چرخه قاعدگی در زنان، مواردی که باید بدانید

قاعدگی، به خونریزی ماهانه زنان اشاره دارد. وقتی یک خانم دچار قاعدگی می شود، پوشش داخلی رحم می ریزد و جریان خون از سرویکس یا دهانه رحم عبور کرده و از طریق واژن از بدن خارج می شود. معمولا قاعدگی یا دوره پریود بین ۳ تا ۵ روز طول می کشد. وقتی دوره های قاعدگی به طور منظم اتفاق بیافتد به آن چرخه قاعدگی می گویند. داشتن سیکل قاعدگی منظم، نشانه مهمی از عملکرد نرمال بدن یک زن می باشد. طی سیکل قاعدگی، ترکیبات شیمیایی یا هورمون هایی در بدن آزاد می شود که سلامت بدن را تضمین می کند. به این ترتیب بدن هر ماه برای باردار شدن آماده می شود. این چرخه از روز نخست قاعدگی تا روز نخست قاعدگی بعدی شمارش می شود. متوسط سیکل قاعدگی ۲۸ روز است، اما متوسط آن در افراد بالغ بین ۲۱ تا ۳۵ روز و در نوجوانان بین ۲۱ تا ۴۵ روز می باشد. افزایش و کاهش میزان هورمون ها در طول ماه، چرخه قاعدگی را کنترل می کند.

1- در طول چرخه قاعدگی، چه اتفاقی می افتد؟
در نیمه اول چرخه یا سیکل قاعدگی، میزان استروژن یا هورمون زنانه افزایش می یابد. استروژن، نقش مهمی در حفظ سلامت شما ایفا می کند، مخصوصا آن که به محافظت از استخوان ها کمک کرده و مادامی که سن شما افزایش می یابد به استحکام استخوان ها افزوده می شود. استروژن همچنین سبب رشد سلول های دیواره رحم می شود. رحم، فضایی است که اگر بارداری اتفاق بیافتد، جنین در آن تغذیه می شود. به طور همزمان تخمک در یکی از تخمدان ها شروع به رشد و بالغ شدن می کند. اگر چرخه قاعدگی را ۲۸ روز در نظر بگیریم در چهاردهمین روز چرخه قاعدگی، تخمک از تخمدان رها می شود که به آن زمان تخمک گذاری برای بارداری می گویند. بعد از این که تخمک از تخمدان رها شد، از طریق لوله های فالوپ به رحم می رسد. سطح هورمون ها بالا رفته و دیواره رحم آماده بارداری است. یک خانم می تواند ۳ روز قبل و یا در روز تخمک گذاری باردار شود. به خاطر داشته باشید، افرادی که چرخه قاعدگی بیش از ۲۸ روز یا کمتر از ۲۸ روز دارند، فرایند تخمک گذاری ممکن است قبل یا بعد از ۱۴ روز اتفاق بیافتد.
-اگر تخمک توسط اسپرم مرد بارور شود و به دیواره رحم متصل گردد، بارداری اتفاق می افتد. اگر تخمک بارور نشود، تجزیه شده و سپس سطح هورمون ها افت می کند و طی فرایند قاعدگی یا پریود دیواره رحم فرو می ریزد و خونریزی اتفاق می افتد.
۲- دوره قاعدگی یا سیکل قاعدگی به طور معمول چگونه است؟
در طول قاعدگی یا پریود، دیواره رحم فرو می ریزد و خون اضافی از طریق واژن خارج می شود. دوره های قاعدگی شما ممکن است هر ماه شبیه به هم نباشد. حتی ممکن است نسبت به دوره قاعدگی خانم های دیگر نیز متفاوت باشد. دوره قاعدگی بستگی به شدت خونریزی می تواند سبک، متوسط و سنگین باشد که به آن جریان قاعدگی می گویند. طول دوره قاعدگی نیز متفاوت است. بیشتر دوره ها بین 3 تا 5 روز است اما از 2 روز تا 7 روز نیز نرمال خواهد بود.
-چند سال نخست بعد از شروع قاعدگی، معمولا چرخه ها طولانی تر است، اما با افزایش سن طول چرخه های قاعدگی کوتاه تر شده و منظم تر می شود. در بیشتر حالات، چرخه های قاعدگی بین ۲۱ تا ۳۵ روز هستند.
3- زنان با دوره های قاعدگی خود چه مشکلاتی خواهند داشت؟
زنان با دوره قاعدگی خود، طیفی از مشکلات از جمله درد، خونریزی سنگین و پریودهای نامنظم را تجربه خواهند کرد.
آمنوره:
این اصطلاح به نبود دوره قاعدگی اشاره دارد، مانند خانم جوانی که تا سن ۱۵ سالگی دچار قاعدگی نشده است و خانم یا دختری که به مدت ۹۰ روز یا بیشتر پریود نشده است که دلایل آن می تواند یکی از موارد زیر باشد:
-بارداری
-شیردهی
-کاهش وزن شدید
-اختلال در خوردن
-ورزش سنگین
-استرس
-بیماری خاصی که نیاز به درمان و پیگیری داشته باشد.
همان طور که در بالا نیز اشاره شد، داشتن چرخه قاعدگی منظم، نشان می دهد که بدن شما عملکرد نرمال خود را دارد. در برخی موارد که قاعدگی اتفاق نمی افتد، می تواند به این معنی باشد که تخمدان های شما تولید مقادیر نرمال استروژن را متوقف کرده اند. نبود این هورمون اثرات مهمی بر سلامت کلی شما دارد. مشکلات هورمونی ممکن است به دلیل سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS یا اختلال در دستگاه تولید مثل باشد. اگر که دچار چنین مشکلی هستید، حتما با پزشک متخصص زنان مشورت نمائید.
دیس منوره:
به پریودهای دردناک اشاره دارد که با کرامپ های شدیدی همراه است. کرامپ های قاعدگی در نوجوانان بیشتر به دلیل ترکیب شیمیایی به نام پروستاگلاندین است. بیشتر نوجوانانی که کرامپ های شدیدی را تجربه می کنند، بیماری جدی ندارند. در زنانی با سن بالاتر درد می تواند ناشی از بیماری خاص یا فیبروم رحم و یا آندومتریوز باشد. برای برخی زنان استفاده از پد حرارتی یا حمام آب گرم می تواند به تخفیف کرامپ ها کمک کند. برخی از داروهای ضد درد که بدون نسخه تهیه می شوند، نیز مفید خواهد بود. از جمله:
-ایبوپروفن
-کتوپروفن
-ناپروکسن
اگر این داروها به تخفیف علائم کمک نکرد و از طرفی شدت درد به گونه ای بود که با عملکرد روزانه شما تداخل داشت، حتما به متخصص زنان مراجعه نمائید.
خونریزی های غیر نرمال رحم:
خونریزی واژینال متفاوت از خونریزی نرمال دوره قاعدگی است که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-خونریزی بین دوران پریود
-خونریزی بعد از رابطه جنسی
-لکه بینی در زمان چرخه قاعدگی
-خونریزی های سنگین تر یا خونریزی هایی که برای چند روز به طور غیر طبیعی ادامه داشته باشد.
-خونریزی بعد از دوران منوپوز یا یائسگی
خونریزی غیرنرمال رحم می تواند دلایل زیادی داشته باشد. با توجه به گروه سنی شما، متخصص زنان احتمالا چکاپ هایی را برای شما آغاز خواهد کرد. برخی از دلایل چندان جدی نیستند و به راحتی درمان می شوند. درمان مربوط به خونریزی های غیر نرمال، بستگی به علت خونریزی دارد. هم در نوجوانان و هم در زنانی که نزدیک دوره منوپوز یا یائسگی قرار دارند، تغییرات هورمونی سبب می شود چرخه ها نامنظم و با دوره های طولانی باشد. حتی اگر علت، تغییرات هورمونی باشد شما می توانید تحت درمان قرار بگیرید. به خاطر داشته باشید که تغییراتی که اتفاق می افتد می تواند مشکلات جدی مانند فیبروم رحم، پولیپ رحم یا حتی سرطان را در پی داشته باشد. اگر هر گونه خونریزی غیر نرمال رحم را تجربه کرده اید، حتما به متخصص زنان مراجعه نمائید.
4- چه زمانی یک دختر اولین دوره قاعدگی خود را تجربه خواهد کرد؟
متوسط سن شروع قاعدگی در دختران ۱۲ سال است. این بدان معنا نیست که همه دختران در همین سن دچار قاعدگی می شوند. یک دختر می تواند هر زمان از سن ۸ تا ۱۵ سالگی، پریود شود. معمولا شروع قاعدگی ۲ سال بعد از زمانی است که سینه ها شروع به بزرگ شدن می کند.
-اگر دختری تا سن 15 سالگی یا 2 سال بعد از رشد سینه های خود دچار قاعدگی نشد، باید به متخصص زنان مراجعه نماید.
۵- دوره قاعدگی تا چه زمانی ادامه دارد؟
قاعدگی تا یائسه شدن ادامه دارد. یائسگی بین 45 تا 55 سالگی رخ می دهد و متوسط آن 50 سالگی است. یائسگی بدان معناست که دیگر تخمک گذاری انجام نمی شود، پریود اتفاق نمی افتد و فرد نمی تواند باردار شود. همانند قاعدگی، یائسگی نیز در زنان مختلف، متفاوت است.
-وقتی که بدن به سمت یائسگی پیش می رود، به آن، دوره گذار به یائسگی یا menopausal transition می گویند. این دوره بین ۲ تا ۸ سال است. برخی از زنان به دلیل جراحی، بیماری، درمان و سایر دلایل، زودتر یائسه می شوند. اگر به مدت ۹۰ روز پریود نشدید باید به پزشک متخصص زنان مراجعه نمائید. پزشک، شما را به لحاظ بارداری، یائسگی زودرس و یا سایر مشکلات که منجر به توقف پریود یا بی نظم شدن آن شده است، چکاپ خواهد کرد.
6- چه زمانی در مورد قاعدگی های خود باید به متخصص زنان مراجعه کنم؟
اگر شرایط زیر را دارا بودید، به پزشک متخصص زنان خود مراجعه نمائید:
-تا سن 15 سالگی دچار قاعدگی نشده اید.
-۳ سال بعد از رشد سینه ها هنوز قاعدگی آغاز نشده است و یا اگر سینه ها تا سن ۱۳ سالگی شروع به رشد نکند.
-پریود شما ناگهانی برای بیش از 90 روز قطع شده باشد.
-بعد از داشتن پریودهایی منظم و ماهانه، دچار پریودهایی بی نظم شده اید.
-پریود شما بیشتر از 21 روز و یا کمتر از 35 روز اتفاق می افتد.
-خونریزی شما بیش از ۷ روز ادامه داشته باشد.
-خونریزی شما بسیار سنگین است به گونه ای که در 1 ساعت یا 2 ساعت از یک نوار بهداشتی استفاده می کنید.
-بین دوره های قاعدگی، دچار خونریزی شده اید.
-در طول پریود درد شدیدی دارید.
-بعد از استفاده از نوار بهداشتی به طور ناگهانی احساس تب و ناخوشی می کنید.
7- چند وقت یک بار باید نواربهداشتی یا پد و تامپون تعویض شود؟
شما باید نوار بهداشتی خود را قبل از آن که با خون کاملا خیس شود، تعویض نمائید. بر این اساس هر خانم می تواند برای خود بهترین تصمیم را بگیرد. تامپون باید هر ۴ تا ۸ ساعت یک بار عوض شود. مطمئن شوید که از تامپون با پایین ترین قدرت جذب بر حسب شدت جریان قاعدگی خود استفاده می کنید.
سازمان غذا و دارو (FDA) توصیه می کند، برای جلوگیری از بروز مشکلات در زمان استفاده از تامپون،به موارد زیر توجه داشته باشید:
-برای قرار دادن تامپون راهنمای روی آن را مطالعه نمائید.
-نسبت به جریان قاعدگی خود پد یا تامپون با جذب پایین انتخاب کنید.
-بین ۴ تا ۸ ساعت تامپون را تعویض نمائید.
-تفاوت بین پد یا نوار بهداشتی با تامپون را در نظر داشته باشید.
-به علائم TSS که در ادامه به آن اشاره شده است، توجه داشته باشید.
-بین پریودها از تامپون استفاده نکنید.
اگر به هنگام استفاده از تامپون علائم TSS را تجربه کردید، فورا تامپون را خارج نمائید و به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید، برخی از علائم شامل:
-تب ناگهانی (بالای 102 درجه)
-درد عضلانی
-اسهال
-تهوع
-سرگیجه یا ضعف
-گلو درد
-قرمزی چشم