پوسیدگی دندان های کودکان، عوامل دخیل

پژوهشگران با بررسی پوسیدگی دندان‌های کودکان ایرانی در بیست سال گذشته دریافتند که شیوع پوسیدگی دندان‌های کودکان در کشور بسیار بالاست، این موضوع ایجاد زنگ خطری برای پوسیدگی‌های دندان در بزرگسالی است و هزینه‌های گزافی را به بخش بهداشت و درمان کشور تحمیل خواهد کرد.
عواملی همچون سو تغذیه، استعداد ژنتیکی، عملکرد ضعیف بهداشتی، عادات خاص غذایی، وجود ارگانیسم‌های مؤثر بر پوسیدگی دندان مانند استرپتوکوک‌ها، کمبود فلوراید و ویتامین D، مصرف زیاد قند و تغذیه طولانی مدت با شیشه شیر و عوامل دیگری مانند سن کودک، جنس و محل سکونت کودکان در ایجاد پوسیدگی در دندان‌ها مؤثر هستند.
دندان‌های شیری از اهمیت زیادی برخوردار هستند و نباید از سلامت آن‌ها غفلت کرد چرا که سالم بودن دندان‌ها در دوران کودکی سهم زیادی در رویش دندان‌های دائمی سالم، تغذیه‌ سالم و زیبایی ظاهری فرد دارد.
با توجه به اینکه دندان‌های دائمی در سنین ۶ تا ۷ سالگی شکل می‌گیرند، اهمیت مراقبت از دندان‌ها و جلوگیری از پوسیدگی در آن‌ها و تأثیری که بر شکل‌گیری دندان‌های دائمی دارند، بسیار حائز اهمیت است. به همین خاطر دکتر علی اکبر ویسی رایگانی؛ استادیار دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه و همکارانش، مطالعه‌ای به روش سیستماتیک و متاآنالیز در زمینه‌ شیوع پوسیدگی دندان‌های شیری و دائمی در کودکان ایرانی، انجام دادند.
برای انجام این مطالعه پژوهشگران تمام مقالات مرتبط با پوسیدگی دندان کودکان در ایران را که در بازه‌ زمانی فروردین ۱۳۷۶ تا اسفند ۱۳۹۵ انجام شده بود را استخراج کردند. در نهایت ۲۲ مقاله (۱۳ مقاله در خصوص دندان شیری و ۹ مقاله در خصوص دندان دائمی) مورد تحلیل آماری قرار گرفت. در این مقالات حدود ۳۰ هزار کودک یک تا ۱۵ سال، از نظر پوسیدگی دندان مورد بررسی قرار گرفتند.
مطالعات آماری نشان داد که شیوع پوسیدگی دندان شیری کودکان ایران ۶۲.۸ درصد و شیوع پوسیدگی دندان دائمی ۷۸.۶ درصد است. بیشترین شیوع پوسیدگی دندان شیری مربوط به کودکان شهر اهواز (۷۸.۸ درصد) و کمترین آن در کودکان شهر همدان (۳۱.۶ درصد) بود. همچنین بیشترین شیوع پوسیدگی دندان دائمی در کودکان شهر یاسوج (۸۹.۸ درصد) و کمترین آن در بین کودکان شهر شیراز (۶۵.۴ درصد) بود.
نتایج این پژوهش که در آخرین شماره‌ فصل‌نامه‌ «تحقیق در علوم دندان‌پزشکی» منتشر شده است، نشان داد که شیوع پوسیدگی کودکان در کشور بسیار بالاست، چنین وضعیتی، شرایط نگران‌کننده‌ای را از نظر ایجاد پوسیدگی‌های دندانی در بزرگسالی هشدار می‌دهد و همچنین هزینه‌های گزاف ترمیمی دندان را به بخش بهداشت و درمان کشور تحمیل خواهد کرد.
دکتر ویسی رایگانی و همکارانش به سیاستگذاران و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی پیشنهاد کردند تا برنامه‌های آموزشی و مداخله‌ای در زمینه‌ی حفظ و سلامت دندان‌های شیری و دائمی برای مادران، پرستاران و مربیان کودکان برگزار کنند. همچنین به برنامه‌ریزی در جهت ارائه‌ برنامه‌های آموزشی، سهولت دسترسی به خدمات ارزان دندان‌پزشکی و بهداشت دهان و دندان برای کودکان، بیشتر توجه شود.

برای مراقبت از دندان‌های کودکان چه اقداماتی انجام دهیم؟
مراقبت از دندان‌های کودک باید از دوران بارداری مادر آغاز شود و کودکانی که مادرانی با پوسیدگی‌های دندانی متعدد دارند به پوسیدگی‌های بیشتری در مراحل بعدی زندگی خود مبتلا می‌شوند.
میکروب‌هایی که پوسیدگی ایجاد می‌کنند، به طور معمول از طریق استفاده از قاشق یا شیشه شیر، از دهان مادر به کودک منتقل می‌شوند. همچنین بعد از رویش دندان‌ها باید تا حد امکان از تغذیه‌ نوزاد در هنگام خواب با شیر پرهیز کرد.
ملاقات منظم دندان‌پزشکی از ابتدای رویش دندان‌های شیری کودک و همچنین همزمان با رویش اولین دندان دائمی باید انجام شود. اولین دندان دائمی بلافاصله بعد از آخرین دندان شیری و در سن حدود شش سالگی رشد می‌کند و بیشترین احتمال ابتلا به پوسیدگی را دارد.
ازجمله مهم‌ترین اقدامات موردنظر و در دسترس برای پیشگیری از پوسیدگی خصوصا دندان‌های شیری در کودکان، انجام اقدامات دندان‌پزشکی همچون فیشور سیلانت و فلوراید درمانی است.
در روش فیشور سیلانت شیارهای عمیق سطح دندان، با یک لایه نازک از مواد همرنگ دندان پوشانده می‌شود و از تکثیر باکتری‌های ایجاد کننده‌ی پوسیدگی در شیارها جلوگیری می‌کند.