ترس کودک از مدرسه، چگونه قابل حل است؟

بیایید بپذیریم که تغییر سخت است و برای تائید این موضوع به شبی فکر کنید که فردایش قرار بود شغل جدیدی را شروع کنید. می‌توانید تصور کنید که چه چیزهای جدیدی در مدرسه وجود دارند که کودکان باید برای اولین بار در زندگی‌ با آن‌ها مواجه خواهند شد، در این صورت بهتر می‌توان وضعیت کودکی را که ترس از مدرسه دارد درک کرد.
پاتریشیا هندرسون شیم (Patricia Henderson Shimm) از فعالان توسعه تربیت کودک در نیویورک در این موضوع اظهار داشت:
-پیش‌دبستانی‌ها ترس‌های زیادی دارند چون قرار است کارهایی را انجام دهند که پیش از این نمی‌توانستند.
ترس کودک پیش‌دبستانی از مدرسه رفتن می‌تواند منجر به بیدار ماندن او در طول شب، گریه‌های فراوان، فراموشی دستشویی رفتن یا نشان دادن رفتارهای پرخاشگرانه بشود. کودک شما ممکن است به‌طور دقیق بداند که از چه چیزی ترس دارد و این ترس ممکن است ناشی از یک سرسره بزرگ در زمین‌بازی مدرسه یا اجبار برای استفاده از دستشویی ناآشنا باشد.
البته ترس از مدرسه گاهی بدون هیچ دلیلی در کودک بروز می‌کند و اگر از او بپرسید که از چه چیز مدرسه می‌ترسد، قادر به پاسخگویی نخواهد بود. درهرصورت، چند راهکار ساده به فرزند پیش‌دبستانی شما کمک خواهد کرد تا در مواجهه با تجربه‌های جدید پیش رو احساس بهتری داشته باشد.

کودکتان را تشویق کنید که درباره نگرانی‌هایش با شما صحبت کند و بدانید که این راهکار در غلبه بر ترس از مدرسه بسیار مفید است. اگر باوجود تشویق‌های فراوان شما هنوز نتوانست صحبت کردن را آغاز کند، سعی کنید با او بازی‌هایی را آغاز کنید که ایده آمدن و رفتن را معرفی می‌کند.

بازی قایم باشک یا گذراندن اتومبیل‌های اسباب‌بازی از داخل یک تونل می‌تواند در این رابطه بسیار کمک‌کننده باشد. پس از انجام این بازی‌ها به کودک خود آموزش دهید که او نیز مانند این ماشین‌های اسباب‌بازی پس ‌از این ‌که به‌جایی رفت، همیشه به خانه برمی‌گردد. البته می‌توانید با یادآوری ترس‌هایی که داشته‌اید، فرزندتان را در این شرایط کمک کنید. برای مثال اعتراف کنید که برخی اوقات از ملاقات با افراد جدید ترس دارید اما سعی می‌کنید که شجاع باشید و در هرصورت به آن فرد سلام کنید.

گاهی اوقات با گفتن جملاتی مثل «نگران نباش، مطمئن هستم که در مدرسه دوست‌های زیادی پیدا می‌کنی» قصد دارید تا خیال او را آسوده کنید اما درواقع به او این پیام را می‌رسانید که باید با افراد جدید روبرو شود. به‌این‌ترتیب ترس از مدرسه در کودک شما بیش ‌از پیش خواهد شد.
به‌جای این کار بهتر است با گفتن جملاتی مثل مدرسه رفتن خیلی ترس دارد. درست است؟ به فرزندتان بفهمانید که با او همدلی می‌کنید و بعدازاین کار به او بگویید که به نظرت چطور می‌توانیم مدرسه رفتن را آسان‌تر کنیم. هیچ‌وقت نگذارید فرزندتان حس کند که احساساتش ازنظر شما احمقانه یا بیهوده است.

اجازه بدهید که او رهبر باشد
برخی اوقات کودکان در سنین پیش‌دبستانی در برابر پیشنهادهای والدین خود برای غلبه بر ترس از مدرسه مقاومت می‌کنند. سعی کنید که برای جلوگیری از این پیشامد تا جایی که می‌توانید کودکتان را در یافتن راه‌حل برای غلبه بر ترس‌هایش دخیل کنید. بالاخره احتمال امتحان کردن راهکارهایی که خودش تااندازه‌ای به آن‌ها فکر کرده است بیشتر است. برای کودکان کوچک‌تر یا کم‌حرف‌تر راه‌حل‌هایی برای حل مشکل او ارائه دهید و سپس از او بپرسید که به نظرش کدام‌یک از این راه‌حل‌ها مؤثرتر هستند.

کودکان قبل از رفتن به مدرسه دچار ترس‌هایی مشترک می‌شوند که در ادامه به چند مورد از آن‌ها و راه‌حل‌های مناسب می‌پردازیم.

این جمله و سپس گریه کردن در روز اول مدرسه بسیار شنیده و دیده شده است. جدایی از والدین موجب به وجود آمدن ترس از مدرسه در کودکان می‌شود. در حقیقت، او در چند روز یا حتی هفته‌های اول ممکن است گریه و زاری کند. این فرایند برای فرزندتان و حتی شما به‌عنوان والدین او بسیار دردناک است و در خفا ممکن است شما هم اندکی اشک بریزید.
بااین‌حال بهتر است وقتی فرزندتان گریه می‌کند نترسید و احساس بدی نداشته باشید. حقیقت این است که اشک‌های او به این معنا نیست که او مدرسه جدیدش را دوست ندارد بلکه ممکن است به‌زودی عاشق مدرسه رفتن شود. این اشک‌ها تنها به خاطر آن است که نمی‌خواهد بدون شما آنجا باشد.
کودکان پیش‌دبستانی هنوز آنقدر کوچک هستند که از اضطراب جدایی رنج ببرند و البته درعین‌حال به‌اندازه‌ای بزرگ ‌شده‌اند که تا حدودی گذر زمان را درک کنند. بنابراین فرزندتان درک می‌کند که هرلحظه که اراده کند برای کمک به او نخواهید آمد و به همین دلیل این واقعیت تا حدی او را آزرده می‌کند.
اولین و البته سخت‌ترین کاری که باید برای غلبه بر این نوع ترس از مدرسه انجام بدهید ترک کردن او با آرامش کامل است. فرزندتان را بغل کنید و به او بگویید که بعد از غذا یا خواب ظهر به دنبالش می‌آیید و سپس حتی با شنیدن صدای گریه‌هایش از او جدا شوید. اگر این گریه کردن شدید بود از معلم فرزندتان بخواهید که او را در بازی یا فعالیتی شریک کند یا تنها با او بنشیند تا گریه‌اش فروکش کند.
معلم‌های با تجربه اغلب بیان می‌کنند که شایع‌ترین اشتباهی که پدر و مادرها انجام می‌دهند این است که برمی‌گردند یا تا حدی فرایند خداحافظی را طولانی و سرشار از احساسات می‌کنند که کودک به گریه می‌افتد. به‌جای این کار بهتر است از مدرسه خارج شوید و اگر می‌خواهید اندکی اشک بریزید و یک یا دو ساعت بعد برای پرسیدن احوال فرزندتان با معلمش تماس بگیرید. احتمال این وجود دارد که از معلمش بشنوید که فرزندتان گریه کردن را بعد از رفتن شما تمام کرده است، به ترس از مدرسه غلبه کرده و تمام‌روز را صرف بازی با دوستانش کرده است.
این تماس همچنین به شما کمک می‌کند که از معلمش بپرسید که فرزندتان در آن روز چه‌کارهایی انجام داده است و بعد از این ‌که به خانه برگشت درباره آن کارها با او حرف بزنید.
برخی از والدین در هنگام قصه شب برای فرزندشان اسم دوستی که تازه پیدا کرده است را دخیل می‌کنند. هرکاری که برای تأکید بر روال روزانه فرزندتان انجام می‌دهید به او در سازگاری با شرایط جدید و غلبه بر ترس‌هایش کمک می‌کند.

آیا مجبورم از توالت مدرسه استفاده کنم؟
کودکان پیش‌دبستانی به‌صورت طبیعی از ترس از مدرسه را در وجود خود دارند زیرا از تغییر می‌ترسند. یکی از سخت‌ترین تغییراتی که با آن روبرو می‌شوند یادگیری استفاده از توالت جدید است. ازآنجایی‌که بسیاری از پیش‌دبستانی‌ها آموختن استفاده از توالت را پیش‌نیاز ثبت‌نام می‌دانند، استفاده از توالت می‌تواند به یکی از اصلی‌ترین اضطراب‌های شما و البته کودکتان تبدیل شود. اگر از این می‌ترسید که ضرب العجل آموزش توالت به‌زودی فرا خواهد رسید و فرزند شما هنوز به حد کافی آماده نشده است، بهتر است نفس عمیق بکشید و به راهکارهای خود دراین‌باره دوباره فکر کنید. اول‌ازهمه به مدرسه زنگ بزنید، مشکلتان را با آن‌ها در میان بگذارید و بفهمید که این قانون ثبت‌نام تا چه حدی سفت‌ و سخت است. شما ممکن است دریابید که مدرسه‌ای که قصد ثبت‌نام فرزندتان را در آن دارید دراین‌باره استثناهایی قائل می‌شود که فرزند شما می‌تواند یکی از آن‌ها باشد.
نظر متخصصان این است که درست نیست که به خاطر نزدیک شدن به ضرب العجل فرارسیدن زمان مدرسه آموزش استفاده از توالت را به فرزند خود تحمیل کنید و به‌این‌ترتیب ترس از مدرسه را در آن‌ها چند برابر کنید. اگر مدرسه در رابطه با قانونی که ذکر شد خیلی سفت‌وسخت بود می‌توانید کودکتان را چند ماه دیرتر به پیش‌دبستانی بفرستید.
یکی از راه‌حل‌های جایگزین این است که تنها در این رابطه دعاگو باشید و کار دیگری انجام ندهید. بسیاری از کودکان پس از مواجهه با هم‌کلاسی‌هایی که همگی برای قضای حاجت از توالت استفاده می‌کنند، می‌آموزند که آن‌ها هم این کار را انجام بدهند. اگر فرزندتان از توالت مدرسه می‌ترسد، از آموزگاران بخواهید که توالت مخصوص کودک او را برای مدتی به مدرسه بیاورید و به‌این‌ترتیب یکی از این توالت‌ها که مشابه نمونه خانگی است را خریداری کرده و در مدرسه بگذارید.

ممکن است برای ما عجیب و خنده‌دار به نظر برسد و اما کودکان خجالتی و گوشه‌گیر از وقت گفتگوی گروهی متنفرند و این یکی از دلایل ترس از مدرسه در آن‌ها است. یکی از مادرانی که فرزندی سه‌ساله دارد عنوان کرده است که کودکش به‌طور مداوم می‌گفت که نمی‌خواهد به مدرسه برود و درنهایت کاشف به عمل آمد که دلیل این عدم تمایل درواقع زمان گفتگوی گروهی بوده است. موسیقی‌ها و داستان‌هایی که در گفتگوی گروهی مطرح می‌شد برای این کودک ناآشنا بوده و هنگامی‌که معلم از او می‌خواست که صحبتی بکند، وحشت‌زده می‌شد.
راه‌حل در این مورد بسیار ساده بود: معلم برای چند هفته از کودک خواست تا در گفتگوی گروهی شرکت نکند و زمانی که او با روال کار آشنا شد، با خوشحالی به کارگروهی با دوستانش ملحق شد و به‌این‌ترتیب ترس از مدرسه در او از بین رفت.
یکی از راه‌هایی که می‌توانید برای انطباق فرزندتان با زمان گفتگوی گروهی انجام دهید این است که از قبل با او تمرین کنید. برای مثال در راه مدرسه از او بپرسید که امروز می‌خواهد چه چیزی را با دوستانش در میان بگذارد؟ آیا می‌خواهد در رابطه با کفشدوزکی که پیدا کرده است حرف بزند؟
همچنین می‌توانید فهرستی از شعرهایی که کودکان در مدرسه می‌خوانند را تهیه‌کرده و سپس کتاب شعر مرتبط با آن را بخرید و شعرها را در خانه با فرزندتان تمرین کنید. دانستن تمامی بیت‌های شعرهای کودکانه‌ای که در کلاس خوانده می‌شود ممکن است کودک را به ملحق شدن به گفتگوی گروهی تشویق کند.

اگر فرزندتان شما تازه پیش‌دبستانی را آغاز کرده است یا به کلاس دیگری می‌رود، ممکن است درباره محیط ناآشنای اطراف نگران باشد و به‌این‌ترتیب ترس از مدرسه را تجربه کند. سعی کنید با ملاقات مدرسه قبل از شروع آن خیال او را راحت کنید.
اگر کودک تا حالا معلمش را ندیده است، سعی کنید تا معرفی‌های اولیه را انجام دهید و او را تشویق کنید تا در یک یا دو فعالیت با معلمش شراکت کند. به او کمک کنید تا کمدی که قرار است وسایلش را در آن‌ها بگذارد را پیدا کند و به او اجازه دهید تا زمانی را صرف بازی با اشیا وسوسه‌انگیز محیط جدید بکند. به این طریق در روز اول مدرسه می‌توانید به او بگویید که حالا برو و آن بازی‌ای را که دفعه قبل انجام دادی را تمام کن.
کودکان پیش‌دبستانی اغلب اگر با زمین‌بازی بزرگ یا پر از وسایل چالش‌برانگیز مواجه شوند، احساس ترس می‌کنند. روش درمان این عارضه این است که ساعاتی بعد از تعطیلی به حیاط مدرسه بروید تا فرزندتان بدون ترس از مغلوب شدن در برابر همکلاسی‌هایش از وسایل بازی جدید بالا برود و با آن‌ها کلنجار برود. استراتژی دیگر این است که یک پیش‌دبستانی جدید را یا یک قدیمی‌تر دوست و جفت کنید. دوست بزرگ‌تر که در مدرسه کهنه‌کارتر است می‌تواند فرزند شمارا در روبرو شدن با چالش‌های محیط‌های جدید کمک کند.

پیش‌دبستانی‌ها به‌اندازه ما از قرار گرفتن در کلاسی پر از اشخاص ناشناس ترس دارند. برای این‌که به فرزندتان برای غلبه بر حس خجالتی بودنش کمک کنید او را به همکلاسی‌های جدیدش معرفی کنید.
اگر فهرست اسامی دانش‌آموزان مدرسه در دسترس است، از آن برای پیدا کردن کودکانی که در نزدیکی شما زندگی می‌کنند کمک بگیرید سپس کودکتان را به آن‌ها معرفی کنید. به‌ این‌ترتیب فرزندتان را با آن‌ها آشنا کنید و بر ترس از مدرسه در او غلبه کنید.
اگر فرزند یکی از دوستان شما به‌صورت اتفاقی با او همکلاس شد که بسیار عالی است. تا جایی که می‌توانید این دوستی‌ها را استحکام ببخشید، از دوستش بخواهید که فرزندتان را ملاقات کند و به‌طور دائم تأکید کنید که چه هیجان‌انگیز است که به یک مدرسه می‌روند و با هم همکلاسی هستند. اگر ممکن است زمان خود را به نحوی برنامه‌ریزی کنید که هردوی کودکان در روز اول مدرسه به‌صورت همزمان برسند و بتوانند با هم وارد کلاس شوند.
باگذشت زمان عکس‌هایی را از دوستان مدرسه فرزندتان تهیه‌کرده و آن‌ها را به یخچال یا دیوار اتاقش وصل کنید و اغلب با او درباره این دوستان حرف بزنید. به یاد داشته باشید که درهرصورت مدرسه خانه دوم بچه‌ها است و کودکان دیگر، خانواده بزرگ‌تر فرزند شما هستند و غلبه بر ترس از مدرسه می‌تواند در راحتی فرزندتان برای زندگی در خانه دومش بسیار کمک‌کننده باشد.