در مورد کودک آزاری، علت و نشانه های آن

کودک آزاری می‌تواند به‌ شکل آزار روحی و احساسی یا جنسی و جسمی باشد. همه فکر می‌کنند که کودک آزاری عملی مشخص و فیزیکی است، اما از ابعاد غیرفیزیکی آن غافل هستند. بی‌توجهی و غفلت از کودک نیز نوعی آزار است. درواقع، ابعاد کودک آزاری بسیار وسیع‌تر از آن است که تصور می‌شود. در خانواده‌هایی که معضل مصرف مواد مخدر یا الکل وجود دارد یا والدین با مشکلات روحی نظیر عصبانیت زیاد و خشم مهارنشدنی روبه‌رو هستند، کودکان تحت فشار و آزار زیادی قرار می‌گیرند.

کودک آزاری می‌تواند عواقب بلندمدت یا کوتاه‌مدت داشته باشد و گاهی حتی به مرگ کودک هم منجر می‌شود. در بعضی موارد کودک حتی متوجه نمی‌شود که مورد آزار قرار گرفته است. با این مقاله همراه باشید تا در این باره بیشتر بدانید.

یکی از ناراحت کننده‌ترین اختلالات و نابهنجاری‌های جنسی اختلال کودک آزاری یا بچه بازی است که به موجب آن یک فرد بزرگسال به کودکانی که از لحاظ جنسی نابالغند، تمایلات جنسی غیر قابل کنترل دارد. این موضوع ممکن است گاهی به شکل وحشتناکی درآید مثل زمانی که کودکان انواع شکنجه‌های هولناک مانند ربوده شدن و سوء استفاده جنسی را برای مدت چند ماه یا حتی چندسال متحمل می‌شوند یا اینکه ممکن است پس از سوء استفاده به قتل برسند.

گرچه این موارد افراطی نادر هستند ولی متاسفانه میزان شیوع کودک آزاری و آزار جنسی کودکان بالاست.

کودک آزاری چیست؟

میل جنسی به کودکان یا بچه ‌بازی (Pedophilia) یک اختلال روانی است که مشخصه آن تخیل یا عمل واقعی درگیر شدن در فعالیت جنسی با کودکان است. افراد کودک آزار یا پدوفیل فعالیت جنسی با کودکان را یا ترجیح می‌دهند و یا منحصرا از فعالیت جنسی با کودکان از همان جنس یا کودکان از جنس دیگر به لذت و هیجان جنسی دست پیدا می‌کنند.

به عبارت دیگر افراد مبتلا به پدوفیلیا به مدت حداقل 6 ماه، خیال‌پردازی‌های برانگیزنده جنسی، یا رفتارهای مکرر و شدیدی دارند که فعالیت جنسی با کودک یا کودکان زیر سن بلوغ ( عموما 13 ساله یا کوچکتر) را شامل می‌شود. عمل کردن فرد مطابق این امیال موجب ناراحتی یا اختلال شدید می‌شود.

انواع کودک آزاری

گرچه طبق تعریف کودک آزار ها یا به اصطلاح بچه باز ها جذب کودکان می‌شوند اما ترجیحات جنسی و رفتار آنها خیلی متفاوت است.

برخی تکانه‌های خود را بروز نمی‌دهند بلکه خیال‌پردازی‌ها و تمایلات ناراحت کننده آزار رساندن به کودکان دارند.

برخی دیگر تمایلات خود را بروز داده و طبق تکانه‌های بچه بازی خود عمل می‌کنند.

برخی از آنان اعمال خود را به افشای خود یا استمنا در مقابل کودک، لخت کردن کودک، نوازش کردن اندام‌های تناسلی کودک، بدون تماس جنسی محدود کرده و برخی دیگر کودک را به مشارکت در فعالیت جنسی از قبیل فعالیت دهانی تناسلی و آمیزش مهبلی یا مقعدی وامی‌دارند

افراد کودک آزار به سه گروه زیر تقسیم می‌شوند

1. مزاحمان موقعیتی

مزاحمان موقعیتی رشد جنسی بهنجار دارند. آنها در بزرگسالی عمدتا رابطه با سایر بزرگسالان را دوست دارند. با این حال، در برخی موقعیت‌ها، مثلا در زمانی استرس زا، تکانه نیرومند رابطه جنسی با کودک بر آنها چیره می‌شود. مزاحمان موقعیتی به جای اینکه بعد از این اتفاق احساس آرامش کنند ناراحت می‌شوند.

2. مزاحمان ترجیحی

در مورد مزاحم ترجیحی، رفتار بچه بازی در شخصیت و سبک زندگی او تثبیت شده است و او کودکان، مخصوصا پسرها را ترجیح می‌دهد. او مصلحتی ازدواج می‌کند، برای اینکه نزدیک کودکان یا پوششی برای اختلالش باشد. مزاحم ترجیحی هیچ اشکالی در رفتارش نمی‌بیند. اگر اشکالی هم وجود داشته باشد از نظر او به خاطر آن است که جامعه صرفاً نوع ابراز تمایل جنسی او را نمی‌پسندد.

3. متجاوز جنسی به کودک

متجاوز جنسی به کودک، سوءاستفاده کننده خشن از کودک است که رفتارش جلوه‌ای از کشش‌های جنسی خصمانه است.

علت کودک آزاری چیست؟

ماده دوم قانون حمایت از کودکان و نوجوانان (مصوب ۱۳۸۱) در تعریف گونه ای از کودک آزادی میگوید: «هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد، ممنوع است».

«کودک آزادی، عبارت است از هرگونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی، جسمی و ایجادآثار ماندگار در وجود یک طفل شود، البته برخی از این آثار میتواند مخفی باشد، مثل ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن او از غذا ،حبس در حمام یا زیر زمین و... »

در تعریف مناسبی از این پدیده میتوان گفت: «کودک آزادی عبارت است از هرگونه صدمه و آزار جسمی، روحی و یا اخلاقی کودکان یا نوجوانان که بر خلاف قانون بوده، سلامت جسمانی یا روانی ایشان را به خطر اندازد».

نشانه‌های کودک آزاری کدامند؟

در بعضی از موارد تشخیص کودک آزاری کمی دشوار می‌شود. کودکان در این موقعیت‌ها از ابراز و بیان آنچه برایشان رخ داده، عاجز می مانند، زیرا فکر می‌کنند که کسی حرف‌شان را باور نمی‌کند و تقصیرکار شناخته خواهند شد. ضمن اینکه، گاهی‌اوقات آزار از ناحیه افراد آشنا و کسانی رخ می‌دهد که کودک به آنها علاقه‌مند است. از سوی دیگر والدین نیز علاقه و جرئت رویارویی با این مشکل را ندارند و ترجیح می‌دهند این قبیل موضوعات را پیگیری نکنند.

اگر در موردی احساس کردید که کودک آزاری رخ داده است، باید سریعا اقدام کنید و کودک را نزد متخصصان و مشاوران باتجربه‌ای ببرید که می‌توانند این مشکل را حل کنند. هر چه درمان سریع‌تر آغاز شود، امکان آسیب بیشتر کودک کاهش خواهد یافت. پس از محرز شدن آزار، حتما باید کودک را ازنظر جنسی و جسمی معاینه کرد. تا ۷۲ ساعت بعد از حادثه امکان معاینه دقیق اوضاع وجود دارد.

یادتان باشد هر چقدر که آزار به کودک بیشتر ادامه پیدا کند، امکان درمان و بهبودی او کم‌تر خواهد شد.

تغییرات رفتاری و جسمی کودک می‌توانند نشانه‌هایی از آزار دیدن باشند. اگر به چیزی در اندام یا رفتار او مشکوک شده‌اید، سریعا از طریق معاینه رسمی این تغییر را پیگیری کنید.

به موارد زیر در مورد کودکان دقت کنید:

نشانه‌های آزار جسمی:

هر گونه زخمی که علت آن نامشخص است (کبودی، سوختگی، شکستگی، زخم و آسیب در سر یا شکم).

نشانه‌های آزار جنسی:

رفتارهایی که نشان از ترس او دارند (کابوس، افسردگی، ترس‌های بی‌مورد و عجیب، میل به گریختن)، خیس کردن رختخواب، دردهای شکمی، عفونت مجاری ادراری، خونریزی و درد در ناحیه تناسلی، ابراز رفتارهای جنسی که با سن کودک هم‌خوانی ندارد.

نشانه‌های آزار عاطفی-احساسی:

تغییر در سطح اعتمادبه‌نفس، سردرد و دل‌دردهایی که اساس واقعی ندارند، ترس‌های غیرعادی و میل به فرار و گریختن.

نشانه‌های نادیده گرفته شدن احساسی:‌

لاغر ماندن، رشد کافی نداشتن، پرخوری و ابراز افسردگی در رفتارها.

عوامل بروز کودک آزاری چیست ؟

عواملی که در ارتباط با کودک آزاری می تواند دخالت داشته باشد، ویژگی های فردی، خانوادگی، اجتماعی واقتصادی ،اعتیاد ،اختلات روانی در برخی موارد ویژگی های بومی است. وقتی درباره ویژگی های فردی در ارتباط با کودکان صحبت می کنیم، می بینیم کودکان به واسطه اینکه ضعیف هستند، نمی توانند از خودشان مراقبت کنند و اگر معلولیت داشته و یا بیمار باشند و در خانواده فقیری رشد کرده باشند در رفتار آن ها تأثیرگذار است. وقتی پدر و مادر بدون پشتوانه فکری و ناپخته ازدواج کنند و از لحاظ اقتصادی شرایط خوبی نداشته باشند یا دچار اعتیاد و اختلالات روانی باشند نیز می تواند در کودک تأثیر منفی داشته باشد و کودک را در برابر خطرات احتمالی ضعیف کند.

راهکارهای اساسی جلوگیری از انحرافات جنسی کودک

- خودداری از دست زدن به آلت کودک

- گاهی اوقات مادر یا افراد دیگری با آلت جنسی کودک بازی می کنند ، کودک در حالی که آرام می گیرد ، عادت به آن می کند ؛ اگر کسی با او این کار نکند ، خودش مبادرت به استمناء می نماید.

- جداسازی رختخواب کودکان : از آن جایی که با هم خوابیدن ، ممکن است باعث تماس بدنی آنها با یکدیگر وشاید تحریک حس کنجکاوی آنها شود ، لذا طبق اصل لزوم علاج واقعه ، قبل از وقوع ، پیش از آگاه شدن کودکان به لذت های جنسی ، باید رخت خواب آنها جدا گردد .

- خودداری والدین ومحارم جنس مخالف ، از ظاهر شدن در برابر کودک به صورت عریان ، با لباس نیمه عریان ویا زننده ومهیج .

- خوداری از دستمالی کردن آلت تناسلی کودک ویا حتی تنبیه کردن ، به صورت زدن بر پشت و ران های کودک .

- جدا کردن اتاق کودک از اتاق خواب والدین ، از سنّی که کودک ، قادر به تشخیص رفتار های جنسی است .

- جلوگیری از خوابیدن کودکان با کودکان یا بزرگ سالان دیگر .

- خودداری والدین از انجام دادن عمل زناشویی ویا دیگر رفتار های آمیزشی در برابر کودکان (حتی نوزادن ).

- خودداری از قرار دادن کودکان در معرض صحنه ها، عکس ها ویا فیلم های مستهجن وخودداری از شرکت دادن آنها در مجالس مختلط و پارتی ها وایجاد محدویت در استفاده از برنامه های مستهجن در اینترنت و ماهواره .

- پاسخ دادن به سؤالات جنسی کودکان ، به طور واقع بینانه وبه دور از تهییج جنسی آنها.

- مراقبت از کودکانی که در رختخواب برای مدت طولانی بیدارند. به این منظور ، لازم است که والدین ، در کنار کودک باشند یا رفت و آمد کنند تا هنگامی که مطمئن شوند که کودک ، به خواب رفته است . وبهتر است که اتاق کودک ، در مجاورت اتاق والدین باشد تا در موقیعت ها وزمان های گوناگون بتواند به راحتی ، از حال او آگاهی یابند.

- مراقب از دوستی ها وبازی های کودکان وجلوگیری از بازی های جنسی آنها وهمچنین ممانعت از خلوت کردن کودکان ، به مدت طولانی دور از چشم والدین

چگونه کودک آزار دیده را بشناسیم

اغلب کودکان وقتی مورد آزار جنسی را افشا می کنند، استرس و اضطراب در رفتارهای غیرکلامی خود نشان می دهند؛ مانند نشان دادن خجالت و ترس در چهره شان و حتی سفتی و تنش در بدنشان. .

آسیب های روانی این کودکان شامل اضطراب، افسردگی، ترس های مرضی، احساس گناه، پرخاش گری، مشکلات تمرکز، دوری گزینی اجتماعی، انزوا، ترس و اجتناب از مردان، عصبی بودن، تغییر در الگوی خوردن، علابمی مثل کابوس شبانه، واکنش هایی نظیر از جا پریدن، مشکلات ارتباطی و افکار خودکشی است.

آزار جنسی کودک چه عوارضی در پی خواهد داشت؟

در کودکان ۴-۱ سال:

اغلب فقدان آداب توالت، ترس از مردان و چسبیدن افراطی به مادر دیده می شود.

قربانیان ۶ - ۴ سال:

معمولاً با شکایت جسمانی به پزشک مراجعه می کنند. قربانی با احساس گناه شدید و قطع امید از علاقه و توجه دیگران گاه مانند کودکی وحشی رفتار می کند. نظافت و شستشوی جبری یا مرگ سمبولیک و تکراری والدین؛ از مراحل مهم بازی های کودک این سن به شمار می آید.

کودکانی در سنین ۱۲ - ۹ سالگی:

که قربانی آزار جنسی می گردند اکثراً به دلیل مشکلاتی که در صحبت کردن در مورد این مسئله دارند، دچار واپس زنی جنسیت و اختلال در هویت جنسی می شوند. درگیری و اشتغال ذهنی آنها با مسایل جنسی سبب می شود که گاهی به صورت بی شرمانه و توأم با پررویی، به توضیح واقعیات بپردازند.

درمان کودک آزاری

اگر احساس کردید که کودکی مورد آزار قرار گرفته است، سریعا باید با پزشک متخصص کودکان یا مشاوران خبره در این زمینه تماس بگیرید. پزشکان و مشاوران باید در صورت مشاهده هر گونه آزار، سریعا وضعیت را به مراجع قانونی و اجتماعی ذی‌ ربط گزارش کنند. ضمن اینکه آنها اطلاعات دقیقی نسبت به پیگیری ماجرا در اختیارتان قرار خواهند داد.

این افراد در صورت نیاز می‌توانند به‌عنوان شاهد در دادگاه نیز حضور یابند. هر چه پیگیری‌های لازم در مورد علت و روند کودک آزاری سریع‌تر انجام شود، امکان بهبود کودک بیشتر خواهد بود. سایر اعضای خانواده نیز باید با مشاور صحبت کنند تا روش و شیوه برخورد با کودک را بهتر بدانند. درصورتی‌که مجرم، فردی از اعضای خانواده باشد، این فرد نیز باید تحت درمان و مشاوره قرار بگیرد.

اگر کودک شما مورد آزار قرار گرفته است، ممکن است شما تنها شخصی باشید که بتوانید به او کمک کنید. انکار شرایط پیش آمده، همه‌چیز را بدتر می‌کند، پس گزارش دادن آزار احتمالی کودک را به تاخیر نیاندازید. اگر اجازه بدهید آزار کودک ادامه بیابد، شانس او را برای بهبود کامل کمتر می‌کنید. در هر نوع آزاری که پیش آمده، امنیت کودک بالاترین اولویت را دارد. پس سعی کنید محیطی آرام و امن برایش فراهم کنید.

در بسیاری از موارد، کودکانی که مورد آزار واقع شده‌اند یا به آنها بی‌توجهی شده است، بیشتر از آنکه از نظر فیزیکی آسیب ببینند، متحمل فشارهای احساسی زیادی می‌شوند. کودکانی که تجربه‌ی کودک آزاری دارند یا به‌شدت با آنها بدرفتاری شده، احتمالا منزوی می‌شوند، خشونت‌طلبی را در خود رشد می‌دهند یا به خودکشی می‌اندیشند.

کودکانی که سن بیشتری دارند ممکن است به سمت مصرف مواد مخدر یا الکل کشیده شوند، سعی کنند از خانه فرار کنند یا دیگران را مورد آزار قرار دهند. هر چقدر کودک کم‌سن‌تر باشد و با تجاوزکننده روابط نزدیک‌تری داشته باشد، این مشکل حادتر خواهد بود. اگر درمان به‌درستی صورت نگیرد، کودکان در زندگی آینده خود به‌ویژه در زندگی مشترک یا در زمینه مسائل جنسی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهند بود، ممکن است به افسردگی دچار شوند یا مرتکب خودکشی شوند. با مداخله و درمان به موقع، ممکن است از چنین آثاری جلوگیری شود.

چند توصیه نهائی به والدین

لازم است والدین از فرستادن کودکان خود به محیط های خلوت که امکان رخ دادن آزار باشد خودداری کنند،

اگر کودک خود را برای خرید می فرستید در ساعت خلوت از روز یا شب نباشد و برای کودکان سنین پایین تر این کار به تنهایی نبوده و حتماً خودتان در کنار او در فروشگاه حضور داشته باشید.

نسبت به حرف هایی که کودک می گوید حساس باشید؛ مثل اینکه "من دوست ندارم خانه دایی برم."،

استفاده از اینترنت و ماهواره با توجه به سن کودک و فعالیت درسی کودک، محدود و زیر نظارت والدین باشد، همچنین لازم است شناخت کافی از دوستانی که فرزندان با آنها ارتباط دارند داشته باشند و مراقب باشید که کودک با افراد خیلی بزرگ تر از خود معاشرت نداشته باشد.