می دهد. او در این سن شگفت انگیز است!