اسهال در دوران بارداری، دلایل بروز و روش‌های درمان

اختلالات گوارشی در طول دوران بارداری رایج و شایع می باشد. علاوه بر بروز یبوست، ناراحتی معده یا شل شدن مدفوع نیز مشکلات دیگری هستند که در دوران بارداری، با آنها سر و کار دارید. در صورتی که ۳ بار یا بیشتر در روز، حرکات روده، شل باشد، دچار اسهال شده اید و اگر به درستی از خود مراقبت نکنید، می تواند خطرناک باشد. در این مقاله از بخش زنان و زایمان دکتر سلام، به بررسی علائم اسهال در بارداری، تغذیه مناسب و روش های درمان خواهیم پرداخت.

زمانی که به تاریخ زایمان نزدیک می شوید و نوزاد برای تولد آماده می شود، اسهال بیشتر می شود. با این حال، هر کسی در طول دوران بارداری، این مشکل را تجربه نمی کند. همچنین، بروز اسهال در سه ماهه سوم بارداری، دقیقا به این معنی نیست که تولد نوزاد شما نزدیک است.

دلایل بروز اسهال در بارداری چیست؟
دلایل شایع و رایج اسهال در بارداری عبارتند از:
تغییر رژیم غذایی
تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی و تغییرات شدید در نوع الگوهای غذایی در طول دوران بارداری و مصرف مواد مغذی ضروری برای تقویت نوزاد و ویتامین هایی که برای رشد نوزاد لازم می باشد، می تواند باعث بروز اسهال شود. این حالت زمانی اتفاق می افتد که بدن، زمان کافی برای سازگار شدن با این تغییرات را ندارد اما این شرایط زودگذر است و با گذشت زمان کاهش پیدا می کند.
عدم تعادل هورمونی و بروز اسهال در بارداری
نوسان داشتن سطوح هورمونی، مکانیسم و عملکرد سیستم گوارشی شما را تحت تاثیر خود قرار می دهد. این مسئله یا باعث تنبل شدن سیستم گوارشی می شود که منجر به یبوست شده و یا آن قدر پر کار می شود که باعث اسهال می گردد. همچنین، زیاد شدن سطوح هورمونی قبل از زایمان، می تواند در سیستم گوارشی اختلال ایجاد کند.
حساسیت به مواد غذایی
غذاهائی که قبل از بارداری، باعث تحریک و یا بروز بیماری های غیر منتظره نمی شدند، اکنون ممکن است باعث ناراحتی شما شوند. ممکن است با خوردن بعضی از غذاهای خاص دچار اسهال، گاز معده، نفخ یا ناراحتی معده شوید. همچنین امکان اینکه به مواد غذایی جدید، لبنیات و غذاهای شیرین حساسیت داشته باشید نیز وجود دارد.
مصرف ویتامین ها در دوران بارداری
ویتامین ها برای سلامتی شما و کودک در حال رشدتان، مفید هستند. اما بعضی اوقات، ویتامین ها با عملکرد سیستم گوارشی تداخل پیدا می کنند و باعث بروز ناراحتی معده و اسهال می شوند. به عنوان مثال، مصرف بیش از اندازه ویتامین C، باعث اسهال و تهوع می شود.
عدم تحمل لاکتوز و مشکل استهال در بارداری
یکی دیگر از دلایل بروز اسهال، مصرف زیاد لبنیات در طول دوران بارداری می باشد. اکثر افراد، مصرف بیش از اندازه شیر، پنیر و دیگر محصولات لبنی که حاوی لاکتوز هستند را نمی توانند تحمل کنند.
عوامل دیگری نیز ممکن است باعث اسهال شوند که عبارتند از:
- عفونت های باکتریایی و ویروسی
- آنفولانزای معده
- بوتولیسم ( مسمومیت غذایی حاد) یا مسمومیت غذایی
- انگل های روده ای
- داروها
- سندرم روده تحریک پذیر
- بیماری سلیاک
- بیماری کرون
- کولیت زخمی (کولیت اولسراتیو)
به وجود آمدن این شرایط، به هیچ وجه به بارداری مربوط نمی شود. کمی سوء هاضمه و ناراحتی شکمی، ممکن است طبیعی باشد، اما اگر دچار اسهال شدیدی هستید، باید به نزد پزشک بروید.

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اسهال به مدت طولانی، باعث کم آبی بدن می شود. در صورتی که ۲ تا ۳ روز به طور مداوم اسهال داشتید و یا علائم زیر را تجربه کرده اید، باید به پزشک مراجعه کنید:
-ادرار تیره و زرد رنگ
-افزایش تشنگی
-کاهش ادرار
-تب و سردرد
-حالت گیجی و سرگیجه
-دهان خشک و چسبناک
-ترشح خون (لکه) و مخاط
اگر دچار اسهال دائم به همراه علائم زایمان زودرسی که در زیر عنوان می شود، هستید، با پزشک خود تماس بگیرید:
-کم شدن حرکات نوزاد
-انقباضات مکرر
-ترشحات زیاد واژینال که خونی، مخاطی مانند یا رقیق هستند
-انقباض ماهیچه ای شدید
-احساس درد یا فشار در قسمت پایین شکم
اگر چه اسهال، چیزی نیست که بخواهید نگرانی بابت آن داشته باشید، اما خوب است همیشه هر چیزی را جدی بگیرید و اقدام به مراقبت های فوری پزشکی کنید.

تحت کنترل گرفتن اسهال در بارداری
در بیشتر موارد، اسهال به خودی خود و در طی چند روز و بدون نیاز به مصرف هیچ گونه دارویی، برطرف خواهد شد. با این حال، دانستن چند نکته باعث می شود تا این وضعیت را راحت تر پشت سر بگذارید.

اگر سه بار یا بیشتر در طول روز، مدفوع شل دارید، نگران نباشید. این وضعیت معمولا بعد از یکی دو روز برطرف خواهد شد. اگر پس از چند روز، وضعیت شما تغییری نکرد، به معاینه فیزیکی یا انجام آزمایش خون نیاز دارید تا علت، مشخص شود.

اگر به دلیل مصرف داروهای قبل از زایمان، دچار اسهال شده اید، با پزشک خود درباره تغییر دادن نوع داروها، مشورت کنید.

از مصرف غذاهای سرخ شده یا غذاهای پر چرب، غذاهای پر ادویه، لبنیات یا فیبر پرهیز کنید زیرا باعث بدتر شدن اسهال می شوند. همچنین از خوردن غذا در اماکن غیر بهداشتی خودداری کنید.
خود درمانی نکنید
خودسرانه، داروهای ضد اسهال را مصرف نکنید. این داروها ممکن است وضعیت شما را بدتر کنند و یا عوارض جانبی شدیدی در پی داشته باشند.

تمام حجم مایعات و آب بدن شما، از طریق اسهال، از بدن دفع می شود، که تعادل الکترولیتی را دچار اختلال می کند. مصرف آب و آب میوه، از کم آبی بدن پیشگیری می کنند و مایعات بدن و الکترولیت هایی که از بین رفته اند را به بدن بر می گردانند.
با انجام بعضی تغییرات در رژیم غذایی خود، می توانید ناراحتی معده را بهتر تحت کنترل بگیرید.

درمان اسهال با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی در طول دوران بارداری
غذاها نقش مهمی در کنترل وضعیت سیستم گوارشی، از جمله اسهال، دارند. در این مواقع، پزشکان معمولا رژیم BRAT را پیشنهاد می کنند که شامل مصرف موز، برنج، پوره سیب و نان تست می باشد که تمام این مواد باعث نرم و ملایم شدن سیستم گوارشی می شوند و می توانند اسهال را کنترل کنند.
غذاهای دیگری که شامل ویتامین ها و مواد معدنی هستند و می توانید مصرف کنید عبارتند از:
-غذاهای نشاسته ای مانند غلات و حبوبات، سیب زمینی و کراکر( نوعی کلوچه)
-سبزیجات
-گوشت کم چربی
-سوپ برنج، سبزیجات، مرغ و رشته فرنگی
-ماست تازه
از مصرف غذاهایی که برای سیستم گوارشی مضر هستند، پرهیز کنید. این غذاها عبارتند از:
-نوشیدنی های گازدار و شیرین
-غذاهای تند و چرب
-میوه های خشک شده
-گوشت قرمز
-شیر، اگر قادر به تحمل لاکتوز نیستید
-شکلات و آب نبات
همچنین می توانید چند داروی طبیعی را برای خلاص شدن از این علائم، امتحان کنید.

داروهای خانگی برای درمان اسهال در بارداری
بعضی از داروهای مفیدی که قادر به کنترل کردن اسهال می باشند به شرح زیر هستند:
آب لیمو
آب لیمو به همراه کمی نمک، یک نوشیدنی مفید برای درمان اسهال و حالت تهوع می باشد.
زنجبیل و درمان اسهال در بارداری
چای زنجبیل ولرم نیز برای درمان اسهال مفید است و باعث سلامت و بهبود متابولیسم می شود.
عصاره نعناع
عصاره نعناع را به نصف فنجان آب اضافه کرده و مصرف کنید. این نوشیدنی باعث کاهش علائم اسهال می شود.
چاشنی ها
عسل یا آب لیمو را به همراه پودر زنجبیل و پودر فلفل سیاه به آب ولرم اضافه کرده و بخورید. این نوشیدنی نیز باعث کم شدن اسهال می شود.
پوست گیاه اسفرزه
استفاده از این گیاه، شدت و تعداد دفعات اسهال را کاهش می دهد.

چنانچه اسهال در بارداری به موقع تحت درمان قرار بگیرد، احتمالا برای کودک در حال رشد، ضرری ندارد. اما اگر شدید باشد، باعث کم آبی بدن در دوران بارداری شده و سرعت گردش خون در جنین را کاهش می دهد.
در صورتی که دلیل بروز اسهال، عفونت شکم یا رحم در سه ماهه دوم و سوم بارداری باشد، ممکن است برای کودک خطرناک باشد.

آیا تجربه اسهال سبز رنگ در طول دوران بارداری، طبیعی است؟
بله، در دوران بارداری، اسهال سبز رنگ، طبیعی است، چرا که رنگ مدفوع، به رنگ سبز تغییر می کند و به این دلیل است که در این دوران، مصرف مواد غذایی سبز رنگ، غذاهای غنی از آهن، داروها و مکمل های غذایی افزایش پیدا می کند.
گاهی مواقع اسهال سبز به علت عوارض جدی مانند عفونت های روده، مسمومیت سالمونلا یا جیاردیا می باشد، پس بهتر است به محض اینکه متوجه مدفوع سبز رنگ شدید، با پزشک خود مشورت کنید.

اسهال مسافرتی یک بیماری رایج و شایع است که در طی یک هفته اول مسافرت، اتفاق می افتد. مناطق پر خطر از لحاظ ابتلا به اسهال مسافرتی عبارتند آفریقا، آمریکای جنوبی، خاورمیانه و آسیا که معمولا به دلیل مصرف آب یا غذایی که به مدفوع آلوده هستند، رخ می دهد.
برای پیشگیری از ابتلا به اسهال مسافرتی در دوران بارداری، نکات زیر را رعایت کنید:
-از فروشندگان خیابانی غذا نخرید.
-از شیر آب حتی برای مسواک زدن نیز استفاده نکنید.
-به مناطقی که رعایت بهداشت در آنجا، ضعیف می باشد، نروید.
-از خوردن میوه هایی که نیازی به پوست کردن ندارند، پرهیز کنید.

پاسخ به سوالات متداول
آیا در اوایل دوران بارداری، بروز اسهال طبیعی می باشد؟
احتمال اینکه در اوایل دوران بارداری، دچار اسهال شوید، وجود دارد. افزایش سطح هورمون های زنانه در بارداری مانند پروژسترون، استروژن و گونادوتروپین کوریونی انسانی، اثراتی بر سیستم گوارشی خواهند گذاشت که باعث اسهال و تهوع و ویار در دوران بارداری می شوند. با این حال، ابتلا به اسهال، یک نشانه موثق و قابل اطمینان در اوایل دوران بارداری، نیست.
آیا اسهال در بارداری ، نشانه ای از سقط جنین می باشد؟
اسهال می تواند یکی از علائم سقط جنین باشد، اما منجر به سقط نخواهد شد. نگران این موضوع نباشید که با فشار حرکات روده، کودک شما سقط شود.
آیا اسهال نشانه ای از لانه گزینی تخمک است؟
اسهال مستقیما علامتی از لانه گزینی تخمک نیست، اما می تواند علامتی از تغییرات هورمونی در بدن باشد که به دلیل کاشت تخم لقاح یافته، اتفاق می افتد.