وضع حمل زودرس، پیشگیری و درمان

وضع حمل زودرس زمانی روی می دهد که انقباضات مکرر در نتیجه باز شدن دهانه رحم و بعد از هفته ۲۰ بارداری و قبل از هفته ۳۷ بارداری روی دهد. وضع حمل زودرس منجر به زایمان زودرس می شود. هر چه زایمان زودتر از موعد روی دهد، خطرات بیشتری جنین را تهدید می کند. خیلی از نوزادان نارس در بخش مراقبت های ویژه مخصوص نوزادان بستری می شوند. نوزادان نارس ممکن است از ناتوانی های ذهنی یا فیزیکی طولانی مدت رنج برند. علت وضع حمل زودرس مشخص نمی باشد. برخی فاکتورهای خطر احتمال بروز وضع حمل زودرس را در پی دارند، اما احتمال بروز وضع حمل زودرس در خانم های بارداری که فاقد فاکتور خطر می باشند، نیز وجود دارد. بهتر است خانم های باردار علائم وضع حمل زودرس را به درستی بشناسند.
شما همچنین می توانید مقاله های چگونه زایمان آسان داشته باشیم؟، زایمان طبیعی بدون درد و عفونت های بعد از زایمان در زنان که توسط سایت رسانه دکتر سلامت تهیه شده است، را مطالعه کنید.

علائم وضع حمل زودرس عبارت است از:
-احساس تنگ شدن در شکم (انقباض)
-کمردردی پایدار و اندک
-احساس فشار در بخش پایینی شکم و لگن
-کرامپ های شکمی خفیف
-خونریزی خفیف واژن
-پارگی زودرس غشاها
-تغییراتی در نوع ترشح واژن (ترشحی آبکی و خون)
اگر چنین علائمی را پیش از زایمان تجربه می کنید، فورا با متخصص زنان خود مشورت کنید. در بیشتر موارد این علائم نگران کننده نمی باشد. به خاطر داشته باشید وضع حمل زودرس ممکن است در هر بارداری روی دهد.
فاکتورهای زیادی وجود دارد که با افزایش احتمال بروز وضع حمل زودرس ارتباط دارد:
-سابقه قبلی وضع حمل زودرس یا زایمان زودرس مخصوصا در بارداری اخیر
-بارداری های دو قلو یا چند قلو
-مشکلاتی در رحم، دهانه رحم یا جفت
-مصرف مواد مخدر یا سیگار
-برخی عفونت ها مخصوصا در مایع آمنیوتیک یا بخش پایینی ناحیه تناسلی
-برخی شرایط مزمن مانند فشار خون بالا و دیابت
-بروز وقایع پر استرس مانند درگذشت یکی از عزیزان
-افزایش بیش از حد مایع آمنیوتیک
-خونریزی واژن در دوران بارداری
-وجود نواقص مادرزادی در جنین
-فاصله کمتر از ۶ ماه بین بارداری ها
-عفونت بافت های اطراف دندان یا بیماری های پریودنتال

عوارض وضع حمل زودرس:
وضع حمل زودرس، منجر به زایمان زودرس می شود. زایمان زودرس خطراتی را برای نوزاد به دنبال دارد، خطراتی مانند:
-کاهش وزن جنین هنگام تولد
-مشکلات تنفسی
-عدم رشد مناسب ارگان ها
-مشکلاتی در بینایی
کودکانی که به طور نارس متولد می شوند، بیشتر در خطر ابتلا به ناتوانی های یادگیری و اختلالات رفتاری قرار دارند.

شما قادر به پیشگیری از وضع حمل زودرس نخواهید بود، اما نکاتی وجود دارد که شما را در داشتن بارداری سالم یاری خواهد کرد. از جمله این موارد عبارت است از:
-دنبال کردن مراقبت های پریناتال: مراجعه مکرر به متخصص زنان سبب می شود، وضعیت سلامت مادر و جنین به نحو موثری کنترل شود. در این ملاقات ها می توانید موارد نگران کننده را با پزشک خود در میان گذارید. اگر سابقه وضع حمل زودرس یا زایمان زودرس در بارداری های قبلی شما وجود داشته باشد، در آن صورت باید به طور دقیق تری تحت نظر متخصص زنان خود قرار داشته باشید.
-داشتن رژیم غذایی سالم: برخی تحقیقات نشان داده است که رژیم غذایی حاوی اسید های چرب غیر اشباع با کاهش احتمال وضع حمل زودرس ارتباط دارد. چربی های غیر اشباع در مغزیجات، دانه ها و ماهی یافت می شود.
پرهیز از مصرف مواد مخدر: مصرف سیگار را در بارداری کنار بگذارید. پزشک شما را در یافتن برنامه ای برای ترک سیگار یاری خواهد کرد.
-بین بارداری ها فاصله ای بگذارید: برخی تحقیقات نشان می دهد، فاصله کمتر از ۶ ماه بین بارداری ها احتمال وضع حمل زودرس را افزایش می دهد.
هنگام استفاده از تکنولوژی های کمک باروری احتیاط کنید: اگر برای باردار شدن از تکنولوژی های کمک باروری استفاده می کنید، در نظر داشته باشید چه تعداد رویان در رحم لانه گزینی می کند. بارداری های چند قلو احتمال وضع حمل زودرس را افزایش می دهد.
اگر متخصص زنان تشخیص دهد، شما در خطر وضع حمل زودرس قرار دارید ممکن است، انجام برخی اقدامات برای کاهش احتمال وضع حمل زودرس ضرورت بیابد:
-مصرف برخی داروها: اگر سابقه وضع حمل زودرس داشته باشید، در آن صورت متخصص زنان به صورت هفتگی شات هایی از هورمون پروژستورن به نام هیدروکسی پروژستورن را در طول سه ماهه سوم تجویز خواهد کرد و این روند تا هفته 37 بارداری ادامه خواهد داشت. علاوه بر این استفاده از پروژسترون واژینال به عنوان اقدام پیشگیرانه علیه وضع حمل زودرس و زایمان زودرس توصیه شود. اگر قبل از هفته 24 بارداری کوتاهی سرویکس تشخیص داده شود در آن صورت ممکن است، استفاده از پروژسترون تا هفته 37 بارداری به طول انجامد.
-کنترل برخی شرایط مزمن: برخی شرایط و بیماری ها مانند دیابت و فشار خون بالا احتمال وقوع وضع حمل زودرس را افزایش می دهد. این بیماری ها باید در طول بارداری تحت کنترل قرار داشته باشد.

نکته مهم:
-اگر سابقه وضع حمل زودرس و زایمان زودرس را داشته باشید، احتمال وقوع وضع حمل زودرس در بارداری بعدی وجود دارد.

به منظور تشخیص وضع حمل زودرس، متخصص زنان سابقه پزشکی و فاکتورهای خطر مربوط به وضع حمل زودرس را بررسی می کند. اگر قبل از هفته ۳۷ بارداری انقباضات مکرر رحمی را تجربه می کنید و دهانه رحم نرم و متسع گردیده است، احتمال تشخیص وضع حمل زودرس در مورد شما داده می شود.
تست هایی که برای تشخیص وضع حمل زودرس انجام می شود، عبارت است از:
-معاینه لگن
-سونوگرافی
-مانیتور و کنترل رحم
-انجام برخی تست های آزمایشگاهی

درمان وضع حمل زودرس
وقتی وضع حمل زودرس آغاز شود، با استفاده از دارو و جراحی نمی توان مانع از بروز آن شد. اما برخی داروها در این شرایط تجویز می گردد:
-کورتیکواستروئیدها: اگر در هفته 24 و 34 بارداری قرار داشته باشید، متخصص زنان استروئیدهای تزریقی را برای شما در نظر خواهد گرفت تا به این ترتیب بلوغ ریه جنین تسریع شود. کورتیکواستروئیدها ممکن است از آغاز هفته 23 بارداری توصیه شوند. علاوه بر این کورتیکواستروئیدها ممکن است، در هفته های 34 تا 36 بارداری نیز توصیه شوند. در هفته های قبل از 34 بارداری اگر احتمال بروز وضع حمل زودرس وجود داشته باشد، در آن صورت ممکن است دوره استفاده از کورتیکواستروئیدها تکرار شود.
-منیزیم سولفات: اگر احتمال زایمان در هفته های ۲۴ و ۳۲ بارداری وجود داشته باشد، ممکن است استفاده از منیزیم سولفات توصیه گردد. برخی تحقیقات نشان داده است، احتمال بروز برخی آسیب های مغزی در نوزادانی که قبل از هفته ۳۲ بارداری متولد می شوند، به این ترتیب کاهش می یابد.
-توکولیتیک ها: این داروها برای توقف انقباضات رحم تجویز می شود. این داروها نمی توانند برای مدت طولانی وضع حمل زودرس را به تاخیر بیندازند، زیرا علت زمینه ای وضع حمل زودرس را برطرف نمی کنند. اما ممکن است تاخیر ایجاد شده به واسطه این داروها فرصت کافی را برای اثربخشی کورتیکواستروئیدها فراهم کند. همچنین امکان انتقال مادر را به مرکز درمانی مجهز تر فراهم می آورد. در افراد باردار مبتلا به فشار خون بالای ناشی از بارداری این داروها توصیه نمی شود.
در مورد برخی خانم ها انجام جراحی به نام سرکلاژ رحم می تواند موثر واقع شود. در طول انجام این جراحی دهانه رحم با استفاده از ساختارهای محکم بخیه می شود. این ساختارها بعد از طی کردن هفته ۳۶ بارداری برداشته می شود. در صورت لزوم ممکن است این ساختارها زودتر نیز خارج شوند.

انجام سرکلاژ رحم در مورد این افراد توصیه می گردد:
-افرادی که در هفته های کمتر از 24 بارداری قرار دارند.
-در صورت وجود سابقه زایمان زودرس
-نتایج سونوگرافی نشان دهد، دهانه رحم در حال باز شدن می باشد.
-طول دهانه رحم کمتر از ۲۵ میلی متر باشد.

به خاطر داشته باشید:
-وجود برخی انقباضات در نزدیکی های زایمان، طبیعی می باشد و این بدان معنا نیست که دهانه رحم شروع به باز شدن کرده است. اگر تصور می کنید انقباضات شما از علائم وضع حمل زودرس می باشد، سعی کنید راه بروید، استراحت کنید و تغییر موقعیت دهید. در این شرایط انقباضات کاذب متوقف می شود، اما اگر احتمال وقوع وضع حمل زودرس وجود داشته باشد، با این اقدامات انقباضات برطرف نشده و حتی ادامه خواهد داشت.