داروهای مجاز در بارداری، نحوه تشخیص

مصرف کدام داروها در بارداری مجاز است؟در سرماخوردگی دوران بارداری چه داروهایی را میتوان خورد؟ داروهای مجاز دوران بارداری را چطور تشخیص دهید؟ در صورت مصرف دارو بدون تجویز پزشک در بارداری چه مشکلاتی ممکن است برای مادر باردار و جنین ایجاد شود؟ بهتر است پیش از آنکه هر دارویی را مصرف کنید بدانید کدام داروها در بارداری برایتان مجاز است.

انتخاب داروهای مجاز در بارداری
هیچ دارویی ۱۰۰ درصد ایمن نیستی حتی برخی داروهای مجاز بارداری که برای خانمی در بارداری ایمن است ممکن است برای شما خطرناک باشد. بنابراین همیشه قبل از استفاده از هر نوع دارو در بارداری، حتی داروهای بدون نسخه بهتر است با پزشک مشورت کنید. به طور کلی بیش از دوز توصیه شده نباید مصرف کنید و در طول سه ماهه اول از خوردن هر نوع دارویی اجتناب کنید زیرا سه ماهه اول بارداری زمانی است که جنین در معرض آسیب بیشتری قرار دارد. حتی اگر دارویی را پیش از بارداری مصرف میکردید حالا باید قبل از استفاده با پزشک متخصص مشورت کنید. در صورت ایمن بودن دارو میتوانید همچنان آن را مصرف کنید و در غیر این صورت جایگزین مناسب به شما توصیه می‌شود.

کدام داروها را میتوان در بارداری استفاده کرد؟
جدول زیر داروهایی بدون نسخه ای را فهرست کرده است که در صورت ابتلا به بیماریهای خفیف، زنان باردار میتوانند از آنها استفاده کنند. هرچند برای این داروها هم توصیه میشود باز هم پیش از استفاده با پزشک مشورت شود.
سوزش معده، نفخ، دفع گاز: آنتی اسید برای سوزش معده، سایمتیکون برای درد دفع گاز
سرفه و سرماخوردگی: گایفنزین، اکسپکتورانت، دکسترومتورفان، قطره سرفه، قلم ویکس
مسکن، سردرد و تب: استامینوفن
آلرژی: کلروفنیرآمین، آنتی هیستامین، لوراتادین، دیفن هیدرامین
یبوست، هموروئید و اسهال: پسیلیوم، پلی کربوفیل، متیل سلولز،کرم هموروئید، لوپرامید، ضداسهال
عفونت قارچی: کلوتریمازول، میکونازول، تربینافین، تیوکونازول، بوتوکونازول، بوتنافین
بی خوابی: دیفن هیدرامین، داکسی لامین
خارش: هیدروکورتیزون
جراحت: پلیسفورین

داروهای مجاز گیاهی در بارداری
فقط به این دلیل که یک دارو گیاهی است نمی‌تواند بی‌خطر باشد. مانند هر داروی دیگری بعضی داروهای گیاهی هم میتوانند برای خانم باردار خطرناک باشند و برای پرهیز از داروهای بارداری نباید سراغ آنها رفت.
بزرگترین چالش درباره تعیین ایمنی داروهای گیاهی این است که مطالعات گسترده ای درباره آنها در زنان باردار انجام نشده است. بنابراین خطرات آن ناشناخته است. صرف‌نظر از انواع داروهای گیاهی، برخی درمانهای طبیعی مانند ماساژ و طب سوزنی احتمالا بی‌خطر هستند اما هیچ کس از این موضوع مطمئن نیست. درمانهای دیگر مانند چای گیاهی و انواع دمنوشها میتواند عوارض جانبی برای شما داشته باشد.

میزان مصرف داروهای مجاز سرماخوردگی در بارداری
میزان مصرف داروهای مجاز نکته قابل تاملی است که در مورد هرکدام از انواع مجاز مصرف باید در نظر داشت تا افراط و تفریطی اتفاق نیفتد. در صورت بروز سرماخوردگی در بارداری دکسترومتورفان را به میزان ۱۰ میلی گرم و سه بار در روز میتوان استفاده کرد. مصرف دیفن هیدارمین نیز به مقدار ۱۰ میلی گرم سه بار در روز توصیه میشود. علاوه بر داروهای مجاز توصیه شده در جدول بالا میتوان از کلروفنیرآمین به مدت ۴ میلی گرم و سه بار در روز برای آبریزش بینی استفاده کرد. استامینوفن به میزان یک گرم هر ۶ ساعت نیز برای تب، سردرد و بدن درد مناسب است.

میزان مصرف داروهای مجاز سوزش معده در بارداری
برای مصرف آنتی اسیدها به منظور درمان سوزش معده باید به دستورالعمل روی آن توجه کنید. در مورد مصرف رانیتیدن در بارداری نیز ۱۵۰ میلی گرم دوبار در روز تجویز میشود. فاموتیدین را نیز میتوان ۲۰ میلی گرم و دو بار در روز مصرف کرد.

میزان مصرف مجاز مکمل در بارداری
بسیاری از زنان باردار فکر میکنند در زمان بارداری تا میتوانند باید مکمل و ویتامین بخورند در حالی که مصرف این مکملها هم مانند هر داروی دیگر بارداری باید اندازه داشته باشد. مصرف مجاز داروهای مکمل بارداری مانند ویتامین C ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم سه بار در روز است تا باعث افزایش جذب آهن شود. قرص آهن نیز باید ۲۰۰ میلی گرم و دو بار در روز برای خانم های باردار مبتلا به کم خونی تجویز میشود. مصرف مجاز اسید فولیک در بارداری ۵ میلی گرم و یک بار در روز است.

میزان مصرف مجاز داروهای یبوست در بارداری
در مورد یبوست در بارداری بهتر است دارویی مانند لاکتولوز را ۱۰ میلی گرم و دو بار در روز مصرف کنید و پارافین مایع را نیز ۱۰ میلی گرم به صورت دوبار در روز به منظور سهولت در دفع میتوان تجویز کرد.

میزان مصرف مجاز داروهای ضد حساسیت در بارداری
این داروها در زمان سرماخوردگی هم توسط خانمهای باردار استفاده میشوند و جزو داروهای بدون نسخه دسته بندی میشوند. درباره ایمن بودن مصرف این داروها همچنان تحقیقات بیشتری لازم است. اما استفاده از دکونژستانتها مانند گایفنزین و دکسترومتورفان و آنتی هیستامینهایی مانند دیفن هیدرامین و کلروفنیرامین در دوران بارداری مجاز است.

میزان مصرف آنتی بیوتیک مجاز در بارداری
مصرف آنتی بیوتیک در بارداری باید حتما با تجویز پزشک باشد. تعداد معدودی آنتی بیوتیک جزو داروهای مجاز بارداری به حساب می آیند. لیست آنتی بیوتیکهای مجاز در بارداری شامل موارد زیر است:
پنی سیلین
آمپی سیلین
کلیندومایسین
اریترومایسین
آموکسی سیلین
در مورد میزان مصرف هر کدام از این آنتی بیوتیکها در بارداری باید با پزشک مشورت شود.

سوالات مهم درباره مصرف مجاز دارو در بارداری
در مورد استفاده از برخی داروها سوالات متداولی وجود دارد که اغلب شامل داروهای زیر است:
دیازپام
اسپری آسم
ترتینوئین خوراکی و موضعی
گلوکزآمین
مترونیدازول
مفنامیک اسید

سوالات متداول درباره مصرف برخی داروها در بارداری
آیا مصرف دیازپام در بارداری مجاز است؟ اطلاعات در مورد ایمنی داروی دیازپام بحث برانگیز است. با این حال مطالعات متعددی استفاده از این دارو را در بارداری را موجب افزایش خطر ابتلا به ناهنجاریهای قلب و معده و شکاف کام میدانند. استفاده از دیازپام در دوران بارداری مشکلات متعددی به همراه دارد که از جمله آنها میتوان به اختلال شناحتی، عقب ماندگی رشد و نقایص مغزی اشاره کرد. به همین دلیل مصرف آن در بارداری توصیه نمی‌شود.
آیا مصرف اسپری آسم در بارداری مجاز است؟ استفاده از اسپری کورتون در بارداری مجاز نیست اما میتوان از اسپری سالبوتامول در بارداری استفاده کرد چون مشکلی برای جنین ایجاد نمیکند و مصرف آن در بارداری ایمن است.
آیا مصرف ترتینوئین خوراکی یا موضعی در بارداری مجاز است؟ ترتینوئین مشتق از ویتامین A است و به صورت خوراکی یا موضعی برای درمان آکنه استفاده میشود. ترتینوئین خوراکی به طور حتم در دوران بارداری ممنوع است زیرا ناهنجاریهای متعددی را در دوران جنینی موجب میشود که شامل شکاف کام، ناهنجاریهای قلبی و چشم میشود و حتی میتواند سقط خود به خود را باعث شود. بسیاری از نوزادان متولد شده از مادرانی که در دوران بارداری ترتینوئین مصرف کرده اند ضریب هوشی پایینی دارند و مبتلا به اختلالات روانی هستند. همچنین توصیه میشود ترتینوئین موضعی نیز در بارداری مصرف نشود چون مواد شیمیایی از راه پوست جذب میشوند به جای آن میتوان از اریترومایسین موضعی و بنزوئیل پراکسید برای درمان آکنه در بارداری استفاده کرد.
آیا مصرف گلوکزآمین در بارداری مجاز است؟ گلوکز آمین یک آمینو مونوساکارید است که برای درد مفاصل در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید استفاده میشود. شواهد کافی در مورد مشخصات ایمنی مصرف آن در بارداری موجود نیست. در زنان بارداری که گلوکز آمین مصرف کرده اند اغلب بروز ناهنجاریهای مادرزادی گزارش شده است.
آیا مصرف آنتی بیوتیک مترونیدازول در باردرای مجاز است؟ سازمان غذا و دارو این دارو را جزو داروهای دسته B رده بندی کرده است. تاثیر این دارو بر جنین هنوز بررسی کافی نشده است و توصیه مشود تنها زمانی که واقعا لازم است این دارو در بارداری مصرف شود.
مصرف چه مسکن هایی در بارداری مجاز است؟ مصرف داروهای مسکن مانند استامینوفن در بادرای ایمن است و جزو داروهای مجاز بارداری دسته بندی شده و هیچ مشکلی برای جنین ایجاد نمیکند. اما از سوی دیگر مصرف برخی مسکنها مانند ایبوپروفن یا مفنامیک اسید که جزو داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی به شمار میروند به هیچ عنوان توصیه نمیشود. این دسته از داروها در بارداری و به ویژه در سه ماهه پایانی بارداری خطرناک هستند و میتواند دستگاه گردش خون و عملکرد کلیه ها را تحت تاثیر قرار داده یا موجب تاخیر در زایمان شود.
سوالهای دیگری هم ممکن است برایتان پیش بیاید که در کلینیک میتوانید جواب آنها را پیدا کنید.

نحوه استفاده ایمن از داروها در بارداری
نکات مهمی در استفاده از دارو در زمان بارداری وجود دارد که بهتر است رعایت کنید:
با اطلاع پزشک دارو مصرف کنید: همیشه درباره داروهایی که میخواهید مصرف کنید با پزشک مشورت کنید و از او بخواهید در صورت مجاز بودن دارو برای شما تجویز کند.
درباره داروهایی که استفاده میکنید، اطلاع دهید: برخی داروها عملکرد متفاوتی در زمان بارداری دارند بنابراین بهتر است در صورت مصرف هر نوع دارویی پیش از بارداری حتما با پزشک مشورت کنید چون ممکن است میزان مصرف آن را تغییر دهد یا به طور کلی داروی دیگری را جایگزین کند.
بهترین زمان مصرف دارو در بارداری را سوال کنید: پزشک درباره بهترین زمان مصرف دارو در بارداری بهتر توضیح میدهد اما برای مثال ممکن است بخواهید داروی سرماخوردگی را شب مصرف کنید یا بخواهید میزان دوز کمتری را در دوره کوتاهتری مصرف کنید. در تمام این موارد پزشک میتواند راهنماییتان کند.
برچسب داروها را بخوانید: بسیاری از داروهای بدون نسخه ترکیبی از چند دارو هستند و بنابراین ممکن است در دوران بارداری ایمن نباشند به همین دلیل بهتر است حتما پیش از مصرف برچسب دارو را با دقت بخوانید.