تنبلی چشم کودکان، سن تشخیص

غربالگری بینایی بهترین راهکار تشخیص تنبلی چشم کودکان است. خانواده ها باید تا قبل از پنج سالگی به این موضوع توجه ویژه داشته باشند تا از هر گونه اختلال در بینایی فرزندشان جلوگیری کننند.
تنبلی چشم نوعی اختلال در بینایی است که اگر به موقع تشخیص و درمان نشود فرد، کم بینا یا نابینا می شود. تحقیقات نشان می دهد در صورتی که اشکال دید کودک، قبل از پنج سالگی درمان شود، حتی اگر چشم در این مدت تنبل شده باشد با درمان، بینایی کامل به دست می آید. اما هر چه در درمان این بیماری تاخیر به وجود بیاید چشم تنبل‌تر شده و احتمال نابینایی کامل وجود دارد.
ضعیفی و تنبلی چشم در کودکان یکی از مسایل نگران کننده در بین والدین است در همین زمینه گفت و گویی با احمد رضا خلیلیان، متخصص چشم پزشکی و فوق تخصص قرنیه داشتیم که متن آن را در ادامه می خوانید.

تنبلی چشم چه زمانی اتفاق می افتد؟
زمانی که به هر علتی هر یک از چشم ها و یا هر دوی چشم ها نتوانند تصویر واضحی را به مغز مخابره و ارسال کند آن قسمت از مغز تکامل کافی پیدا نکرده و در نتیجه تصویر چشم دچار مشکل شده و به خوبی نمی تواند پردازش کند و در نتیجه آن چشم دچار تنبلی خواهد شد.

چرایی شیوع تنبلی چشم در بین کودکان توضیح دهید؟
یکی ازعلل شایع تنبلی چشم کاهش دید در بین کودکان است که شیوع بین سه تا پنج درصد دارد. مغر انسان و بخشی که مربوط به پردازش تصاویر است از بدو تولد تا حدود سن هشت یا ۱۰ سالگی تکامل پیدا می کند. دید انسان با مغز است و چشم ها وسیله ای هستند که وظیفه اصلی آن ارسال تصاویر واضح به مغز برای پردازش است و این تکامل پردازش اطلاعات تصویری در مغز انسان از بدو تولد تا سن هشت یا ۱۰ سالگی کامل می شود.

علل تنبلی چشم در کودکان چه مواردی هستند؟
سه دسته علل در بروز تنبلی چشم کودکان موثر هستند. شایع ترین علتی که موجب می شود چشم یک کودک دچار تنبلی شود عیوب انکساری چشم است. این عیوب در واقع اختلالات بینایی نزدیک بینی، دور بینی و آستیک ماتیک است که با عینک قابل اصلاح هستند.
از علل دیگر مهم تنبلی چشم انحرافات چشمی یا لوچی چشمی هستند که در این موارد چشم ها هم راستایی کافی را با هم ندارند و یکی و یا هر دو چشم ازحالت هم راستایی خارج شده و باعث می شود تا تصویر واضحی به مغز مخابره نشود.
علت سوم تنبلی چشم که می تواند تاثیر بسیار بیشتری را بر تکامل مغز داشته باشد انسداد و عدم شفافیت مسیر بینایی در اثر اختلالاتی است که در پلک، قرنیه و یا شبکیه چشم کودک وجود دارد و این اختلالات موجب می شود تصویر واضحی در چشم تشکیل نشده و تنبلی چشم اتفاق می افتد.

تشخیص تنبلی چشم کودکان به چه روشی و در چه سنی است؟
برای تشخیص تنبلی چشم بهترین وسیله انجام آزمایشات غربالگری سنجش بینایی در کودکان است و توصیه می شودکه همه نوزادان در بدو تولد به وسیله پزشک خانواده یا متخصص اطفال مورد بررسی سیستم بینایی قرار گیرند.
تکرار این معاینات در دوره نوزادی هم انجام شده و بعد از آن در سن سه تا سه و نیم سالگی همه بچه ها از نظر عیوب انکساری و تنبلی چشم مورد معاینه قرار می گیرند. بعد از آن در سنین مدرسه بهتر است که هر سال تست بینایی کودکان به وسیله بینایی سنج ها مورد بررسی قرار گیرد تا با تشخیص و درمان به موقع این عارضه از آثار سوء آن جلوگیری شود.

آیا تنبلی چشم کودکان قابل درمان است؟
تنبلی چشم با ضعف بینایی کاملا متفاوت است و در واقع تنبلی چشم می تواند پیامد یک ضعف بینایی اصلاح نشده مثل عدم استفاده از عینک و عدم اصلاح انحرافات چشمی باشد. بعد از اینکه تشخیص داده شد یک بچه دچار تنبلی چشم است باید علت زمینه ای را برطرف کرده تا بتوانیم تنبلی چشم را درمان کنیم.
در مواردی که تشخیص داده شد که کودک دچار عیوب انکساری است بهتر است که هر چه زودتر عینک تجویز شده به وسیله چشم پزشک مورد استفاده قرار گیرد. در مواردی که انحرافات چشمی وجود دارد با استفاده از عینک و روشهای جراحی این عدم هم راستایی چشم ها سریع اصلاح می شود.
در مواردی که علت های دیگری مانند: افتادگی پلک مادرزادی و آب مروارید مادر زادی موجب تنبلی چشم شدند این اختلالات به وسیله جراحی درمان شده و به این وسیله میتوان به بهبود سیستم بینایی انسان کمک کرده تا از تنبلی چشم جلوگیری شود.

اگر تنبلی چشم کودکان درمان نشود؟ چه اتفاق می افتد؟
اگر در دوران طلایی سنین هشت تا ۱۰ سال اول عمر علت زمینه ای تنبلی چشم کودک برطرف نشود متاسفانه نقص بینایی یا کم بینایی کمتر قابل اصلاح خواهد بود و کودک تا آخر عمر از دید کافی در چشم های مبتلا به تنبلی چشم برخودار نیست و عدم درمان تنبلی چشم موجب یک نقص بینایی دائمی و تا آخر عمر می شود.