ابتلا به زگیل تناسلی، ترسناک اما قابل درمان

چند ماه پیش بود که به‌دنبال پخش یکی از قسمت‌های برنامه تلویزیونی ماه عسل، یک بیماری ویروسی که شایع‌ترین عفونت مقاربتی است تحت عنوان آلودگی با ویروس پاپیلوم (ویروس پاپیلومای انسانی) که به آن اچ‌پی‌وی (HPV) گفته می‌شود به همراه نگرانی از خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم به خبرسازترین موضوع حوزه سلامت کشور تبدیل شد.
این چالش خبری از جنبه‌های مثبت و منفی در حوزه سلامت و بهداشت عمومی قابل تامل بوده و هست.
از سویی به دختران و زنان و پسران برای پیشگیری از آلودگی به این ویروس، انجام واکسیناسیون و تست‌های غربالگری (پاپ‌اسمیر در زنان) تاکید می‌کند و از سوی دیگر، ترس و نگرانی بیش از حد و نابجایی را در صورت عدم تزریق واکسن این بیماری در دختران، پسران و مادرانشان ایجاد می‌کند.
البته ناگفته نماند که مسؤولان و وزیر بهداشت اعلام کرده‌اند محققان دو شرکت دانش‌بنیان ایرانی، به پیشرفت‌های زیادی در تولید واکسن اچ‌پی‌وی (پاپیلوم انسانی) رسیده‌اند و نخستین واکسن ایرانی این بیماری احتمالا از سال 98 وارد بازار خواهد شد.با این اوصاف و براساس رسالتی که صفحه سلامت جام‌جم بر عهده دارد با دو نفر از محققانی که درباره این بیماری در کشور و نیز در خارج از ایران تحقیق می‌کنند؛ دکتر سارا آقابکلو، پژوهشگر در زمینه بهداشت زنان و دکتر علیرضا غفاریه، فوق تخصص سیتو پاتولوژی (شاخه‌ای از علم پاتولوژی که به بررسی و تشخیص بیماری‌ها در سطح سلولی می‌پردازد) از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی درباره اچ‌پی‌وی، حقایق مربوط به آن و چگونه پیشگیری از ابتلا به این بیماری مقاربتی گفت‌وگو کردیم.

پیامدهای بی‌توجهی به بهداشت جنسی
آلودگی به ویروس پاپیلوم انسانی یا اچ‌پی‌وی در زنان و مردان با شروع برقراری روابط جنسی امکان‌پذیر است. البته باید توجه داشت احتمال ابتلا در افراد بی‌قید و بند و با روابط جنسی متعدد و حفاظت نشده بیشتر است.
در صورت ابتلا، این ویروس از بدن پاک نمی‌شود و فقط به صورت غیرفعال درمی‌آید و با کاهش ایمنی بدن می‌تواند مجددا بیماری‌زا شود.

آلودگی ویروسی به معنای بدخیمی نیست
نکته‌ای که بسیاری از افراد متوجه آن نیستند این‌که آلودگی به ویروس پاپیلوما در اکثر موارد به بدخیمی منجر نمی‌شود. یعنی برای درصد کمی از مبتلایان امکان ایجاد بدخیمی وجود دارد.
البته عوامل مختلفی در تغییر سلول‌ها به سلول‌های سرطانی موثر است که از جمله می‌توان به سیستم ایمنی فرد مبتلا، دفعات ابتلا، سن اولین رابطه جنسی، وضعیت بد اجتماعی و اقتصادی و سیگارکشیدن اشاره کرد.

زنگ خطر سرطان دهانه رحم
برخی عوارض چون خونریزی واژینال، درد در هنگام نزدیکی و درد لگن از نشانه‌های خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم محسوب می‌شود و باید جدی گرفته شود.
با این حال متاسفانه در صورت عدم مشاهده زگیل تناسلی نمی‌توان (قبل از انجام آزمایش‌های تکمیلی) متوجه آلودگی به ویروس شد.
ولی در مواردی با ریسک بالای ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌توان از تست اچ‌پی‌وی DNA testing در تشخیص بهره گرفت. از سوی دیگر، انجام تست غربالگری پاپ اسمیر به خانم‌ها بعد از ایجاد اولین رابطه جنسی به طور سالانه برای تشخیص سریع‌تر سرطان توصیه می‌شود.
در صورت منفی بودن هر سه تست نیز انجام پاپ اسمیر، هر سه سال یک بار توصیه می‌شود.

زگیل تناسلی، ترسناک اما قابل درمان
ابتلا به زگیل تناسلی با ایجاد ضایعات گل‌کلمی شکل به رنگ قهوه‌ای-صورتی همراه است که امکان انتقال آن به شریک جنسی را زیادتر می‌کند و به احتمال کم، تغییر سلول‌ها به سلول‌های سرطانی را در فرد مبتلا موجب می‌شود.
توجه داشته باشید که زگیل تناسلی متفاوت از تبخال تناسلی است. گرچه عامل ایجادکننده هر دو ویروس هستند، ولی نوع ویروس‌هایشان با هم تفاوت دارد و تبخال تناسلی در ایجاد سرطان دهانه رحم نقشی ندارد.

تزریق واکسن برای همه ضروری نیست
چالش‌برانگیزترین مساله در ارتباط با خبرسازشدن آلودگی به ویروس اچ‌پی‌وی، خطر ابتلا به این ویروس در صورت عدم تزریق واکسن است.
در حالی که براساس مستندات علمی، انجام واکسیناسیون برای همه دختران ضروری نیست و می‌توان با رعایت اصول اخلاقی و بهداشتی و برقراری روابط متعهدانه در قالب ازدواج از احتمال ابتلا به آن کاست.
البته با وجود این مراقبت‌های اخلاقی، خطر آلودگی به صفر نمی‌رسد، زیرا در صورت تماس پوستی و مخاطی با ناحیه‌ای از پوست که به ویروس آلوده است، ویروس انتقال می‌یابد. به بیان دیگر امکان انتقال زگیل از طریق پوست و مخاط ناحیه تناسلی وجود دارد. به همین دلیل، تزریق واکسن در سنین ۹ تا ۲۶ سالگی توصیه شده است.
بی‌شک در کشورمان با توجه به این‌که درصد زیادی از دختران و زنان و پسران این واکسن را دریافت نکرده‌اند، می‌توان حتی بدون تزریق واکسن و با رعایت موارد زیر از ابتلا به ویروس اچ‌پی‌وی و سرطان دهانه رحم پیشگیری کرد:
تعهد و رعایت ارزش‌های اخلاقی در روابط جنسی، و پرهیز از تماس جنسی با فردی که زندگی بی‌تعهد و شرکای جنسی متعددی دارد.
تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم به درمان موثر آن از طریق شیمی‌درمانی و پرتودرمانی و جراحی کمک می‌کند.

مطالعات متعددی برای تعیین ایمنی و بی‌خطر بودن واکسن زگیل تناسلی انجام شده است. هیچ نگرانی ایمنی جدی در این مطالعات به اثبات نرسیده است. چند عارضه خفیف (درد، قرمزی، تورم در دست، تب، سردرد و ضعف) در اثر تزریق با این واکسن شناخته شده است. این مشکلات طولانی‌مدت نبوده و خودبه‌خود برطرف می‌شوند. خوشبختانه یک دوره تزریق این واکسن در سه نوبت و طی شش ماه برای همیشه نسبت به بیماری ایمنی ایجاد می‌کند.
بی‌جهت از آلودگی به ویروس اچ‌پی‌وی نترسید
آلودگی به ویروس اچ‌پی‌وی یا زگیل تناسلی عمدتا یک بیماری مقاربتی است و از طریق رابطه جنسی ناایمن و به واسطه ایجاد تماس پوستی و مخاطی از فرد مبتلا به دیگری منتقل می‌شود. پس امکان انتقال زگیل تناسلی از طریق استخر یا اپیلاسیون، بسیار ضعیف است و جای نگرانی از این بابت وجود ندارد.
به‌علاوه در صورت رعایت کامل موارد پیشگیری‌کننده، احتمال ابتلا به ویروس در صورت تزریق نکردن واکسن، کاهش می‌یابد ولی به دلیل شیوع زیاد این بیماری در جوامع و امکان سرایت به افراد دیگر‍‍، تزریق این واکسن توصیه می‌شود. برای کاهش دادن بروز بیماری زگیل تناسلی در جامعه، بیش از هر چیز باید ارزش‌های اخلاقی را رعایت کرد.