شیر دادن به دوقلوها، آنچه باید بدانید

اگر بخواهید اطلاعات بیشتری درباره‌ی شیردهی بیاموزید، افراد و سازمان‌های بسیاری هستند که می‌توانید از آنها مشاوره بگیرید، برای مثال:

- ماما یا پرستاران معالج شما می‌توانند قبل از مرخص شدن از بیمارستان در مورد چگونگی شیردهی و مسائل مربوط به آن توضیحاتی بدهند یا بروشوری در اختیارتان قرار دهند؛

- مشاوران مراکز بهداشت هم می‌توانند راهنمایی‌تان کند؛

- دوستان و آشنایانی که سابقه‌ی شیردهی داشته اند؛

- کتاب‌های موجود در زمینه‌ی شیردهی با شیر مادر؛

- از سینه ی انسداد شده به او بدهید تا کاملا شیر آن را بخورد و خالی کند و اگر نوزاد آن را کاملا خالی نکرد، با یک شیردوش، شیر آن را خالی کنید. همچنین کیسه‌ی آب گرم یا حوله‌ی گرمی روی غده‌ی ایجاد شده بگذارید و آن را با کمک دست ماساژ دهید. مهم‌تر از همه اینکه شیردهی را متوقف نکنید و به آن ادامه دهید.

- اگر غده‌ی شیری ایجادشده برای بیش از چند روز باقی ماند، حتما به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که دمل یا غده‌ی دیگری نباشد.

عفونت پستان (ماستیت)

التهاب یا عفونت پستان معمولاً در 2 درصد زنان شیرده اتفاق می‌افتد. باکتریهای دهان نوزاد معمولاً موجب این عفونت می‌شود که بیشترین احتمال بروز آن دو تا چهار هفته پس از زایمان است (البته می‌تواند زودتر یا دیرتر از این هم اتفاق بیفتد). این عفونت‌ها در خانم‌هایی شایع است که برای اولین بار شیر می‌دهند؛ زیرا معمولاً در نوک پستان هایشان ترک، قاچ و شکاف ایجاد می‌شود یا پستان شان هنگام شیردادن کاملا خالی نمی‌شود.

علائم ماستیت شامل داغی، سفتی و قرمزی پستان و البته تب بالای 38 درجه سانتی گراد و رخوت و بدن درد است (شبیه زمانی که آنفلوانزا می‌گیرید و تمام بدن‌تان درد می‌کند). عفونت پستان ممکن است در کل پستان پخش شود یا فقط موضعی باشد و یک نقطه عفونت کند که به لوبول (ریز قطعه) معروف است. اگر عفونت موضعی باشد، ممکن است فقط کمی قرمزی در نواحی اطراف محل عفونت ایجاد شود که تورمی سه گوش مانند دارد. اگر این علائم شدیدتر شد، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز برایتان آنتی بیوتیک تجویز کند.

اگر به ماستیت یا همان عفونت پستان مبتلا شدید، شیردهی به نوزادتان را ادامه دهید، زیرا این بیماری هیچ خطر و ضرری برای نوزاد ندارد، مهم‌تر از همه اینکه باکتری احتمالاً از دهان او به شیر و پستان شما منتقل شده است. اگر شیردهی را متوقف کنید، پستان پر از شیر می‌شود و درد و ناراحتی شدیدتر استفاده از استامینوفن، ایبوپروفن یا کمپرس آب گرم یا حوله‌ی داغ می‌تواند تسکینی برای درد ناشی از التهاب و عفونت پستان باشد، در حالی که همزمان آنتی بیوتیک مصرفی هم اثر می‌کند. آب و مایعات فراوان بنوشید و به میزان کافی استراحت کنید تا بدنتان قدرت و توانایی خود را بازیابد و بهبودی حاصل شود. داروهای تجویزی را کامل مصرف کنید تا مطمئن شوید عفونت کامل از بین خواهد رفت.

آبسه‌ی پستان

اگر عفونت پستان به طور کامل و اساسی درمان نشود یا یکی از مجاری شیری پستان بسته باقی بماند، پستان ممکن است دچار آبسه شود. از هر صد مورد فقط ده مورد از زنان مبتلا به ماستیت، ممکن است به آبسه پستان مبتلا شوند. علائم این آبسه، درد فوق العاده شدید، داغی و گرمی سینه و تورم اطراف ناحیه‌ی آبسه کرده و تب بالای ۳۸ درجه است. گاهی اوقات پزشک می‌تواند آبسه را با تجویز آنتی بیوتیک درمان کند؛ اما گاهی به جراحی نیاز است تا دمل ایجاد شده را بیرون بیاورند.

شیردهی به دوقلوها

شیردادن به دوقلوها ممکن است کاری دلهره آور و سخت به نظر برسد؛ اما بعضی خانم‌ها این کار را با موفقیت انجام می‌دهند. بدن می‌تواند همزمان شیر کافی برای دو نوزاد تولید کند، به خصوص اگر به دادن شیر خود به دو نوزاد اصرار داشته باشید، می‌توانید تولید شیرتان را به بالاترین حد خود برسانید. البته رسیدن به یک برنامه و روش شیردهی مناسب به امتحان و کسب تجربه نیاز دارد. ممکن است هر دو نوزاد را در یک زمان یا در دو نوبت جدا شیر بدهید. مزیت روش اول این است که بیشتر وقت خود را صرف جداگانه شیردادن به هر کدام از نوزادان نمی‌کنید؛ اما روش دوم یعنی شیردهی مجزا راحت‌تر است. مجبور نیستید مثلاً وقتی یکی از کودکان شیر خوردنش تمام شده و آن یکی هنوز شیر می‌خورد بغلش کنید تا آروغ بزند. نگه داشتن یکی از بچه‌ها روی شانه که آروغ بزند و شیردادن همزمان به دیگری حتی اگر بالش و متکا در اطراف یا زیر نوزاد گذاشته باشید، کار خطرناکی است. ممکن است بتوانید به یکی از کودکان شیر خودتان و به دیگری هم زمان شیر خشک بدهید و در نوبت بعد جای کودک را عوض کنید. همچنین می‌توانید در هر نوبت شیردهی به نوزادان کمی از شیر خودتان و برای تکمیل تغذیه شان شیر خشک بدهید یا در بیشتر طول روز به هر دوی آنها شیر خودتان را بدهید و فقط شبها که شیرتان کم شد یا قبل از خواب، به آنها شیر خشک بدهید.

زنانی که به نوزادان دوقلوی خود شیر خودشان را می‌دهند به کالری اضافی بیشتر و مایعات فراوان نیاز دارند؛ حدود 400 تا 600 کالری اضافی در هر روز برای هر نوزاد (تصور کنید که چقدر غذا باید مصرف کنید. همچنین، باید مصرف مایعات را از 8 تا 10 لیوان به 10 تا 12 لیوان در روز افزایش دهید.

اگر تصمیم بگیرید به دوقلوها شیر خودتان را بدهید، باید روی کمک اعضای خانواده و دوستان‌تان حساب کنید. از اینکه از آنها کمک بخواهید نترسید و خجالت نکشید.

اگر دچار آبسه پستان شدید، می‌توانید از پستان دیگر به شیردهی ادامه دهید؛ اما تا زمانی که مشکل آبسه‌تان حل نشود، نمی‌توانید از آن پستان به نوزاد شیر دهید و قبل از اینکه شیردهی با پستان آبسه کرده را از سر بگیرید، با پزشک مشورت کنید.

شک برای تازه کارها

اگر به هر دلیلی از شیردادن به نوزاد خود صرف نظر کرده‌اید یا پس از مدتی تغذیه‌ی نوزاد با شیر خودتان حالا تصمیم دارید به او شیر خشک بدهید، در اینجا راجع به تغذیه با شیر خشک و موضوعات مربوط به آن توضیحاتی خواهیم داد.

توقف تولید شیر

- اگر تصمیم دارید به نوزادتان شیر خشک بدهید، لازم است روند تولید شیر در پستان هایتان را متوقف کنید. معمولاً گرما و تحریک پستان‌ها باعث تولید شیر می‌شود. به منظور متوقف کردن تولید شیر باید شرایطی متفاوت ایجاد کنید. در اینجا چند راه پیشنهادی ارائه شده است:

- سوتین‌های تنگ بپوشید؛

- تکه‌های یخ یا کیسه آب یخ روی پستان هایتان قرار دهید (به خصوص در روزهای سوم یا چهارم بعد از زایمان که تولید شیر بیشتر می‌شود و پستانها انباشه از شیرند)؛

- تکه‌های یخ یا تکه‌های کوچک سبزیجاتی چون نخودفرنگی یا ذرت یخ زده را داخل سوتین خود قرار دهید. (البته توصیه می‌کنیم که در چنین شرایطی بیرون از خانه نروید یا در مکان‌های عمومی حاضر نشوید)؛

- برگ‌های کلم پیچ یخ زده را داخل سوتین‌تان قرار دهید. کلم به طور شیمیایی موجب کاهش تولید شیر می‌شود؛

- شیر آب سرد را باز کنید و بگذارید روی پستان هایتان بریزد.

- اگر می‌خواهید برای مدت کوتاهی به نوزاد خود شیر بدهید (مثلا 6 تا 12 هفته)، از همان ابتدا روزی یک شیشه هم شیر خشک در کنار شیر خودتان به نوزاد بدهید تا هنگام قطع کردن شیرتان مشکل کمتری پیدا کنید. اگر می‌خواهید مدتی طولانی‌تر از 6 تا 12 هفته به نوزادتان شیر دهید، میزان شیر خشکی که به نوزاد می‌دهید را هم بیشتر کنید؛ یعنی هر هفته مقداری شیر خشک به مقدار مصرفی هفته‌اش اضافه کنید. این کار جایگزینی شیر مادر با شیر خشک را برای شما و نوزادتان راحت‌تر می‌کند.

پستان‌های مملو از شیر می‌توانند بسیار دردناک باشند. اگر در این مواقع دردتان بسیار شدید و تحمل ناپذیر شد، از پزشکتان بخواهید داروی مسکن برایتان تجویز کند. خوشبختانه، انباشتگی شیر در پستان معمولاً بیشتر از 36 تا 48 ساعت طول نمی‌کشد و سپس خشک می‌شود.

انتخاب بهترین شیشه و سر پستانک

معمولاً در پیدا کردن شیشه شیر خوب که پستانک سر آن هم مناسب باشد، با توجه به تنوع فراوان آن در بازار، مشکلی نخواهید داشت. بعضی از نوزادان مشخصأ بعضی انواع شیشه و سر پستانک را بهتر می‌پذیرند و قبول می‌کنند.

ممکن است مجبور باشید شیشه‌های مختلفی را خریداری و امتحان کنید تا مناسب‌ترین نوع آن را برگزینید. شیشه شیرهای کوچک‌تر ۱۰۰ گرمی، برای چند هفته یا چند ماه اول مناسب‌اند. بعدها وقتی مقدار شیر مصرفی نوزادتان بیشتر شد، می‌توانید شیشه‌ی بزرگ‌تر ۲۰۰ گرمی برایش بخرید.

بعضی از شیشه‌های مخصوص، حکم ظرف نگهدارنده را دارند. بدین ترتیب که کیسه‌های پلاستیکی کوچک و شفافی را داخل بطری قرار می‌دهید که شیر یا شیر خشک را نگه می‌دارد. مزیت این نوع شیشه‌ها این است که پس از هر بار مصرف، می‌توانید کیسه را دور بیندازید و دیگر نگرانی شست و شوی شیشه شیر و استرلیزه کردن آن را ندارید. به علاوه از آنجایی که این کیسه‌های پلاستیکی طوری طراحی شده‌اند که هوای کمی داخل آنها می‌رود، در نتیجه هوای کمتری هم وارد معده‌ی نوزاد می‌شود.

بعضی شیشه‌ها زاویه دار طراحی شده‌اند که این امر از ورود هوا به داخل معده‌ی نوزاد و در نتیجه نفخ معده او می‌کاهد.

سر شیشه‌ها در مدل‌های متنوعی وجود دارند. پستانک سرشیشه‌ی نوزادان سوراخ ریزتری دارد و با بالا رفتن سن نوزاد، اندازه‌ی سوراخ هم بزرگتر می‌شود. (سرشیشه‌ها معمولاً در سایزهای ۳ و ۶ ماهه و بزرگتر وجود دارند.) پستانک‌های بعضی سرشیشه‌ها ارتودونسی هستند؛ یعنی بسیار استاندارد و طبیعی و شبیه نوک سینه‌ی مادر طراحی شده‌اند [همچنین برخورد کمتری با بخش‌های دندانی دارند و روی رویش دندان‌ها اثر نامطلوبی ندارد]. بعضی از سرشیشه‌ها از جنس لاتکس و برخی سیلیکونی‌اند که شفاف بوده و بوی کمتری دارند. نوزاد ممکن است به یک سرشیشه علاقه‌ی بیشتری داشته باشد یا تفاوت خاصی را احساس نکند.

مشاوران مراکز بهداشت، اطلاعات و تجربه خوبی در زمینه‌ی جزئیات تغذیه با شیر خشک دارند. اگر در این زمینه مشکلی داشته باشید، می‌توانید از مشاوران و راهنمایی هایشان بهره بگیرید.