سنگین بودن شیر مادر، علت

علت سنگین بودن شیر مادر عدم تنظیم هورمون‌ها پس از زایمان و یا مدیریت نادرست فرآیند شیردهی است. این مساله موجب می‌شود که وزن گیری نوزاد با اختلال مواجه شود. در بیشتر موارد سه ماه پس از تولد نوزاد، میزان تولید شیر مادر با مصرف مورد نیاز نوزاد هماهنگ می‌شود.

یکی از رایج‌ترین چالش‌های مادران در دوران شیردهی، میزان تولید شیر است. معمولا نگرانی مادران از کمبود شیر و گرسنگی نوزاد است، اما گاهی اوقات تولید زیاد شیر و سنگین بودن شیر مادر موجب ناراحتی آنان می‌شود. بایستی بدانید که سنگین بودن شیر مادر به ویژه در سه ماهه اول طبیعی است و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.

علت سنگین بودن شیر مادر

تغذیه با شیر مادر عادت بیولوژیکی نوزاد است و بدن شما به طور خودکار برای تولید شیر در دوران بارداری آماده می‌شود (با ایجاد سلول‌هایی که شیر را تولید می‌کنند و مجاری که وظیفه حمل شیر را دارند). به همین دلیل وقتی باردار می‌شوید، پستان‌های شما رشد می‌کنند. در سه ماهه دوم، بدن شما در حال تولید آغوز (کلستروم) است. هنگامی که نوزاد متولد شده و جفت از بدن خارج می‌شود، با تغییر سطح هورمون‌ها در بدن، تولید شیر آغاز می‌شود. در ابتدا، تولید شیر توسط هورمون‌ها کنترل می‌شود (که کنترل غدد درون ریز نامیده می‌شود). سپس تولید شیر با مدت و دفعات شیردهی تنظیم می‌شود. البته برخی از هورمون‌ها پس از زایمان نیز همچنان بر تولید شیر تاثیر می‌گذارند. بدن انسان ها به هورمون‌ها واکنش‌های متفاوت نشان می‌دهد، برخی ممکن است به سرعت و شدت به هورمون‌ها پاسخ دهند که نتیجه آن تولید شیر فراوان است. هم زمان با تنظیم سطح هورمون‌ها پس از زایمان، بدن شما می‌تواند به میزان مورد نیاز نوزاد شیر تولید کند. زمان دقیق آن از فردی به فرد دیگر و در بین حاملگی‌های مختلف، متفاوت است، اما معمولا تا زمانی که نوزاد سه ماهه می‌شود، میزان شیر تولیدی مادر تنظیم می‌شود.

دیگر علت سنگین بودن شیر مادر، مدیریت نادرست فرایند شیردهی است. در جوامع امروز به قدری بر روی استفاده از شیر خشک تبلیغ انجام می‌شود که مادران نسبت به توانایی شگفت انگیز بدن خود برای تغذیه کامل و کافی نوزادشان به شک و تردید می‌افتند. بیشتر پدر و مادر‌ها نگرانند که نوزادشان به اندازه کافی شیر نخورد. به همین دلیل روزانه چندین بار شیر خود را پمپاژ می‌کنند و یا از قطره‌های شیر افزا استفاده می‌کنند. در برخی موارد دادن مشاوره غلط به مادران موجب بروز این مشکل می‌شود. برای نمونه به مادران گفته می‌شودکه پیش از هر بار شیردهی، آنقدر پمپاژ کنند تا پستان کاملا صاف و نرم شود و نوزاد راحت‌تر بتواند آن را به دهان بگیرد. گاهی اوقات نیز این مشکل به طور ناخواسته پیش می‌آید و تنها بر روی یک سینه تاثیر می‌گذارد. هنگامی این اتفاق می‌افتد که کودک یک پستان را بر دیگری ترجیح می‌دهد و به طور مداوم یا طولانی‌تر از آن تغذیه می‌کند.

نشانه‌های پیدا و پنهان سنگین بودن شیر مادر

اگر شما تاکنون تولید شیر بیش از حد را تجربه کرده باشید، نشانه‌های آن را می‌شناسید. ممکن است شیر به راحتی جاری شود، به صورتی که پد سینه و لباس‌ها خیس شوند. احساس سنگینی زیادی در پستان‌ها می‌کنید. نوزاد هنگام تغذیه، شیر در گلویش می‌پرد و احساس خفگی می‌کند. اگر نشانه‌های واضحی وجود نداشته باشد، بعد از هفته‌ها مشاهده می‌کنید که نوزاد از شیر خوردن سر باز می‌زند و در هنگام تغذیه ناراحت و بی قرار است. پستان‌های شما آسیب دیده یا نوزاد دچار ناراحتی و نفخ معده شده است. ممکن است تصور کنید که نوزاد به غذایی که خورده‌اید حساسیت نشان داده، اما با حذف مواد آلرژی زا از برنامه غذایی‌تان بهبودی در نوزاد دیده نمی‌شود.

نشانه‌های سنگین بودن شیر مادر، به شرح زیر است:

- بیشتر اوقات پستان‌های شما بسیار پر و سفت هستند.

- نوزاد به سختی پستان به دهان می‌گیرد و در طول شیردهی ممکن است پستان از دهانش خارج شود.

- هنگامی که نوزاد پستان را رها می‌کند، شیر به شدت اسپری می‌شود (به خصوص در ابتدای شیردهی).

- اغلب شیر در گلوی نوزاد می‌پرد و او احساس خفگی می‌کند.

- پستان به علت سنگینی، از دهان نوزاد خارج می‌شود و او بی قراری و گریه می‌کند.

- شیردهی برای نوزاد تبدیل به مبارزه می‌شود و او احساس آرامش نمی‌کند.

- نوزاد به سرعت سیر می‌شود و زمان شیردهی کوتاه است.

- هوای زیادی در معده نوزاد حبس می‌شود و او با آروغ زدن یا دفع باد معده آن را تخلیه می‌کند.

- نوزاد شیر را بیرون می‌ریزد.

- مدفوع نوزاد سبز رنگ، آبدار یا فومی است.

- نوزاد به دلیل مصرف شیر زیاد سریع وزن می‌گیرد یا به دلیل سختی در شیر خوردن افزایش وزن او آهسته‌تر از حد متوسط است.

- نوک پستان دردناک است.

- مجاری شیر در پستان دچار انسداد شده و ممکن است به ماستیت منجر شود.

نحوه مدیریت تولید زیاد شیر

اگر تولید شیر بیش از حد دارید، بایستی به دنبال گزینه‌هایی ایمن و مناسب برای تنظیم تولید شیر باشید. با توجه به سن نوزاد و دلیل تولید شیر بیش از حد، گزینه‌های متفاوتی در پیش روی شما قرار دارد. پیش از هر اقدامی، بهتر است در ابتدا علت این مساله را بیابید.

در ادامه پیشنهاد‌هایی برای مواجهه با تولید شیر بیش از حد مادر ارائه می‌شود.

شیردهی در حالت سر بالا:

در موقعیتی به نوزاد شیر بدهید که جریان شیر در پستان به سمت بالا بیاید، نه پایین! برای نمونه به پشت دراز بکشید و به نوزاد شیر دهید. می‌توانید برای راحتی بیشتر خود و فرزندتان زوایای مختلف را امتحان کنید.

در زمان شدت یافتن جریان شیر، به نوزاد شیر ندهید:

هنگامی که احساس کردید شیر با شدت جریان یافته است، نوزاد را از زیر پستان بیرون بکشید. اجازه دهید شیر مدتی جریان یابد تا از شدت آن کاسته شود. اگر می‌خواهید شیر را جمع آوری و ذخیره کنید، با یک بطری تمیز یا کیسه نگهدارنده شیر، این کار را انجام دهید.

فشردن معکوس پستان برای نرم شدن:

می‌توانید به جای پمپاژ بلافاصله پیش از شیردهی، از فشار معکوس برای نرم شدن پستان استفاده کنید. از انگشتانتان برای نرم و منعطف کردن پستان استفاده کنید. با این کار از شدت جریان شیر در پستان کاسته و تنش‌های موجود را کاهش می‌دهید. همچنین در این شرایط نوزاد بهتر می‌تواند پستان به دهان بگیرد و شیر بنوشد.

اجتناب از پمپاژ غیر ضروری:

اگر شیر به اندازه کافی جریان دارد و کودک به طور مناسب وزن می‌گیرد، نیازی به پمپاژ پستان نیست. پمپاژ شیر تنها در صورت جدایی از نوزاد از مادر (به مدت چند هفته بعد از زایمان) لزوم پیدا می‌کند.

سخن آخر

تولید شیر زیاد، به ویژه در چند ماه اول پس از تولد نوزاد، امری طبیعی است. در این شرایط شیردهی سخت و گاهی غیر ممکن بوده و موجب بروز اختلال در وزن گیری نوزاد می‌شود. گاهی اوقات نیز به غلط کولیک و حساسیت غذایی نوزاد تشخیص داده و از سوی دیگر موجب آسیب پستان، انقباض و انسداد مجاری پستان می‌شود. علت سنگین بودن شیر مادر مشکلات هورمونی و یا شیردهی نادرست است. برای برطرف کردن این مساله، در ابتدا بایستی علت آن شناسایی شود، سپس راهکار‌های مناسبی برای مدیریت آن اتخاذ گردد.