خنده برای کودکان، قاعده دارد

قاعده صورت خندان برای کودکان سه تا شش ساله، قابل اجرا و اگر آن را مو به مو پیاده کنید، تاثیر خیلی زیادی دارد.

قاعده صورت خندان برای کودکان سه تا شش ساله، قابل اجرا و اگر آن را مو به مو پیاده کنید، تاثیر خیلی زیادی دارد. نی‌نی کوچولوها از نظمی که یک برنامۀ رفتاری دقیق برایشان فراهم می‌کند، واقعاً لذت میبرند.

آنها فقط میدانند که‌از میدان در بردن شما غیرممکن است و کاملاً آگاهند که اگر روزی روزگاری‌از حد و مرزی هم بگذرند، چه آشی برایشان پخته اید.

والدین بچه‌های خردسال تمام کاری که برای اصلاح رفتار کودکانشان می‌کنند از چند چیز خارج نیست؛ تهدید به روی باسن زدن، سرزنش کردن و نصیحت. تهدیدهای بیهودۀ آنها را گاه و بیگاه در بازارچه‎‌ها، بقالی‌ها، غذاخوری‌ها و خانه‌هایشان میبینیم و می‌شنویم.

قاعدۀ صورت خندان عبارت است از سه صورت خندان کشیده شده بر یک برگ کاغذ. هر صبح یک برگ با استفاده‌از آهنربایی که آن را سر جایش نگه دارد، بر روی در یخچال نصب کنید. باقی برگهای صورت خندان را روی یخچال بگذارید.

هروقت که بچۀ شما بی ادبی میکند، همان لحظه یکی از صورتهای خندان را خط بزنید و روی خطی که زیر صورت خندان کشیده شده است، کار خلاف را دقیقاً بنوبسید.

باورتان نمیشود که یک صورت خندان خط خورده چقدر بر روی کودک تاثیر دارد، چون تحمل آن برای کودکان فوق‌العاده سخت است. وقتی هر سه تا صورت خندان خط خورده باشد، بچه‌تان را جریمه کنید.

پیش از هر چیز خوب است نگاهی به نمونۀ بارز رفتارهای نی‌نی کوچولوها بیندازیم که به‌خاطر انجام دادن هر یک از آنها، باید یک صورت خندان را از دست بدهند. بی‌ادبی‌های بچه های بین سه تا شش ساله در کل‌از این چند مورد خارج نیست:

- انجام ندادن چیزی آنطور و آن‌وقت که به آنها گفته شده است (یعنی موقعی که شما از او میخواهید انجامش دهد، نه هروقت خودش اراده کند).

- پرخاشگری (گاز گرفتن،لگد زدن، به‌هم کوبیدن در)

- توی حرف والدین پریدن (معمولاً موقعی که دارید با تلفن حرف میزنید یا میخواهید در مورد چیزی با همسرتان صحبت کنید).

- جنجال راه انداختن و قشقرق به پا کردن.

اول باید این برنامه را طوری بچینید که دقیقاً روی رفتارهایی اثر بگذارد که شما تشخیص میدهید باید کاهش پیدا کنند. چون هر خانواده‌ای با دیگری متفاوت است، پس کودک شما قطعاً چند رفتار وروجکانۀ خاص خودش دارد که در میان موارد بالا نیست.

وقتی هر سه صورت خندان خط بخورند، باید دو کار بکنید. اول،از ظرفی که آنرا صبح همان روز با چهار جایزه برای بچه‌تان پُر کرده بودید، یک خوراکی را بردارید. خوراکیها میتوانند آب نبات، چوب شور یا خرت و پرت‌های کوچولوی ارزان قیمتی باشند که واقعاً کودک‌تان را ذوق زده میکنند.

خوراکیِ باخته شده را به کیسۀ اصلی خوراکیها برگردانید. کودک‌تان فرصت به‌دست آوردن مجدد آن خوراکی را در همان روز ندارد. بنابراین، اکنون سه خوراکی توی ظرف بچه باقی مانده است.

دوم میرسیم به تادیب. شما باید بچه‌تان را تادیب کنید. این روند به‌همین طریق در طول روز ادامه خواهد یافت. رفتار کودک‌تان دقیق و مو‌به‌مو بر روی طرح صورت خندان ثبت می‌شود و هر زمانکه سه صورت خندان خط بخورند، بچه یکی از جوایز درون ظرف را می‌بازد و مدت زمان معینی را در محل تادیب میگذراند.

به‌محض تمام کردن هر تادیب، یک برگ تازه با سه صورت خندان دیگر بر در یخچال نصب کنید. کودک‌تان در آخر روز (یک ساعت و نیم قبل از وقت خواب بچه)، هر آنچه‌از جوایز درون شیشه را اگر که‌باقی مانده باشد، تحویل میگیرد.

به این می‌گویند یک تیر و دو نشان. چون هم دارید جایزه میدهید و هم تنبیه میکنید. نی‌نی کوچولوها به این نوع رفتار واکنش خیلی خوبی نشان می‌دهند.

جانب احتیاط را نگه دارید: برای بچه‌های خردسال (سه و چهار ساله) باید روز را به دو بخش تقسیم کرد. به‌عنوان مثال، شاید آنها از موقع بیدار شدن تا ساعت دو، بتوانند دو جایزه کسب کنند و سپس دو جایزۀ دیگر از ساعت دو تا موقع خواب.

ولی کودکان بزرگتر (پنج و شش ساله ها) روال عادی را طی میکنند و برای تمام جوایزشان تا یک ساعت و نیم قبل از خواب منتظر میمانند.

بعد از یک موعد زمانی طولانی (یک یا دو ساعت) با وقفه‌ای طولانی در فعالیتهای روزانه (از جمله چرتی کوتاه)، حتی اگر تا آن لحظه یک یا دو صورت خندان خط خورده باشند، برگه‌ای تازه روی یخچال بچسبانید.

با اینکار این امکان از بین میرود که کودکتان، در اول صبح دو صورت خندانش خط بخورد، ولی دو ساعت بعد از آن رفتار نسبتاً خوبی از خود در پارک نشان میدهد، یعنی دیگر صورت خندانی از او خط نمیخورد. سپس بعد از نهار یک صورت خندان را از دست بدهد.

نتیجه این سه صورت خندان خط خورده است و اجرای جریمه. زمان زیادی از خلافهای صبح کودک گذشته است و بچۀ خردسال قطعاً نمیداندکه چرا تادیبش میکنند و چرا ناگهان یکی از خوراکیهای توی ظرف، سر جایش نیست.

این فنون قرص و محکم تربیتی به دو منظورند: اول، کاری میکنید که دیگر مجبور نباشید نق زدنهای یکریز بچه را بشنوید و دوم، به او میفهمانند که پشت سر هر بداخلاقی یا بی ادبی، یک جریمۀ بی‌معطلی هست. این جریمه به‌نوعی تاوانِ کار آنهاست.

کودک شما فهمیده است‌که نق زدن و گریه کردن اصلاً به‌جریمه اش نمی‌ارزد، چون این رفتارها هم باعث باخت صورتهای خندان و خوراکیها میشوند، هم برایشان تادیب می‌آورند.

اجرای قاعده صورت خندان ظاهراً کار سخت و طاقت‌فرسایی است، ولی تاثیر معجزه آسایی دارد و به‌طور قطع کودک را به‌خود می‌آورد.

از کجا بدانید که قاعده صورت خندان اثربخش است یا نه؟ کودکان کم‌کم در برابر این قاعده، واکنش خیلی قوی نشان میدهند. بیشترشان در روز اول خیلی خوبند، چون جوایز خیلی ذوق رده‌شان می‌کند و از سوی دیگر، تادیب را هم دوست ندارند.

کودکان دیگر (معمولاً لجوجترها) خیلی به‌خودشان فشار می‌آورند تا به‌شما ثابت کنند که قاعده رویشان اثر ندارد. آنها به تادیب تن میدهند و آنجا ساکت میمانند و بعد بیرون می‌آیند، فقط به این خاطرکه‌به شما بگویندکه اصلاً به آنها سخت نگذشته و برایشان خیالی نیست اگر باز هم آنجا بروند. به‌طور قطع بهترین واکنش تربیتی در برابر این رفتارها، خونسردی و رو دست نخوردن است.

تادیب به‌خاطر باخت صورت های خندان در طول روز همچنان ادامه دارد. این کودکان ، بیشتر مواقع چندتا از آنها را در طول هفتۀ اول تجربه میکنند. بعد از شش یا هفت روز، حتی لجوجها نیز کم‌کم از بازی خسته میشوند. آنوقت است که میپذیرند تادیب چندان هم تفریحی نیست.

قاعده صورت خندان باید تا هنگام بزرگ‌شدن و رسیدن‌به هفت سالگی، همراه بیشتر کودکان باشد. یعنی زمانی برسد که بتوان یک شیوۀ تنظیم رفتاری پیچیده‌تر را روی آنها اجرا کرد.

بدون یک شیوۀ تنظیم رفتاری از هر نوع‌که باشد، خانۀ شما دچار هرج و مرج میشود و دوباره برمیگردد به‌همان وضع سابق.

عیب نداردکه این شیوه‌ها چقدر وقت گیر و خسته کننده‌اند. در عوض، خانۀ شما به‌شکلی صحیح و آرام اداره میشود و خیلی زود میفهمید که واقعاً ارزشش را دارد.