کیست پستانها چیست؟

کیست‌های پستان کیسک‎های پر از مایع درون پستان هستند که به طور معمول سرطانزا نیستند (خوش‌خیم). زنان ممکن است یک کیست در پستان داشته یا دچار تعداد زیادی از آنها در یک پستان یا هر دو باشند. این کیست‌ها اغلب به شکل برجستگی‎های دایره یا بیضی شکل با مرزهای مشخص تعریف می‎شوند. کیست پستان معمولاً به شکل یک حبه انگور یا بادکنک پر از آب احساس می‎شود اما برخی از اوقات ممکن است سفت احساس شود.

کیست پستان نیازی به درمان ندارد مگر اینکه بزرگ و دردناک یا ناراحت کننده باشد. در این وضعیت تخلیه مایع درون کیست باعث فروکش علایم می‎شود.

کیست پستان در زنان سنین پیش از یائسگی، بین ۳۵ تا ۵۰ ساله، شایع است. اما این کیست‌ها را می‎توان در زنان با هر سنی مشاهده کرد. همچنین امکان بروز آنها در زنان یائسه که تحت هورمون درمانی قرار دارند، وجود دارد.

علایم کیست پستان

کیست پستان ممکن است در یک پستان یا هر دو بروز کند. نشانه‌ها و علایم کیست پستان شامل موارد زیر است:

- یک توده نرم و به آسانی قابل جابجایی گرد یا بیضی شکل با حاشیه‌های قابل تشخیص (که به طور معمول، اگرچه نه همیشه، نشان دهنده خوش‌خیم بودن توده است)

- ترشح از نوک پستان که ممکن است شفاف، زرد، به رنگ کاه یا قهوه‎ای تیره باشد

- درد پستان یا فروافتادگی و حساسیت آن در ناحیه بروز توده

- افزایش سایز توده پستان و افتادگی پستان درست در آستانه پریود

- کاهش سایز توده پستان و رفع سایر علایم پس از خاتمه پریود

ابتلاء به کیست پستان خطر ابتلاء به سرطان پستان را در زنان افزایش نمی‎دهد. اما دچار شدن به کیست پستان تشخیص توده‎های جدیداً ایجاد شده در پستان یا دیگر تغییرات پستان را که نیاز به ارزیابی توسط پزشک دارند با مشکل مواجه می‎کند. زنان باید با حس نرمال پستان خود آشنا شوند تا بتوانند وقتی چیزی در آن دچار تغییر می‎شود، این تغییر را حس کنند.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم

بافت پستان نرمال اغلب ناهموار یا گره‎دار حس می‎شود. اما اگر زنان متوجه وجود توده‎های تازه‎ای در پستان خود شوند که پس از عادت ماهانه از بین نمی‌روند، یا اگر توده پستانی پیشتر ایجاد شده رشد کرده یا تغییر کند، در این صورت زنان باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.

علل کیست پستان

هر یک از پستان‎ها شامل لوب‌هاب بافت گلاندولر هستند، که مثل گل‎های آفتابگردان کنار هم چیده شده‌اند. این لوب‎ها به لوب‎های کوچک‎تری تقسیم می‎شوند که در طول بارداری و شیردهی زنان شیر تولید می‎کنند. بافت حمایت کننده‎ای که شکل پستان را به آن می‎دهد از بافت چربی و بافت الیاف متصل ساخته شده است. کیست پستان بر اثر انباشت مایع درون غدد داخل پستان ایجاد می‎شود.

کیست‌های پستان را می‎توان بر مبنای اندازه آنها تعریف کرد:

- مایکروکیست [کیستک، ریزکیست] کوچک‎تر از آن است که قابل حس کردن باشد اما ممکن است توسط تست‎های تصویربرداری مثل ماموگرافی یا سونوگرافی قابل رویت باشد.

- ماکروکیست [درشت‌کیست] آنقدر بزرگ هست که بتوان آن را حس کرد و می‎تواند در حدود 2.5 تا 5 سانتی‌متر قطر داشته باشد. کیست‌های بزرگ پستان ممکن است بر بافت پستانی مجاور فشار وارد کرده سبب ایجاد درد یا ناراحتی در پستان شوند.

کارشناسان علت ایجاد کیست‌های پستان را نمی‎دانند. این کیســت‎ها ممکن است بر اثر تغییرات هورمونی عادت ماهانه ایجاد شوند. برخی شواهد عنوانگر این موضوع هستند که وجود استروژن اضافی در بدن، که می‎تواد بافت پستان را تحریک کند، عامل تقویت کننده کیست پستان است.

تشخیص کیست پستان

پس از بحث در مورد علایم و تاریخچه پزشکی، دکتر یک معاینه پستان انجام می‎دهد و ممکن است انجام ماموگرام تشخیصی یا اولتراسوند (سونوگرافی) پستان را در دستور کار قرار دهد. بر مبنای یافته‎های معاینه بالینی پستان و تست‎های تصویربرداری، ممکن است برای زنان از آسپیراسیون سوزن ظریف یا بیوپسی پستان استفاده شود.

معاینه پستان

پزشک برآمدگی‌های پستان را در جستجوی هر گونه ناهنجاری احتمالی معاینه می‎کند. از آنجا که پزشک قادر نیست تا با اتکاء به صرف معاینه بالینی بگوید که توده موجود کیست است یا خیر، به انجام تست‎های دیگری در این مورد نیاز خواهد بود. این تست‎های تکمیلی به طور معمول یا تست تصویربرداری است یا آسپیراسیون سوزن ظریف.

اولتراسوند پستان

اولتراسوند پستان می‎تواند به پزشک در تأیید اینکه توده پستانی پر از مایع یا جامد است، کمک کند. ناحیه پر از مایع معمولاً نشان دهنده وجود کیست است. توده سفت و سخت احتمالاً یک برآمدگی غیر سرطانی مثل فیبروادنوما (فیبروادنوم) است، اما توده‎های صُلب پستانی احتمال دارد که ناشی از سرطان پستان نیز باشند.

دکتر ممکن است انجام بیوپسی برای ارزیابی بیشتر توده‎ای را که سفت به نظر می‎رسد، توصیه کند. اگر پزشک بتواند به راحتی توده سرطانی را حس کند، این احتمال هست که از انجام سونوگرافی پستان صرف نظر کرده و به جای آن تست آسپیراسیون سوزن ظریف انجام دهد.

آسپیراسیون سوزن ظریف

در طول این تست پزشک یک سوزن باریک را وارد توده پستانی کرده و کوشش می‎کند تا مایع داخل توده را بیرون بکشد (آسپیره). اغلب اوقات آسپیراسیون سوزن ظریف با هدایت سونوگرافی برای جاگذاری درست سوزن انجام می‎شود. اگر مایع خارج شده و توده پستانی از بین برود، آنگاه پزشک می‎تواند بلافاصله به تشخیص کیست پستان برسد.

- اگر مایع خون‎آلود نبوده و توده‎ پستانی از بین برود، فرد مبتلاء به این وضعیت نیاز به تست یا درمان بیشتری خواهد داشت.

- اگر مایع آغشته به خون بوده یا توده پستانی از بین نرود، آنگاه دکتر نمونه گرفته شده را برای بررسی آزمایشگاهی ارسال کرده و فرد را به جراح پستان یا رادیولوژیست ارجاع خواهد داد.

- اگر با استفاده از سوزن هیچ مایعی خارج نشود، دکتر احتمالاً انجام یک تست تصویربرداری مثل ماموگرام تشخیصی و یا اولتراسوند را توصیه خواهد کرد. فقدان مایع در توده یا عدم ناپدید شدن آن پس از آسپیراسیون عنوانگر این موضوع است که توده پستانی - یا دستکم بخشی از آن - جامد است، و آنگاه این امکان هست که یک نمونه سلولی برای بررسی در مورد سرطان گرفته شود (بیوپسی آسپیراسیون سوزن ظریف).

درمان کیست پستان

در مورد کیست پستان ساده، یعنی آن دسته از کیست‎ها که سبب بروز علایم نمی‎شوند، و وجود آنها پس از اولتراسوند یا آسپیراسیون سوزن تأیید می‎شود، به هیچ درمانی نیاز نیست.

آسپیراسیون سوزن ظریف

این نوع آسپیراسیون ممکن است کیست پستان را در صورتی که دکتر بتواند تمام مایع موجود درون کیست را در زمان تشخیص از آن خارج کند به درمان کیست پستان منجر شود. در این صورت توده پستانی محو شده و علایم از بین می‎روند.

به هر حال در مورد برخی کیست‌های پستان، این نیاز هست که مایع داخل کیست بیش از یک بار تخلیه شود. برگشت کیست یا بروز کیست‎های جدید موردی شایع است. اگر کیست پستان در طول دو تا سه مورد عادت ماهانه کماکان وجود داشته و بزرگ‌تر شود، فرد دچار این وضعیت باید مورد ارزیابی پزشکی بیشتری قرار گیرد.

مصرف هورمون

استفاده از قرص‌های کنترل بارداری (قرص‌های خوراکی پیشگیری از بارداری) باعث تنظیم چرخه عادت ماهانه شده و به کاهش برگشت کیست‌های پستان کمک می‎کنند. اما به دلیل اثرات جانبی قابل توجه این رویکرد، قرص‎های کنترل بارداری یا دیگر انواع هورمون درمانی مثل تاموکسیفن، صرفاً برای زنان دچار علایم شدید توصیه می‌شود. عدم ادامه هورمون‌ درمانی پس از یائسگی نیز ممکن است به پیشگیری از کیست پستان کمک کند.

عمل جراحی

عمل جراحی برای خارج کردن یک کیست پستان صرفاً در موارد غیر معمول ضروری است. عمل جراحی زمانی در دستور کار قرار می‎گیرد که یک کیست پستان ناراحت کننده ماه از پی ماه قبل بروز کند یا کیست حاوی مایعی به ته‎رنگ خون یا دیگر نشانه‎های نگران کننده باشد.

سبک زندگی و مداوای خانگی

برای به حداقل رساندن ناراحتی مرتبط به کیست پستان زنان می‎توانند موارد زیر را امتحان کنند:

- استفاده از سینه‌بند مناسب. اگر کیست پستان دردناک باشند استفاده از سینه‌بند مناسب به تخفیف ناراحتی کمک می‎کند.

- استفاده از کمپرس. اگر کیست‎ها دردناک باشند استفاده از کمپرس گرم یا سرد به تخفیف علایم کمک می‎کند [سرمادرمانی و گرمادرمانی].

- اجتناب از کافئین. هیچ شواهدی در مورد ارتباط میان مصرف کافئین و کیست پستان وجود ندارد. در هر حال، ترک مصرف کافئین در برخی زنان باعث تخفیف علایم کیست پستان می‎شود. زنان باید قطع یا کاهش مصرف کافئین را در برنامه غذایی خود لحاظ کنند تا مشخص شود که علایم کیست پستان در آنها بهبود می‎یابد یا خیر.

- استفاده از داروهای ضد درد غیر نسخه‎ای در صورت تجویز پزشک. برخی انواع درد پستان نیاز به استفاده از استامینوفن (تاینلول) یا داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مثل ایبوپروفن (ادویل) یا ناپروکسن (الیو، ناپروسین) دارد.

طب جایگزین

روغن گل مغربی یک مکمل اسید چرب (لینولئیک اسید) است که به صورت غیر نسخه‌ای به فروش می‎رسد. برخی مطالعات در مقیاس کوچک استفاده از این روغن را برای فروکش درد پستان چرخه عادت ماهانه، که گاه با کیست پستان همراه است، نویدبخش قلمداد کرده‎اند. اما در این مورد به تحقیق بیشتری نیاز است، زیرا مطالعات مورد اشاره کوچک مقیاس و کنترل نشده بوده و نتایج حاصل از آنها قطعی به شمار نمی‌رود. اگرچه مکانیسم دقیق این موضوع مشخص نیست، برخی کارشناسان بر این اعتقادند که زنان دچار کمبود لینولئیک اسید نسبت به تغییرات هورمونی در طول چرخه عادت ماهانه حساس‌ترند، که این به درد پستان منجر می‎شود.

زنان باید در مورد ویتامین‎ها، داروهای گیاهی یا دیگر مصرف مکمل‌های غذایی خود پزشک را مطلع کنند.