علت اوتیسم در کودکان، چیست و چه علائمی دارد؟

اوتیسم یک بیماری عصبی و رفتاری پیچیده است که به صورت اختلال در تعامل اجتماعی، زبانی و مهارت های ارتباطی در فرد ظاهر شده و با رفتارهای تکرار شونده همراه است.
بیماری اوتیسم دارای طیف وسیعی از علائم است به همین دلیل به آن اختلال "طیف اوتیسم" یا ASD نیز گفته می شود. طبق آمار به دست آمده از مرکز کنترل بیماری ها، از هر 68 کودک در ایالات متحده 1 نفر به اوتیسم مبتلا می شود.
بیماری اوتیسم دارای سطوح مختلف است، گاهی آنقدر خفیف است که اندکی روی زندگی معمولی فرد اختلال ایجاد می کند، اما گاهی علائم شدیدی داشته و نیاز به مراقبت های ویژه خواهد داشت.

نشانه های اوتیسم در افراد مختلف یکسان نمی باشد اما در اغلب موارد در سن 18 تا 36 ماهگی، والدین متوجه برخی علائم این بیماری در کودک خود می شوند. به عنوان مثال کودک در تماس چشمی با دیگران دچار مشکل است، هنگامی که نامش را صدا می کنند واکنش طبیعی نشان نمی دهد یا تمایل زیادی به بازی های تخیلی دارد.
و در برخی موارد، علائم اولیه اوتیسم خفیف بوده به طوری که تا زمانی که کودک به مدرسه رفته و با مشکلات ارتباطی مواجه شود قابل تشخیص نخواهد بود.

به طور کلی اوتیسم دارای علائم زیر است:
1. حرکات تکراری و نوسانی: این کودکان ممکن است حرکات تکراری یا تقلیدی مانند تکان خوردن های نوسانی، قدم زدن یا دست زدن داشته باشند.
۲. برآشفته شدن از تغییرات کوچک: بیمار اوتیسمی ممکن است پاسخ های غیرطبیعی به دیگران داده، به اشیا وابستگی شدید پیدا کند، در برابر تغییر عادت های خود مقاومت نشان دهد یا رفتار تهاجمی و آسیب گر به خود نشان دهد.
3. برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی: کودکان مبتلا به اوتیسم در برقراری ارتباط دچار مشکل بوده و از درک آنچه دیگران فکر می کنند یا احساس می کنند ناتوان هستند. همچنین نمی توانند احساس خود را با کلمات یا حرکات بدن و ایما و اشاره به دیگران بیان کنند. گاهی به نظر می رسد کودک مبتلا به اوتیسم اصلا حواسش به افراد، اشیا یا اتفاقاتی که در اطرافش رخ می دهد نیست.
۴. مشکل شناختی: برخی بیماران اوتیسمی ممکن است از نظر شناختی دچار مشکل شوند اما برخلاف سایر افرادی که اختلال شناختی دارند و در همه زمینه ها کند هستند، افراد مبتلا به اوتیسم گاهی مهارت های غیرمعمول از خود نشان می دهند.
5. حساسیت شدید: کودک اوتیسمی بسیار حساس است و گاهی ممکن است با صدا، لمس شدن، بوی خاص یا دیدن چیزهایی که برای دیگران عادی است دچار مشکل یا حتی درد شود.
۶. استعدادهای خاص: افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است در نقاشی، موسیقی، حل مسائل ریاضی یا حفظ کردن به طور عجیبی استعداد داشته باشند به همین دلیل در آزمون های هوش غیرکلامی معمولا در حد متوسط یا بالاتر از آن تشخیص داده می شوند.
8. تشنح: یکی از علائم احتمالی اوتیسم تشنج است اما در برخی موارد تشنج تا دوران نوجوانی مشاهده نمی شود. به طور کلی حدود یک سوم از مبتلایان علائم تشنج از خود نشان می دهند.
۷. عدم تماس چشمی یا فیزیکی با دیگران
8. تاخیر در یادگیری تکلم
۹. تکرار کلمات یا جملات
علائم اوتیسم معمولا در سه سال اول زندگی ظاهر می شود، در بعضی از کودکان از بدو تولد و در برخی دیگر از 18 تا 36 ماهگی به طور ناگهانی علائم اوتیسم در کودک تشخیص داده می شود.
نتایج تحقیقات نشان می دهد برخی افراد مبتلا به اوتیسم تا زمانی که خواسته های محیط فراتر از توانایی های آن ها نشود، نشانه های اختلال ارتباطی از خود نشان نخواهند داد.
اوتیسم در پسران 5 برابر بیشتر از دختران است. این بیماری هیچ محدودیت قومی، نژادی و اجتماعی ندارد و درآمد خانواده، سبک زندگی یا سطح تحصیلات کودک در ابتلا به اوتیسم نقشی ندارد.

حتی یک نوزاد نیز تا حدی با دیگران و محیط اطراف تعامل و ارتباط برقرار می کند بنابراین با کمی دقت می توان متوجه نشانه های اوتیسم در نوزادان شد، از جمله:
-نوزاد به صدای مادر توجه نکند
-واکنشی به صدا کردن اسمش نشان ندهد
-تماس چشمی برقرار نکند
-نسبت به ایما و اشاره دیگران واکنشی نشان ندهد
-لبخند نزند
توجه: اگرچه این علائم در کودکان غیر اوتیسمی هم دیده می شود اما توصیه می شود با مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید.

در دو سالگی نشانه های اوتیسم واضح تر می شود، برخلاف کودکان دیگر که شروع به صحبت یا اشاره به چیزهایی که می خواهند می کنند، کودک اوتیسمی عکس العملی از خود نشان نمی دهد. از علائم دیگر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-تا سن ۱۶ ماهگی هیچ کلمه ای نگوید
-در سن 2 سالگی نتواند عبارات دو کلمه ای بسازد
-مهارت های زبانی خود را از دست بدهد
-هنگامی که اطرافیان به اشیایی در محیط بیرون مثل هواپیمای در حال پرواز اشاره کنند علاقه ای از خود نشان ندهد.

سایر علائم اوتیسم
بیماری اوتیسم ممکن است با علائم فیزیکی و جسمی از جمله مشکلات گوارشی مانند یبوست، مشکلات خواب، عدم هماهنگی عضلانی هنگام راه رفتن یا کوهنوردی یا ماهیچه های دست نیز همراه شود.

بسیاری از محققان بر این عقیده هستند که ترکیبی از ژن ها باعث بروز اوتیسم در کودکان می شود اما عوامل خطرزای دیگری نیز در ابتلای کودک به اوتیسم دخیل هستند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-سن بالای پدر یا مادر
-کودکان زنان بارداری که سابقه مصرف مواد مخدر داشته یا در معرض مواد شیمیایی خاص قرار می گیرند
-مصرف داروهای ضد انعقاد در دوران بارداری نیز در ابتلای نوزاد به اوتیسم موثر است
-ابتلای مادر به اختلالات متابولیک مانند دیابت و چاقی در دوران بارداری
-مصرف داروهای والپروئیک اسید یا تالیدومید توسط مادر در دوران بارداری
-ابتلای کودک به فنیل کتونوری، سرخچه درمان نشده و اسکلروز سل ریوی
-کودکی که خواهر یا برادرش به بیماری اوتیسم مبتلا باشد به احتمال ۱۹ درصد به بیماری اوتیسم مبتلا می شود. اگر دو کودک از یک خانواده به این بیماری مبتلا باشند خطر ابتلا برای کودک سوم افزایش می یابد
-گاهی از واکسیناسیون به عنوان دلیل اوتیسم یاد می شود اما شواهدی برای این مسئله وجود ندارد
-شواهدی وجود ندارد که اختلال اوتیسم با مسائلی همچون نحوه مراقبت از کودکان مرتبط باشد
علت دقیق بیماری اوتیسم هنوز مشخص نشده اما تحقیقات نشان می دهد احتمالا به دلیل ناهنجاری در بخش هایی از مغز است که مسئول دریافت و تفسیر پیام از اندام های حسی و پردازش زبان می باشد.

۱. مشکلات گفتاری
پزشک معمولا بررسی می کند که کودک به صدا، لبخند و سایر حرکات اطرافیان چگونه پاسخ می دهد و آیا مشکل یا تاخیر در صحبت کردن دارد و ممکن است شنوایی سنجی برای کودک پیشنهاد شود.
اکثر کودکان مبتلا به اوتیسم در نهایت صحبت خواهند کرد اما ایجاد گفتگو برایشان سخت است. همچنین ممکن است به صورت آهنگین یا شبیه روبات صحبت کنند.
2. مهارت های اجتماعی ضعیف
این اختلال از مهم ترین علائم اوتیسم است و یک روانشناس با تجربه می تواند مشکلات اجتماعی را در سریع ترین زمان ممکن تشخیص دهد که شامل عدم تماس چشمی با دیگران، تمرکز طولانی مدت روی یک شی و نادیده گرفتن اطرافیان می باشد.
3. ارزیابی
هیچ آزمایش پزشکی برای تشخیص اوتیسم وجود ندارد اما یک سری پرسش ها به عنوان ابزار غربالگری از والدین سوال می شود تا رفتار و مهارت های ارتباطی کودک ارزیابی شود. تشخیص زودهنگام و اقدامات درمانی قبل از ۳ سالگی تاثیر زیادی در جلوگیری از پیشرفت اوتیسم دارد.

اوتیسم یک سندرم است که زیرمجموعه ای از اختلالات طیف اوتیسم به حساب می آید. سایر اختلالات این طیف یا اختلالات ارتباطی اجتماعی عبارتند از:
۱. اختلال اوتیستیک (اوتیسم)
همان اختلالی است که مردم با شنیدن کلمه اوتیسم در ذهن تصور می کنند که مربوط به مشکلات تعامل اجتماعی، ارتباطات و بازی های تخیلی کودکان کمتر از 3 سال می باشد.
۲. سندرم اسپرگر
کودکانی که در این دسته قرار می گیرند مشکل زبانی ندارند و حتی در تست های هوش معمولا امتیاز میانگین یا بالاتر را دریافت می کنند اما مشکلات ارتباطی و تعامل مشابه کودکان اوتیسم داشته و در درک صحبت های غیرکلامی مانند حالات چهره دیگران با مشکل مواجه هستند.
۳. اختلال PDD (اوتیسم آپیتیکال)
این اختلال یک دسته عمومی است و کودکانی که در این گروه قرار می گیرند معمولا رفتارهای اوتیسم را نشان داده و در دسته های دیگر قرار نمی گیرند.
۴. اختلال تخریب کودکی
در این نوع اختلال کودک حداقل دو سال رشد طبیعی دارد اما پس از آن مقداری یا بیشتر مهارت های ارتباطی و اجتماعی خود را از دست می دهد. این اختلال بسیار نادر است و متخصصان شک دارند که آن را یک اختلال مجزا در نظر بگیرند یا خیر.

راه های درمان اوتیسم
1. برنامه های رفتاری
درمان های رفتاری برای اوتیسم بر تقویت تکلم و افزایش مهارت های اجتماعی کودکان تمرکز دارد تا از لحاظ اجتماعی و فیزیکی پیشرفت کرده و تعامل موثری با دیگران داشته باشند. از جمله این برنامه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رویکرد ABA: که تمرکز آن در تشویق بیمار به رفتارهای مثبت و جلوگیری از اقدامات منفی می باشد.
رویکرد Floortime: که روی احساسات و مهارت های اجتماعی بیمار کار می کند.
رویکرد TEACCH: که از کارت های تصاویر و سایر نشانه های بصری برای درمان استفاده می کند.
۲. درمان دارویی
درمان دارویی برای اوتیسم وجود ندارد اما می توان برخی علائم را با استفاده از دارو کاهش داد. به عنوان مثال در بیماران با مشکلات رفتاری شدید از داروهای روانپریشی مانند داروی ریسپردال استفاده می شود که از آسیب زدن کودک به خود و کج خلقی بیماران اوتیسمی جلوگیری می کند.
داروی ریسپردال تنها داروی تایید شده توسط FDA برای کودکان مبتلا به بیماری های طیف اوتیسم می باشد و برای کنترل تحریک پذیری در بیماران بین ۵ تا ۱۶ ساله تجویز می شود.
در صورت ابتلای بیمار به تشنج، از داروهای ضد تشنج استفاده می شود. همچنین گاهی بنا به تشخیص پزشک ممکن است نیاز به مصرف داروهای افسردگی باشد. اما این داروها توسط FDA برای بیماران اوتیسمی مورد تایید نیست.
۳. تغذیه و اوتیسم
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولا به مشکلات گوارشی مبتلا هستند و حدود 30 درصد آن ها ممکن است مواد غیر خوراکی مانند خاک یا کاغذ بخورند.
محققان تاکنون روی رژیم غذایی خاصی برای بیماران مبتلا به اوتیسم تاکید نکرده اند اما تغذیه بسیار مهم است.
برخی از خانواده ها رژیم غذایی فرزند خود را محدود می کنند، برخی دیگر رژیم غذایی بدون گلوتن و کازئین را امتحان کرده اند، برخی دیگر از رژیم غذایی حاوی مکمل های B6 و منیزیم استفاده کرده اند.
لازم به ذکر است تاکنون شواهد کافی برای اثبات تاثیر این رژیم های غذایی مختلف به دست نیامده و محدود کردن تغذیه گاهی باعث آسیب جدی به ویژه مشکلات استخوانی می شود زیرا کودکان اوتیسمی نسبت به سایر کودکان استخوان های ضعیف تری داشته و مصرف غذاهای استخوان ساز برای آن ها بسیار حیاتی است.
بنابراین توصیه می شود حتما قبل از انتخاب هرگونه رژیم غذایی با پزشک معالج و متخصص تغذیه مشورت شود.

بیشتر تحقیقات انجام شده در زمینه اوتیسم به کودکان اختصاص دارد اما محققانی هم هستند که به بررسی اثر اوتیسم در زندگی افراد بزرگسال پرداخته اند. تحقیقات نشان می دهد تعداد کمی از افراد بزرگسال مبتلا به اوتیسم موفق به ادامه تحصیل در مراکز عالی، یافتن شغل مناسب یا ایجاد زندگی مستقل از خانواده شده اند.
در برخی موارد نیز بیمار پس از ورود به دنیای کار و روابط اجتماعی گسترده با مشکلات ارتباطی و تعامل اجتماعی مواجه شده و به بیماری خود پی می برد که لازم است برای تشخیص دقیق و کنترل بیماری به پزشک متخصص مغز و اعصاب و روانپزشک مراجعه کند.