مشکلات بهداشتی کودکان، مواردی که باید بیاموزند

آموزش مراقبت‌های بهداشتی به زمان زیادی نیاز دارد، ولی والدین نباید منتظر بمانند. آن‌ها باید مسواک زدن، حمام رفتن، خوردن قرص و تغذیه صحیح را به کودکانشان بیاموزند.

1- مقاومت کودک در برابر حمام کردن یا شستن موها
حمام کردن برای برخی از کودکان، بسیار خوشایند است. در حالی‌که برای عده‌ای از آن‌ها و در نتیجه والدینشان، در اغلب اوقات، گرفتاری بزرگی محسوب می‌شود. کودکان خردسال ممکن است به علت ترس از رفتن صابون در چشم‌هایشان یا لغزیدن به داخل چاهک حمام، از حمام رفتن یا شستن موهایشان تنفر داشته باشند. کودکان بزرگ‌تر، گاهی فکر می‌کنند که نیازی به حمام کردن ندارند یا مایل نیستند مشغولیت‌هایشان را به این منظور قطع کنند. در هر صورت، می‌توانید به کودکتان کمک کنید تا از حمام کردن لذت ببرد، یا دست کم بدون نق زدن، آن را بپذیرد.

2- حمام کردن را برای کودک دلپذیر سازید
دست‌های سرد، هوای سرد و یک مادر عصبی یا دستپاچه، احساس امنیت را از کودک سلب می‌کند. بکوشید، حمام کردن را فعالیتی شادی بخش و جزیی از فعالیت‌های روزانه قرار دهید. (احتیاط: همیشه کودک را در حمام زیر نظر داشته باشید. هیچ‌گاه یک کودک خردسال را حتی برای چند لحظه نیز در داخل وان حمام تنها نگذارید.)

3- به کودک آرامش دهید
بیشتر متخصصان کودک به شما می‌گویند که شیرخواران به حمام روزانه نیازی ندارند؛ ولی این کودکان به عشق ورزیدن و آرامش یافتن در کنار مادر، پدر یا کسی که دوستشان داشته باشد، نیازمندند. حمام می‌تواند یکی از موقعیت‌های مناسب بدین منظور و همچنین، یک شاخص مهم از پاکیزگی در خانه باشد. حمام کردن فعالیتی است که هر کس آن را به طور منظم، انجام می‌دهد.

4- به کودک احساس امنیت دهید
اگر روش حمام کردن نوزاد خود را نمی‌دانید، بکوشید از دیگران در این کار کمک بگیرید. ابتدا می‌توانید با یک عروسک تمرین کنید. به پیشنهادهای افراد با تجربه‌تر گوش فرا دهید، تا به تدریج، در زمره یکی از آن‌ها در آیید. اگر اعتماد به نفس داشته باشد، در زمان استحمام، هم شما و هم کودکتانه از امنیت بیشتری برخوردار خواهید بود. به آرامی برای نوزاد با کودک خردسال خود آواز بخوانید. با او صحبت کنید و او را تشویق کنید تا آب بازی کند و اوقات خوبی داشته باشد.

5- به او اطمینان دهید که حمام کردن کار آسانی است
کودکان خردسال در اولین تجربه‌هایشان ترجیح می‌دهند در یک وان یا لگن کوچک حمام کنند. یک هوله در کف این لگن بیندازید و در حال شستن کودک، رویش را به طرف خود بگیرید. همیشه قبل از قرار دادن کودک در وان، درجه حرارت آب را بیازمایید. مطمئن شوید که هوای حمام به اندازه کافی گرم باشد. از صابون و شامپوی مخصوص بچه‌ها که چشم‌ها را نمی‌سوزانده و از لیف‌هایی نرم استفاده کنید. شیرهای آب را طوری ببندید که کودک نتواند آن‌ها را باز کند و در نهایت، کودک را با یک هوله بزرگ خشک کنید.

6- خواسته‌های کودک را تشخیص دهید
گاهی تشخیص خواسته‌های کودک، راهی آسان برای علاقه‌مند کردن او به استحمام است. اگر کودک می‌خواهد خودش حمام کند، به او اجازه این کار را بدهید. اسباب بازی‌های مورد علاقه‌اش را به او بدهید؛ ولی در مورد رفتن صابون به چشم‌هایش بسیار مراقب باشید. دمای آب را متناسب با خواست کودک تنظیم کنید. وان حمام را تا آنجا که می‌خواهد، پر کنید. به عبارت دیگر، به کودک اجازه دهید حرفی برای گفتن داشته باشد، تا حمام کردن برایش یک فعالیت طاقت فرسا محسوب نشود.

7- استقلال طلبی را در کودک پرورش دهید
به محض آن‌که کودک توانست به تنهایی در وان بنشیند، وقت آن رسیده است که به سوی کسب استقلال گام بردارد. به علت این پیشرفت کودک را تحسین کنید.

8- حمام رفتن را برای کودک نشاط آور کنید
حمام کردن را به صورت فرصتی برای بازی و تفریح او در آورید، نه صرفا" عملی برای زدودن آلودگی‌ها می‌توانید برای بازی کردن، چند بطری خالی به او بدهید یا برایش آواز بخوانید. در همین زمان به او بیاموزید که چگونه خود را بشوید. اگر به اندازه کافی بزرگ بود، اجازه دهید در شستن موهایش همکاری کند، برای مثال، می‌تواند خودش روی موهایش شامپو بریزد. برای شوخی، کمی آب به صورتش بپاشید. این کار بعدها او را برای آموختن شنا آماده‌تر خواهد کرد.

9- به استقلال و حس موجودیت در حال رشد او احترام بگذارید
کودکان بزرگ‌تر باید در مورد بخش‌های خاص بدن خود نیز مطالبی بیاموزند. وقتی کودک شما به قدر کافی رشد کرد، به او یاد دهید تا این بخش‌های خاص را نیز همانند سایر بخش‌های عادی بدن خود بشوید. اگر یک کودک بزرگ‌تر مایل است بدون حضور دیگران این کار را بکند، به خواست او احترام بگذارید. در این موارد، بهتر است مادرها به دخترها کمک کنند و پدرها به پسرها. در صورتی که این امکان وجود ندارد، کودک می‌تواند مایو بپوشد.

10- اجازه دهید کودک در انجام کارها احساس مسئولیت کند
در صورت امکان، او را تشویق کنید که درباره شست‌وشوی خودش، احساس مسئولیت کند. در مورد یک کودک خردسال، کنار وان بنشیند و با او صحبت کنید یا چیزی برایش بخوانید. اگرچه به کودکان زیر چهار یا پنج سال، اطمینان زیادی نیست؛ اما سن مشخصی برای این‌که بتوان آن‌ها را در وان تنها گذاشت، وجود ندارد. باید وضعیت نشستن، تعادل و احتیاط او را بسنجید. وقتی مطمئن شدید که توانایی و آمادگی آن را دارد، می‌توانید برای چند دقیقه او را ترک کنید؛ ولی جایی باشید که بتوانید صدایش را بشنوید. به تدریج، می‌توانید کاملا از او دور شوید و فقط هر چند وقت یک‌بار به او سر بزنید.

11- فرق پاکیزگی و آلودگی را به کودک بیاموزید
کودکان در هر سن و سالی که باشند، به اندازه والدینشان پاکیزگی اهمیت نمی‌دهند. بکوشید، با نشان دادن آب صابونی که از بدنشان شسته می‌شود، آن‌ها را متوجه بر طرف شدن آلودگی‌ها کنید.

12- حمام کردن را به صورت یک کار معمول درآورید
در اغلب موارد، علت بیزاری کودکان از حمام رفتن، این است که مجبور می‌شوند یکی از فعالیت‌های مورد علاقه خود را قطع کنند. پس در این هنگام سعی می‌کنند راهی برای خودداری از آن بیابند. اگر بتوانید، حمام رفتن را در خانه به صورت یکی از اعمال عادی و اجتناب ناپذیر در آورید، کودک می‌آموزد که در هر صورت، نمی‌تواند از آن فرار کند.

13- حمام کردن را به صورت یک قانون در آورید
اگر حمام کردن و شستشوی منظم موها را به صورت یکی از جریانات عادی زندگی در آورید، کودک انتخاب دیگری نخواهد داشت.

14- یک برنامه بنویسید
زمان استحمام را در یک زمان مناسب روز قرار دهید تا در حد امکان، با سایر فعالیت‌ها تداخل نداشته باشد و در ضمن، به عنوان جزئی از برنامه روزمره، انجام آن ضروری باشد. وقتی زمان انجام آن تعیین شد، دیگر تماشای تلویزیون، صحبت کردن با تلفن و بازی کردن ممنوع است. وقت، وقت حمام کردن است. اگر لازم است تغییراتی در زمان انجام گیرد، آن را پیشاپیش انجام دهید.

15- از یک تایمر استفاده کنید
اجازه دهید کودک، مدت حمام کردن را حدس بزند و سپس، خودش آن را با یک تایمر اندازه بگیرد. کودکان کوچک‌تر، معمولا از کوتاه بودن این زمان متعجب می‌شوند. در مورد کودکان بزرگ‌تر که محاسن حمام کردن را می‌دانند، این زمان با وجود اینکه برای تمیز شدن کافی است، آن قدر طولانی نیست که موجب خستگی آن‌ها شود.

16- از پاداش استفاده کنید
در صورت همکاری، به کودک پاداش دهید یا او را تحسین کنید. به کودکتان بگویید که در حمام رفتار خوبی داشته است. به او القا کنید که خیلی تمیز شده است و بوی خوبی می‌دهد. اجازه دهید بعضی از اسباب‌بازی‌هایش را انتخاب کند و با خود به داخل حمام ببرد. اگر فرزندتان به طور مرتب به حمام می‌رود، به او پاداش دهید؛ ولی اگر همیشه در این مورد با او در جنگ و جدل هستید، روش جدیدی را به کار گیرید. جدولی طراحی کنید و زمان و شرایط مناسب حمام کردن را در آن بنویسید. سپس با هر رفتار صحیح، علامتی در جدول بگذارید. وقتی این علامت‌ها به حد مشخصی رسید، پاداش‌هایی نظیر تماشای تلویزیون یا بازی کردن پس از حمام را به عنوان انگیزه‌های طبیعی و تشویقی به کودک اختصاص دهید.

17- در صورت لزوم از پیامدهای منفی استفاه کنید
اگر پیامد مثبت (پاداش) در مورد کودک شما مؤثر واقع نشد، با جدیت تمام با کودک خود صحبت کنید و توضیح دهید که در صورت اطاعت نکردن، با پیامدهای منفی روبرو خواهد شد. اگر کودک سر موقع به حمام نمی‌رود، عصر آن روز امتیازی را از دست خواهد داد: «خوب، اگر نمی‌خوای قبل از شام حمام کنی، از بستنی هم خبری نیست». یا، «متأسفم که نمی‌خوای حمام کنی. تلویزیون هم تعطیله!»