مایع آمنیوتیک در بارداری، همه آنچه باید بدانید

مایع آمنیوتیک در بارداری همان کیسه آب جنین یا آب دور جنین است که در اواخر بارداری باید مراقب باشید که پاره نشود. زیرا پاره شدن کیسه آب باعث زایمان زودرس مادر میشود. در این مقاله سعی شده است که به تمام سوالات شما پاسخ داده شود.

مایع آمنیوتیک در بارداری
آب دور جنین یا همان مایع آمنیوتیک، یکی از نگرانی های دیگر دوران بارداری مخصوصا در ماه های آخر بارداری است. زیرا مقدار مایع و کم و زیاد شدن مایع آمنیوتیک یا آمنیون در تعیین زمان زایمان و رشد جنین مورد بررسی قرار می گیرد. پس بهتره همه مامان ها با مایع آمنیوتیک آشنا شوند.

مایع آمنیوتیک چیست و چه کاری انجام می دهد؟
در دوران بارداری، جنین در داخل یک کیسه مایع (کیسه آمنیوتیک) در رحم رشد می کند. دیواره کیسه آمنیوتیک از دو غشاء تشکیل شده است: کورونی و آمنیون. این غشاها جنین را در کیسه مایع آمنیوتیک خود حفظ می کند. غشا معمولا در طول زایمان، زمانی که جنین آماده تولد است پاره می شود و آب خارج می شود. این عمل پاره شدن کیسه آب است.
-جنین را در برابر ضربه هایی که به شکم شما وارد می شود محافظت می کند.
-به ریه ها و سیستم گوارش جنین کمک می کند بالغ شود.
-جنین را در برابر عفونت محافظت می کند

مایع آمنیوتیک چه رنگی است؟
این مایع رنگ خاصی ندارد و از بی رنگ تا نسبتا سفید خواهد بود اما شفاف و گرم و روان است و هنگام پاره شدن کیسه آب مانند آب دوش از واژن خارج میشود.

- جنین به طور منظم مایع آمنیوتیک را می بلعد و از بدن او به صورت ادرار خارج می کند. این بدان معنی است که مقدار مایع در کیسه آمنیوتیک به طور معمول هر روز افزایش و کاهش می یابد.
- مقدار مایع آمنیوتیک با پیشروی بارداری افزایش می یابد. ابتدا مایع آمنیوتیک چند میلی لیتر است، اما در هفته سی و ششم بارداری به 800 میلی لیتر تا 1000 میلی لیتر می رسد. از هفته سی و هشتم بارداری، مایع به تدریج شروع به کاهش می کند، تا زمانی که جنین آماده تولد شود.
- بطور کلی حجم مایع آمنیوتیک بسته به سن و چثه جنین دارد، اما در
هفته 10 بارداری، حدود 30 سی سی
هفته ۱۶ بارداری، حدود ۲۰۰ سی سی
و هفته ۳۴ به بعد حدود 1000 سی سی
- مقدار بسیار کم مایع آمنیوتیک اطراف جنین الیگوهیدرآمینوز ( oligohydramnios) نامیده می شود و مقدار خیلی زیاد این مایع پلی هیدرآمینوس (polyhydramnios یا hydramnios ) نامیده می شود.

-اگر در هفته ۱۸ بارداری بیشترین مقدار مایع آمنیوتیک از ادرار جنین تولید میشه، بنابراین اگر مایع آمنیوتیک جنین خیلی کم شد، ممکن است ناشی از اختلالات کلیوی جنین باشد.
-اگر در اواخر بارداری، زمانی که مایع آمنیوتیک جنین زیاد باشد، باید دستگاه گوارش و تنفس جنین مورد بررسی قرار بگیرید،

چطور متوجه شوم مایع آمنیوتیک اطراف جنین ( آب دور جنین) کم است؟
اگر شکم یا جنین کوچکتر از حد انتظار باشد، پزشک فکر می کند سطح مایع آمنیوتیک شما کم است. پزشک همچنین سطح مایع آمنیوتیک را بررسی می کند اگر شما:
- فرزندی داشته باشید که وزن کمی داشته باشد.
- یک بیماری خاص مانند لوپوس داشته باشید.
- مشکلات فشار خون داشته باشید.
اگر پزشک بخواهد بیشتر بررسی کند توصیه می کند سونوگرافی انجام دهید. فردی که اسکن را انجام می دهد (سونوگرافی) مقدار مایع را با نگاه کردن به کل کیسه آمنیوتیک بررسی می کند.

جدول زیر به شما کمک می کند تا نشت مایع آمنیوتیک را تشخیص دهید.

مایع آمنیوتیک کم چگونه بر جنین تاثیر می گذارد؟
- این مسئله بستگی به مقدار مایع، دلیل کم بودن آن و زمان بارداری دارد.
- متأسفانه، مقدار کم مایع آمنیوتیک در سه ماهه اول و در اوایل سه ماهه دوم، باعث افزایش احتمال بروز سقط جنین یا تولد نوزاد مرده می شود. همچنین می تواند مشکلاتی را در نحوه رشد کودک و نحوه ایجاد ریه هایش ایجاد کند.
- مایع آمنیوتیک کم می تواند مشکلاتی در طی زایمان ایجاد کند. به عنوان مثال، کودک ممکن است در موقعیت پایین (بند) قرار داشته باشد و به اندازه کافی فضا برای تغییر موقعیت به سمت پایین وجود نباشد.( این مقاله را بخوانید: خطرات پایین بودن جفت جنین)
- اگر کیسه آب به زودی پاره شود، احتمال زایمان زودرس وجود دارد. پزشکان خطر ابتلا به این اتفاق در برابر خطر ابتلا به عفونت در نظر می گیرند. برای جلوگیری از عفونت، آنتی بیوتیک تزریق می شود.
- هنگامی که در حال زایمان هستید، به احتمال زیاد جنین اذیت می شود. او اولین مدفوع خود را که ماده سیاه رنگی به نام مکونیم است را وارد مایع آمنیوتیک می کند. اگر او مکونیم را استنشاق کند، دچار مشکلات تنفسی می شود.
- مشکل دیگر ممکن است این باشد که بند ناف به طور تصادفی توسط کودک در حین تولد له شده باشد. کودک به دقت تحت نظارت قرار خواهد گرفت تا اطمینان حاصل شود همه چیز خوب است. اگر به نوزاد فشار وارد شود زایمان سزارین انجام می شود.

اثرات مایع آمنیوتیک بر جنین
شایع ترین علت پایین بودن مقدار مایع آمنیوتیک پاره شدن کیسه آب است. علل دیگر عبارتند از:
-بارداری بیش از 42 هفته.
-مشکلات جفت (نارسایی جفتی).
-تاثیر داروهایی که مصرف می کنید.
-مشکل ژنتیکی در رشد کلیه.
-اگر یکی از دوقلوهای یکسان به خوبی رشد نکرده باشد.

پاره شدن کیسه آب
-اگر شکافی کوچک در کیسه آب ایجاد شود منجر به کاهش مایع آمونیوتیک می شود.
-اگر مطمئن نیستید کیسه آب پاره شده است یا چکه کردن است، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. اگر کیسه آب قبل از شروع انقباضات پاره شده باشد، در معرض خطر عفونت هستید.
-اگر علائم عفونت داشته باشید آنتی بیوتیک تجویز می شود. اگر کیسه آب قبل از هفته سی و هفتم بارداری پاره شود آنتی بیوتیک برای طولانی شدن بارداری و محافظت در برابر عفونت تجویز می شود. آنتی بیوتیک مورد استفاده برای جنین و مادر مشکلی ایجاد نمی کند.

مشکلات جفت
-ممکن است بیماری داشته باشید که به جفت اجازه ندهد خون و مواد مغذی کافی به جنین برساند. این شرایط شامل لوپوس، فشار خون بالا، پیش اکلامپسی و دیابت است. همچنین اگر بارداری طولانی تر از 42 هفته شود نیز این اتفاق دیده می شود.
-اگر جفت به خوبی عمل نکند، بر رشد و سلامت جنین تاثیر می گذارد. سلامتی شما و رشد جنین به دقت مورد بررسی قرار می گیرد و اسکن های منظمی برای بررسی سطح مایع انجام می شود.

داروهایی که مصرف می کنید
بعضی از داروها سبب کمبود مایعات آمنیوتیک می شوند. این داروها برای درمان فشار خون بالا استفاده می شوند و یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن هستند. اما این داروها معمولا در حاملگی تجویز نمی شوند.

بیماری جنین
جنین ممکن است به قدر کافی ادرار نکند. این مسئله نشان دهنده یک مشکل کلیوی یا ادراری است، که می تواند نشانه ای از اختلال کروموزومی باشد. اگر این مورد باشد، احتمالا در حین سونوگرافی، بین هفته هجدهم بارداری و هفته بیستم بارداری تصاویر ناهنجار دیده می شود.

مشکل با دوقلو یکسان
-اگر دوقلوهای یکسان از یک جفت استفاده کنند، گاهی مقدار مایع آمنیوتیک آنها از تعادل خارج می شود. این اتفاق زمانی دیده می شود که یکی از دوقلوها خون بیشتری از طریق جفت دریافت کند. این مسئله منجر می شود جنین با خون زیاد مایع بیشتر و جنین دیگر مایع کمتری داشته باشد.
-میدانیم کم بودن مایع آمنیوتیک بیشتر در تابستان دیده می شود، بنابراین احتمال کم آبی بدن وجود دارد. ممکن است نوشیدن مقدار زیادی آب باعث افزایش سطح مایع شود. شما باید رژیم غذایی مناسب داشته باشید و به قدر کافی استراحت کنید.

تفسیر سونوگرافی مایع آمنیوتیک در بارداری
در سونوگرافی مایع آمنیوتیک ممکن است با واژه روبه رو شوید: MVP و AFI
- AFI ( شاخص مایع آمنیون) است که قطر کیسه آب را در چهار قسمت بررسی می کنند و در سونوگرافی ها بسیار استفاده میشود. حاصلجمع آن، عدد نرمالی است که باید بین ۵ الی ۲۴ سانتی متر باشد.
- MVP( بزرگترین پاکه عمودی) است که مقدار طبیعی آن 2 الی 8 سانتی متر است اما در سونوگرافی ها خیلی کاربرد ندارد.

-علاوه بر مصرف آب به میزان کافی، غذا خوردن سالم و استراحت لازم است.
-در حین بارداری شما و فرزندتان به خوبی تحت مراقبت قرار خواهید گرفت.