بیماری هیپوگنادیسم چیست؟

هیپوگنادیسم، زمانی اتفاق می افتد که غدد جنسی هورمون های جنسی کمتری تولید کرده و یا تولید نمی کنند. غدد جنسی یا همان گنادها شامل بیضه ها در مردان و تخمدان ها در زنان می باشند. هورمون های جنسی در کنترل مشخصات جنسی ثانویه مانند رشد سینه ها در خانم ها، تکامل بیضه ها در مردان و رشد موی ناحیه تناسلی کمک کننده هستند. هورمون های جنسی همچنین نقش مهمی در چرخه قاعدگی و تولید اسپرم ایفا می کنند. هیپوگنادیسم به معنی ناکارآمدی گنادها است. زمانی که هیپوگنادیسم در مردان ایجاد می شود به عنوان افت سطح تستوسترون یا آندروپوز نیز تعریف می گردد.

انواع هیپوگنادیسم
انواع هیپوگنادیسم، شامل اولیه و مرکزی هستند.
هیپوگنادیسم اولیه: هیپوگنادیسم اولیه بدین معنی است که شما به علت مشکل در گنادها، نمی توانید هورمون های جنسی کافی در بدن خود تولید کنید. گنادهای شما همچنان پیغام های تولید هورمون را از مغز دریافت می کنند، اما نمی توانند هورمون تولید کنند.
هیپوگنادیسم مرکزی (ثانویه): در هیپوگنادیسم مرکزی، مشکل در مغز است. هیپوتالاموس و غده هیپوفیز شما که گنادها را تحت کنترل دارند به خوبی کار نمی کنند.

علل هیپوگنادیسم
علل هیپوگنادیسم اولیه، شامل موارد زیر می باشد:
-اختلالات خود ایمنی مانند بیماری ادیسون و هیپوپاراتیروئیدیسم
-اختلالات ژنتیکی مانند سندرم ترنر و سندرم کلینفلتر
-عفونت های شدید خصوصا سرخک درگیر کننده بیضه ها
-بیماری کبدی و کلیوی
-عدم بیرون آمدن بیضه ها
-هموکروماتوز که زمانی که بدن آهن زیادی جذب می کند ایجاد می شود.
-قرار گیری در معرض پرتو
-جراحی بر روی اندام های جنسی
علل هیپوگنادیسم مرکزی، شامل موارد زیر می باشد:
-اختلالات ژنتیکی مانند سندرم کالمن
-عفونت ها مانند اچ آی وی
-اختلالات هیپوفیزی
-بیماری های التهابی مانند سارکوئیدوز، توبرکولوزیس و هیستیوسیتوز
-چاقی
-کاهش وزن سریع
-سوء تغذیه
-استفاده از استروئیدها یا اپیوئیدها
-جراحی مغز
-قرارگیری در معرض پرتو
-آسیب به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس
-تومور در داخل یا نزدیکی غده هیپوفیز

علائم هیپوگنادیسم
علائم هیپوگنادیسم در خانم ها، شامل موارد زیر است:
-نبود چرخه قاعدگی
-رشد کند سینه ها یا عدم رشد آن ها
-گر گرفتگی
-ریزش موی بدن
-ترشحات شیری از سینه ها
علائم هیپوگنادیسم در مردان، عبارتند از:
-ریزش موی بدن
-تحلیل ماهیچه ای
-رشد غیر طبیعی سینه ها
-کاهش رشد آلت تناسلی و بیضه ها
-اختلال نغوظ
-پوکی استخوان
-میل جنسی کم
-ناباروری
-خستگی
-گر گرفتگی
-مشکل در تمرکز

تشخیص هیپوگنادیسم
پزشک برای تایید این که تکامل جنسی بر اساس سن شما در سطح نرمال قرار دارد، معاینه فیزیکی انجام می دهد. پزشک توده عضلانی، موهای بدن و اندام های جنسی را معاینه می کنند.
1- تست های هورمونی:
اگر نظر پزشک این باشد که شما به بیماری هیپوگنادیسم مبتلا هستید، ابتدا سطح هورمون های جنسی در شما را اندازه گیری می کنند. شما باید برای اندازه گیری هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و LH آزمایش خون بدهید. غده هیپوفیز این هورمون های تولید مثلی را تولید می کند.
اگر خانم هستید برای تشخیص هیپوگنادیسم سطح استروژن نیز در شما سنجیده می شود. اگر آقا هستید، سطح تستوسترون در شما اندازه گیری می شود. این آزمایش ها معمولا در صبح هنگام که میزان هورمون ها بالا است، انجام می گیرند. اگر آقا هستید در تشخیص هیپوگنادیسم پزشک همچنین آنالیز نمونه منی برای تعداد اسپرم ها را توصیه می کند. هیپوگنادیسم تعداد اسپرم ها را کاهش می دهد.
پزشک ممکن است برای کمک به تشخیص هیپوگنادیسم و کنار گذاشتن علل دیگر انجام آزمایش های خون بیشتری را توصیه کند. سطح آهن هورمون های جنسی را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل، پزشک سطح بالای آهن در خون که معمولا در هموکروماتوز اتفاق می افتد، را بررسی می کند.
پزشک همچنین سطح پرولاکتین را در شما اندازه می گیرد. پرولاکتین هورمونی است که تکامل سینه ها و تولید شیر در آن ها را افزایش می دهد اما در هر دو جنس وجود دارد. اندازه گیری سطح هورمون تیروئید از دیگر تست ها در تشخیص هیپوگنادیسم است. مشکلات تیروئیدی می تواند موجب علائم مشابه هیپوگنادیسم گردند.
۲- تست های تصویربرداری:
تست های تصویربرداری نیز در تشخیص هیپوگنادیسم کمک کننده هستند. سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از تخمدان ها و بررسی هر مشکل دیگری مانند کیست های تخمدانی و سندرم تخمدان پلی کیستیک استفاده می کند. پزشک انجام ام آر آی یا سی تی اسکن را برای بررسی تومور در غده هیپوفیز توصیه می کند.

درمان هیپوگنادیسم
۱- درمان هیپوگنادیسم در زنان:
اگر خانم هستید، درمان هیپوگنادیسم شامل افزایش مقدار هورمون های جنسی زنان می باشد. خطر اول درمان در صورتی که هیسترکتومی انجام شده باشد، استروژن درمانی است. مکمل استروژن به صورت پچ یا قرص برای درمان هیپوگنادیسم در زنان تجویز می شود.
از آن جایی که افزایش سطح استروژن خطر سرطان اندومتر را افزایش می دهد، اگر هیسترکتومی انجام نداده باشید ترکیب استروژن و پروژسترون را برای درمان هیپوگنادیسم دریافت می کنید. پروژسترون می تواند خطر سرطان اندومتر ناشی از مصرف استروژن را کاهش دهد.
درمان های دیگر برای هیپوگنادیسم در زنان علائم خاصی را مورد هدف قرار می دهند.
اگر میل جنسی شما کاهش یافته باشد، شما دوز کمی تستوسترون دریافت می کنید.
اگر در اثر هیپوگنادیسم دچار بی نظمی قاعدگی یا مشکل در بارداری شده اید، آمپول های کریوگنادوتروپین انسانی یا قرص های حاوی هورمون FSH را براظ تحریک تخمک گذاری دریافت می کنید.
۲- درمان هیپوگنادیسم در مردان:
تستوسترون هورمون جنسی مردانه است. درمان جایگزینی تستوسترون به طور وسیعی در درمان هیپوگنادیسم در مردان به کار می رود. شما می توانید درمان جایگزینی تستوسترون را به صورت های زیر دریافت کنید:
-تزریقی
-پچ
-ژل
-قرص مکیدنی
نکته مهم:
تزریق هورمون آزاد کننده گنادوتروپین ممکن است، آغازگر بلوغ باشد یا تولید اسپرم را افزایش دهد و بدین ترتیب در درمان هیپوگنادیسم در مردان نقش داشته باشد.
۳- درمان هیپوگنادیسم در مردان و زنان:
درمان هیپوگنادیسم در زنان و مردان در صورتی که بیماری در اثر تومور غذه هیپوفیز ایجاد شده باشد، یکسان خواهد بود. درمان به منظور کوچک کردن و یا برداشت تومور شامل راه های زیر می باشد:
-پرتو درمانی
-دارو درمانی
-جراحی