حساسیت زدایی در کودکان، روش های مختلف آن
روش غرقه سازی، در مورد کودکان خردسال با ترس‌های نسبتاً خفیف، بسیار مؤثر است.
برطرف کردن حساسیت به وضعیت‌های هراس‌آور، به دو روش ممکن است:
۱- تماس ناگهانی که غرقه سازی نام دارد.
۲- تماس تدریجی که حساسیت‌زدایی نظام‌مند نام دارد.
غرقه سازی
فرض کنید پدر و مادر علی می‌خواهند به او کمک کنند تا بر ترس خود از سگ غلبه کند. سریع‌ترین راه برای غلبه بر ترس، این است که او را به یک لانۀ سگ ببرند و در آنجا نگه دارند تا ترسش بریزد. البته این کار، به علی خیلی فشار می‌آورد، اما اگر علی بتواند فشار را تحمل کند، به یک باره ترسش از بین خواهد رفت.
حساسیت‌زدایی نظام‌مند
پدر و مادر علی می‌توانند روش تدریجی‌تری را به کار بگیرند و ابتدا از او بخواهند که به عکس یک سگ نگاه کند، سپس از دور به یک سگ واقعی بنگرد، پس از آن به تدریج به سگ نزدیک‌تر شود، آنگاه سگ را نوازش کند و سرانجام در اتاقی که چند سگ در آن هستند، به کاری مشغول شود و به آن‌ها اعتنایی نکند.
بنابراین، می‌توان برنامه‌ای شامل چند گام کوتاه در نظر گرفت که با ساده‌ترین گام شروع می‌شود و به تدریج به دشوارترین گام می‌رسد.
روش مناسب = وقت مناسب
روش غرقه سازی، در مورد کودکان خردسال با ترس‌های نسبتاً خفیف، بسیار مؤثر است. برای نمونه، یک پسر چهار ساله با دیدن همسایه‌شان که در نتیجۀ سرطان، یک دستش را از دست داده بود، دچار ترس شد. روز بعد پدر و مادر کودک، همسایه را برای صرف قهوه به منزل دعوت کردند و کودک با آن‌ها در اتاق ماند. پس از مدت کوتاهی، ترس کودک به کنجکاوی و همسایه به دوست تبدیل شد.
متأسفانه کودکان بزرگ‌تر، سرعت عمل و قدرت بیشتری دارند و می‌توانند تقریباً از هر وضعیتِ غرقه سازی که پدر و مادر طراحی کرده‌اند، فرار کنند.
گاه پیش می‌آید که کودک بزرگ‌تری که بسیار مشتاق است، داوطلبانه در وضعیت غرقه سازی قرار می‌گیرد و با استفاده از شیوه‌های سازگاری، در همان وضعیت باقی می‌ماند تا اضطرابش برطرف شود. البته چنین بچه‌هایی واقعاً کمیاب‌اند.
در نتیجه برای کودکان بزرگ‌تری که ترس‌های مزمن دارند، معمولاً روش حساسیت‌زدایی تدریجی مفیدتر است.
یک روش حساسیت‌زدایی تدریجی
ابتدا چند گام پیاپی در نظر بگیرید که کودکتان باید بردارد تا از آنجایی که هست، به وضعیت سازگاری کامل با موردِ ترس خود برسد.
این گام‌ها باید آن‌قدر ساده باشد که فرزندتان بتواند با موفقیت آن‌ها را پشت سر گذارد و در ضمن، آن‌قدر دشوار باشد که او را علاقه‌مند نگه دارد. اغلبِ افراد، بهترین کارایی را زمانی دارند که سطح اضطرابشان ملایم تا متوسط است، اما شدید نیست.
پدر و مادرها معمولاً با کمی تفکر، می‌توانند دست کم چهار یا پنج گام برای برطرف کردن هر یک از موارد ترس کودکشان در نظر بگیرند.
برخی از نکاتی که باید در نظر داشت، عبارت‌اند از:
۱- با فرزندتان مشورت کنید که چه هنگام می‌خواهد گام بعدی را بردارد. به این ترتیب، او احساس می‌کند اختیار بیشتری دارد و در نتیجه، ترسش کمتر می‌شود و امکان موفقیتش افزایش می‌یابد.
تحسین و تشویق شما احساس غروری که از انجام موفقیت‌آمیز کاری به کودک دست می‌دهد و محرک‌ها، شور و شوق او را برای پیشروی بیشتر می‌کند.
صبور بودن و تعریف کردن حتی از موفقیت‌های ناچیز کودک، او را بیشتر به حرکت وامی‌دارد تا جروبحث.
۲- کودک هرچه زودتر با مورد ترس روبه‌رو شود، امکان آنکه ترس از رویارویی با وضعیت در او شدید شود، کاهش می‌یابد و حساسیت‌زدایی سریع‌تر انجام می‌پذیرد.
اما اگر اضطراب کودکتان تا مدتی درمان نشود، دلسرد نشوید. هنوز فرصت از دست نرفته است. اگر کودک یک برنامۀ معین و منسجم حساسیت‌زدایی را دنبال کند، حتی ترس‌های قدیمی نیز طی چند ماه از بین می‌روند.
۳- مؤثرترین نوع حساسیت‌زدایی، در حالتی رخ می‌دهد که رویاروی با وضعیت هراس‌آور، دچار وقفه نشود (بهترین حالت هر روز است). در نتیجه، ممکن است مجبور شوید برنامۀ روزانه‌تان را تنظیم کنید؛ به‌خصوص اگر وضعیت هراس‌آور به‌طور عادی در زندگی روزانۀ کودکتان پیش نمی‌آید.
برای نمونه، پدر و مادر کودکی که از سگ می‌ترسید، باید با دوستی که سگ دارد، قرار بگذارند که فرزندشان مرتب به دیدن آن سگ برود.
۴- وقتی هنوز فرزندتان از وضعیت هراس‌آور به شدت مضطرب است، گریزِ زودهنگام از آن وضعیت، مفید نیست. فرار، راهی برای رهایی ناگهانی از مورد اضطراب‌آور است و درنتیجه، هر بار که فرزندتان با وضعیت اضطراب‌آوری روبه‌رو می‌شود، دلش می‌خواهد فرار کند.
در این حالت، حساسیت‌زدایی تقریباً غیرممکن می‌شود و تلاش برای از بین بردن حساسیت، نتیجۀ عکس می‌دهد. به طور متوسط کودک باید حدود ۲۰ دقیقه در وضعیت هراس‌آور باقی بماند تا اضطراب او برطرف شود. بنابراین فرزندتان را تشویق کنید تا هر بار که با وضعیت ترسناک روبه‌رو می‌شود، دست‌کم بیست دقیقه در آن وضعیت باقی بماند.
۵- حواستان باشد که فرزندتان را هر بار با همان وضعیتِ خاصِ هراس‌آور روبه‌رو کنید. ممکن است این گفته بدیهی به نظر برسد، اما تعدادی از پدر و مادرها که هر بار در وضعیت هراس‌آور تغییر کمی دادند، به نتیجۀ مطلوب نرسیدند.
خلاصه اینکه برنامۀ حساسیت‌زدایی مطلوب، برای بیشتر کودکان مضطرب، شامل تماس‌های روزانۀ قدم‌به‌قدم و قابل‌کنترل، برنامه‌ریزی سریع پس از به وجود آمدن ترس و هر بار حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ماندن در وضعیت هراس‌آور است. یک برنامۀ حساسیت‌زدایی نتیجه‌بخش، نیاز به آن دارد که کودک حداقل یک بار در هفته، با وضعیت هراس‌آور روبه‌رو شود.
منبع:
کودک آنلاین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼