تربیت کودک را از چه سنی شروع کنیم؟

آیا سن تربیت کودک مربوط به دوره خاصی است؟ همه پدر و مادرها می خواهند کودک خود را به بهترین شکل تربیت کنند. از همان اولین روزهای زندگی کودک به دنبال نحوه صحیح برخورد با کودک و پرورش او هستند. اما خیلی والدین به درستی نمی دانند در چه سنی چه رفتاری با کودک مناسب تر است. آگاهی از اینکه تربیت کودکان از چه سنی و چطور باید انجام شود برای والدین بسیار کمک کننده است. سن تربیت کودک و رفتار های متناسب در هر دوره در این مقاله بررسی شده است. والدین با دریافت مشاوره کودک می توانند برای اتخاذ یک سبک تربیتی مناسب اقدام نمایند.

بهترین زمان برای تربیت کودک

اساسا یادگیری برای کودکان سن دقیقی ندارد در نتیجه سن تربیت کودک را نمی توان به طور دقیق به یک دوره اختصاص داد. در واقع از همان ابتدا والدین می توانند بر رفتار کودک تاثیر بگذارند. حتی رفتارهای ساده ای مثل بغل کردن کودک، نگاه کردن و صحبت کردن در سنین پایین، یا پاسخ به نیاز های کودک از همان اوایل زندگی بر شکل دهی شخصیت، عاطفه و رفتارهای بعدی کودک تاثیر می گذارد. حتی بر اساس برخی پژوهش ها از پیش از تولد صحبت کردن مادر، ایجاد آرامش با موسیقی، تغذیه مناسب و دور بودن از استرس ها و تنش ها بر تحول کودک تاثیر دارد. اما تریبت مستقیم کودک عموما در سنی آغاز می شود که کودک قدرت درک کلام و پاسخ کلام را پیدا می کند.

در ادامه سن تربیت کودک را با توجه به سنین حساس و مهمی و نیازهای مختص آن سنین تقسیم بندی کرده ایم.در ادامه در هر بخش نکات تربیتی فرزندان مربوط به آن ها را می بینید:

تربیت در ۱۸ ماهگی:

در این سن کودک دستورات کاملا ساده را درک می کند، اما به طور کامل توانایی اجرای دستورات به خصوص دستورات پیچیده تر را ندارند. در این سنین بهتر است خیلی کودک را تحت فشار نگذاریم. دستوراتی که به کودک می دهید خیلی ساده و مشخص باشد. بهتر است با اشاره حرکت دست باشد. در ضمن دستوری که به کودک می دهید برای همان لحظه باشد و باز هم تکرار کنید. انتظار نداشته باشید کودک دستور شما را تا مدت ها بعد هم اجرا کند.

تربیت ۲ تا ۳سالگی:

به دلیل رشد کلامی در این مرحله می توان قوانین و چهار چوب برای کودک تعیین کرد. نکته ای که وجود دارد این است که حدود ۲ تا ۳ سالگی به طور قابل ملاحظه ای رفتارهای مقاومت و بهانه گیری کودک مشاهده می شود. در واقع این سن زمانی است که کودک کم کم یاد می گیرد شخصیت مستقلی پیدا کند و برای تحول استقلال از نه، نمی خوام، مال خودمه و ... زیاد استفاده می کند. به اصطلاح می گویند کودک در "سن نه" قرار دارد. در این سن سعی کنید نسبت به رفتار لجبازانه کودک صبر و حوصله داشته باشید. به خاطر داشته باشید، واکنش های افراطی، یا تنبیه های بدنی نه تنها تاثیر مثبتی ندارد بلکه این لجبازی ها را بیشتر می کند. بنابراین برای کودک قوانین ساده و مشخص بگذارید. نسبت به مقاومت او واکنش های افراطی و خشن نشان ندهید، و بیشتر سعی کنید به رفتار مثبت کودک توجه کنید و پیروی کردن از دستورات و رفتارهای مثبتش را تحسین و تشویق کنید. این کارها مقاومت کودک را کمتر کرده تمایلش به پیروی کردن را بیشتر می کند.

همچنین در این سن احساس مالکیت کودک خیلی زیاد است و کودک نسبت به هر چیزی که مربوط به اوست مثل اسباب بازی ها و وسایلش و افراد مهم زندگی اش خیلی حساس می شود. در واقع هر چیزی که کودک، مالک آن است با ایجاد هویت او پیوند خورده است. به عبارتی گرفتن وسایل شخصیش این حس را به او می دهد که هویتش از او گرفته شده. پس اگر کودکتان در این سن با گرفته شدن وسایلش یا قبول نکردن درخواستش واکنش عصبانیت شدید نشان داد، تعجب نکنید. خساست یا پرخاشگری کودک تان صفاتی مختص سن او هستند. مگر اینکه بیش از حد و غیر قابل کنترل شود. سعی کنید واکنش افراطی و عصبانیت نشان ندهید. شرایط را برایش توضیح دهید و رفتار درست را روشن و واضح از او بخواهید. به او قدرت انتخاب بیشتری دهید و به احساس مالکیتش نسبت به وسایلش احترام بگذارید.

تربیت سه سالگی:

کودکان در این سن کمتر لجباز هستند و مقاومتشان نسبت به دستورات و قوانین کم می شود. از این سن بیشتر تمایل دارند توسط بزرگسالان تایید شوند و به اصطلاح دختر خوب یا پسر خوبی باشند. همچنین در این سن بیشتر قدرت درک صحبت ها و توانایی مکالمه پیچیده تری پیدا می کنند. بیشتر به دیگران توجه می کنند با این حال هنوز خود محوری در آن ها وجود دارد. به این معنا که نمی توانند مسایل را از زاویه دید دیگران ببینند. بنابراین قوانین را خیلی روشن بیان کنید. مسائل را به زبان ساده و طوری که از زاویه دید آن ها قابل درک باشد برایشان توضیح دهید. از این سن بهتر است در مورد تاثیر کارشان و احساسی که در دیگران ایجاد می شود بیشتر توضیح دهید. برای مثال " اگر دم گربه را بکشی خیلی دردش می گیرد." دیدگاه و توجه دیگران به کودک در این سنین برایش خیلی مهم می شود بنابراین تا می توانید رفتارهای مثبتش را بیان کنید، تحسین کنید و پاداش بدهید.

تربیت در ۵سالگی:

ذهن کودکان از این سنین بیشتر قانون مند شده و بیشتر گرایش دارند قوانین منظم را اجرا کنند. از این سنین کودکان رفتن به محیط های آموزشگاهی را شروع می کنند. همچنین توانایی شناخت آن ها بیشتر می شود. از این سنین و حدود ۶ سالگی به بعد بیشتر می توانند مسایل را از زاویه دید دیگران درک کنند. در واقع خودمحوری سه سالگی آن ها تعدیل شده است. بنابراین از این سنین می توانید قوانین بیشتری بگذارید. بیشتر در مورد مسایل و دلایل نکات تربیتی با آن ها بر اساس درکشان توضیح دهید. کودک در این سن طبیعتا سازگاری بیشتری با محیط پیدا می کند.

تربیت در ۷-۸ سالگی :

کودکان از این سنین از قدرت استدلال و تفکر منطقی برخوردارند. می توانند در مورد رفتار درست و غلط در شرایط مختلف اظهار نظر کنند و بیشتر آن را تشخیص دهند. بهتر است پدر و مادر در مورد دلایل رفتار و رفتارهای مناسب در موقعیت ها با کودکشان گفتگو کنند و بیشتر نظر آن ها را در این مسایل بپرسند. هرچه گفتگوی منطقی با کودک بیشتر باشد، بهتر می تواند رفتارهای درست و مناسب فردی و اجتماعی را یاد بگیرد و قدرت شناخت و درک مسائل و اعتماد به نفس او بیشتر می شود.

تربیت نوجوانی به بعد:

در واقع سن تربیت کودک تا نوجوانی همچنان ادامه دارد. در دوره نوجوانی پدر و مادر با فرزندشان به چالش های زیادی می خورند. نوجوان به خیلی از قوانین تن نمی دهد. در این سن هم واکنش های افراطی و برخوردهای سختگیرانه می تواند رفتارهای منفی نوجوان را تشدید کند. بهتر است دیدگاه ها و نقطه نظر فرزند را بیشتر در نظر گرفت و به او به عنوان فردی دارای هویت مستقل تر نگاه کرد. بهتر است قوانین و چارچوب بندی همچنان رعایت شود. والدین نظارت خود را از فرزندشان برنداند چرا که این سنین بسیار حساس است و رها کردن فرزند می تواند دارای عواقب زیادی باشد. در عین حال بیشتر به او فرصت دهید، به ایجاد استقلال و انتخاب های شخصی اش تا حد ممکن احترام بگذارید تا بتواند شخصیت قوی تر و دارای اعتماد بنفس بیشتری را پرورش دهد. برای اطلاع از نحوه رفتار صحیح با نوجوانان کلیک کنید.

نکات کلی تربیت کودک

همانطور که تا اینجا صحبت کردیم با توجه به مراحل رشدی و سن تربیت کودک نیازمند به رعایت نکاتی است. اما به طور کلی در تربیت کودک به این نکات توجه کنید:

- در هر سن بنابه میزان درک کودک قوانین بگذارید.

- قوانین باید مختصر، ساده و روشن باشد.

- هرچه قوانین تربیتی در طول روز کمتر باشد احتمال پذیرش و انجام آن بیشتر است.

- حتما به رفتارهای مثبت توجه کنید و آن را تشویق کنید.

- پاداش هایی برای بیشتر شدن رفتارهای مثبت و کم شدن رفتار غلط داشته باشید.

- اگر قولی می دهید حتما انجام دهید؛ همچنین تهدیدی نکنید که نتوانید انجام دهید! ( مثلا اگر بازم بالا پایین بپری از مهمونی می ریم، اما نروند)

- هرگز تنبیه بدنی نکنید! کتک زدن نه تنها رفتار بد را کاهش نمی دهد بلکه می تواند اثر عکس داشته باشد.

- می توانید برای رفتار بد کودک محرومیت های کوچک در نظر بگیرید مثل خاموش شدن تلویزیون.

- تا جایی که می توانید در مورد قوانین تربیتی و دلایل آن با کودکان منطقی صحبت کنید. این صحبت در هر سن بسته به میزان درک کودک می باشد.