درد پرینه بعد از زایمان طبیعی، روش‌های مقابله

درد پرینه پس از زایمان چیست؟ زایمان فرآیندی مهمی است که فراتر از تولد یک نوزاد می باشد. پس از زایمان، در ناحیه پرینئوم، مقداری درد و ناراحتی را تجربه می کنید. درد در اثر زایمان واژینال زمانی اتفاق می افتد که در ناحیه پرینه، شکافی را ایجاد می کنند تا سر نوزاد از طریق کانال تولد، راحت تر عبور کند. طبق گفته کالج آمریکایی زنان و زایمان حدود ۵۳ تا ۷۹ درصد زایمان های واژینال، باعث بروز زخم می شوند. این نوع زایمان، عوارض جانبی ندارد، اما درد دارد. در این مقاله از بخش زنان و زایمان دکتر سلام به بررسی درد پرینه پس از زایمان می پردازیم.

ناراحتی پرینوم پس از زایمان به عنوان درد پرینه پس از زایمان نیز شناخته می شود. پرینوم، ناحیه ای حساس بین واژن و مقعد است. زنانی که زایمان طبیعی دارند، با فشار و کشیدگی زیادی در ناحیه پرینیوم روبرو هستند. هم زمان با خارج شدن سر نوزاد از واژن، پزشک ممکن است یک برش کوچکی را در پرینئوم ایجاد کند تا نوزاد آسان تر خارج شود. این روش جراحی، اپیزیوتومی نیز نامیده می شود. این برش بعدا دوخته می شود، اما درد تا زمانی که بهبودی فراهم شود، احساس می شود.حتی اگر در حین زایمان جراحی صورت نگیرد، فرآیند زایمان باعث حساسیت و تورم این ناحیه شده و باعث درد پرینه می شود. درد موقتی است و زخم در نهایت خود به خود درمان می شود.

درد پرینه چه مدت طول می کشد؟
ناحیه پرینه حساس و متورم باقی می ماند و درد ممکن است حدود پنج هفته یا بیشتر ادامه یابد.
اپیزیوتومی
اگر برش جراحی در ناحیه پرینه شدید باشد، ممکن است این درد حدود شش هفته طول بکشد. در صورت دوخته شدن زخم، خوب شدن جراحت طول می کشد و درد مدتی باقی خواهد ماند. بریدگی ها بر اساس اندازه و نوع بافت های آنها طبقه بندی می شوند.
بریدگی درجه 1
یک برش نازک بر روی پوست پرینه ایجاد می شود، بدون اینکه هیچ گونه بافت عضلانی، آسیب ببیند. چنین بریدگی هایی ممکن است نیاز به چند بخیه داشته باشند.
بریدگی درجه 2
بر روی پوست پرینه و بافت های عضلانی، بریدگی ایجاد می کنند. این بریدگی نیاز به دوختن دارد و حدود دو ماه یا بیشتر، طول می کشد تا زخم بهبود پیدا کند.
بریدگی درجه 3
پزشک بافت عضلانی پرینه و لایه های عضلانی اطراف مجرای مقعد را برش می دهد. در این روش، دوختن بریدگی مورد نیاز است و خوب شدن زخم تقریبا با زمان خوب شدن زخم بریدگی درجه ۲ یکسان است.
بریدگی درجه 4
برش از طریق اسفنکتر مقعد به سمت کانال مقعد است. درد را میتوان با داروهای ضد درد، رژیم غذایی، فیزیوتراپی و بهداشت شخصی تحت کنترل در آورد. با این حال، برخی از زنان ممکن است مشکلاتی مانند بی اختیاری ادرار و مدفوع داشته باشند که در این صورت به مشاوره پزشکی نیاز دارند.
زایمان قبل از عمل سزارین
در حالت سزارین، بریدگی پرینه وجود ندارد، مگر اینکه قبل از عمل سزارین، سعی در زایمان طبیعی کنید. بسته به طول زمان زایمان و نزدیکی نوزاد به دهانه واژن، ناحیه پرینه، می تواند متورم و حساس شود. دارو می تواند به درمان درد بعد از زایمان کمک کند.

آیا داروهای مسکن برای این درد، بدون خطر هستند؟
یک مطالعه نشان می دهد که مصرف یک دوز از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID ها) بعد از زایمان و در مادرانی که نوزادشان را با شیر خود تغذیه نمی کنند، می توانند درد را چهار تا شش ساعت پس از مصرف، کاهش دهد.
همچنین، این زنان بعد از ۴ یا ۶ ساعت پس از اولین مصرف NSAID، در مقایسه با زنانی که از هیچ دارویی استفاده نکردند، به داروی اضافی برای کاهش درد نیاز نداشتند. NSAID تاثیر بیشتری نسبت به پاراستامول در بهبود درد پرینه پس از زایمان دارد.
این مطالعه همچنین نشان داد که این داروها اثرات نامطلوبی بر روی مادر و نوزاد ندارند. با این حال، در مورد اثرات این داروها بر روی مادران شیرده، اطلاعاتی وجود ندارد. بنابراین اگر نوزادتان را با شیر خودتان تغذیه می کنید، قبل از مصرف NSAID ها برای درد پرینه، با پزشک خود صحبت کنید.

۱۱ روش برای خلاص شدن از درد پرینه
1- تمیز نگه داشتن ناحیه پرینه
برای جلوگیری از ابتلا به عفونت های باکتریایی، منطقه پرینوم را تمیز نگه دارید. برای پیشگیری از تحریک پوست، از آب گرم برای تمیز کردن استفاده کنید. این ناحیه را از سمت جلو به عقب خشک کنید تا فضایی برای رشد باکتری وجود نداشته باشد. همچنین، دستمال های بهداشتی را در فواصل منظم تعویض کنید.
2- حمام آب گرم و کاهش درد پرینه پس از زایمان
وان حمام را از آب گرم پر کنید و باسن خود را به مدت ۲۰ دقیقه درون آن قرار دهید تا درد ناحیه پرینه تسکین پیدا کند. شما می توانید این کار را ۲-۳ بار در روز انجام دهید. همچنین می توانید یک تشت پلاستیکی را از آب گرم پر کرده و بر روی صندلی توالت قرار دهید و طوری درون این تشت بنشینید که فقط ناحیه پرینه با آب گرم در تماس باشد.
3- کیسه یخ
آب تصفیه شده را بگذارید یخ بزند، سپس درون دستکش جراحی قرار دهید و برای تسکین درد، آن را بر روی ناحیه پرینه بگذارید. کیسه یخ به سرعت روند بهبود نیز کمک می کند.
4- استراحت
از وارد کردن هر گونه فشاری بر قسمت پایین بدن خود پس از زایمان پرهیز کنید. از ایستادن یا نشستن به مدت طولانی نیز دوری کنید. دراز بکشید تا بر روی ناحیه پرینیوم، فشار زیادی وارد نشود.
5- تمرینات کگل (Kegel) و کاهش درد پرینه پس از زایمان
تمرینات کگل برای تقویت عضلات لگن و بهبود گردش خون و سرعت بخشیدن به روند بهبود عالی هستند.
6- کمپرس گرم
استفاده از کمپرس گرم می تواند درد و ناراحتی را تسکین دهد.
7- از لباس زیر راحت استفاده کنید
لباس زیر گشاد و پنبه ای بپوشید تا هوا جریان داشته باشد و پوست تحریک نشود. این کار به بهبود سریع زخم کمک می کند.
8- نوشیدن مایعات و تاثیر آن بر درد پرینه پس از زایمان
در مواقعی که روده شما به سختی کار می کند، باید آب زیادی بنوشید و مواد غذایی غنی از فیبر مصرف کنید زیرا یبوست را از بین می برند و مانع از ایجاد فشار در ناحیه پرینوم می شوند.
9- زخم را در معرض هوا قرار دهید
به علت ترشح از ناحیه واژن، مشکل است که زخم را در معرض هوا قرار دهید. در چنین مواردی، زمانی که دراز کشیده اید، از یک پد یا حوله یکبار مصرف، استفاده کنید تا مقداری هوا به زخم برسد.
10- پدهای پنبه ای
یک پد پنبه ای سرد (یخ زده) را که در گیاه نارون کوهی خیس کرده اید، بر روی زخم بگذارید.
11- داروها و کاهش درد پرینه پس از زایمان
اگر درد غیر قابل تحمل است، می توانید از داروهای ضد دردی که پزشک تجویز کرده، استفاده کنید. از مصرف داروهای OTC بدون نظر پزشک اجتناب کنید. پس از زایمان، معاینات منظم پزشکی برای اطمینان حاصل کردن از بهبود زخم های پرینوم لازم است.

مراقبت از پرینئوم بعد از زایمان
پس از شش هفته از زایمان، از پزشک خود برای بررسی مشکلاتی که ممکن است پس از زایمان به وجود بیایند، یک وقت ملاقات بگیرید. در صورت ادامه داشتن درد پرینئوم، پزشک می تواند اقدامات زیر را انجام دهد:
-پزشک، بخیه ها را از لحاظ وجود هرگونه عفونتی، مورد بررسی قرار می دهد. در صورت وجود عفونت، بخیه ها را باز می کند تا عفونت از بین برود و زخم بهبود پیدا کند.
-در صورت وجود هموروئید در ناحیه مقعد، برای تخلیه خون جمع شده، بخیه ها را بر می دارند.
-پزشک ممکن است بسته به نوع و شدت عفونت بخیه در ناحیه پرینوم، آنتی بیوتیک، تجویز کند.
-در صورت استمرار درد و بروز تب و ترشحات بد بو، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص بیماری های انگلی یا یک متخصص توانبخشی لگن معرفی کند.
اگر چه نوع تجربیات از یک مادر تا مادر دیگر، متفاوت است، اما روش مقابله با درد پرینوم پس از زایمان، کم و بیش، یکسان است. شما می توانید این ناراحتی را از طریق مراقبت های مناسب در خانه، مدیریت کنید این مرحله، یک مرحله موقت و زود گذر است و زمانی می رسد که از درد رها خواهید شد و به آسایش و روزهای عادی بر می گردید.