آرتریت روماتوئید در بارداری، دوازده نکته کلیدی

تمامی بیماران روماتوئیدی بایستی قبل از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت نمایند و با اجازه پزشک روماتولوژیست اقدام به بارداری نمایند. برخی از دارو ها تاثیر سویی بر روی جنین و بارداری دارند که باید حتما قبل بارداری تعدیل شوند.

1- در حاملگی فعالیت بیماری روماتوئید چگونه است؟
در این بیماری بر خلاف سایر روماتیسم ها مانند بیماری لوپوس در دوران بارداری به علت تغییرات هورمونی حدود ۷۵ % بیماران دچار بهبودی نسبی در علائم بالینی می شوند. حدود ۵۰% در سه ماهه اول، حدود ۲۵% در سه ماهه دوم و حدود ۳۰% موارد بیماری روماتوئید در سه ماهه سوم بارداری بهبودی نسبی پیدا می کنند.
در بررسی های صورت گرفته حدود ۱۵% بیمارانی که در حاملگی بهبودی داشته اند، این وضعیت در حاملگی های بعدی ادامه پیدا خواهد کرد. نکته قابل توجه اینکه خانم هایی که در حاملگی قبلی بهبودی داشته اند احتمال خاموشی بیماری در حاملگی جدید در آنها بیشتر است.

۲- آیا جهت پیشگیری از بارداری استفاده از قرص های هورمونی توصیه می شود؟
اگر تصمیم به داشتن فرزندی باشند، بایستی با مشورت پزشک معالج باشد، چرا که بعضی داروها باروری را کاهش داده و ممکن است عوارض جدی در جنین ایجاد کنند.
مصرف قرص های پیشگیری از بارداری تاثیری بر روند درمان روماتوئید نداشته بنابراین پیشنهاد می کنیم مصرف آن ادامه داشته وممکن است یک روش نسبتا مطمئنی باشد.

۳- آیا در دوران حاملگی شکایات جسمی بیشتر می شود؟
بله. بغیر از شکایات مفصلی در بعضی از بیماران در دوران بارداری خصوصا در سه ماهه سوم دچار گزگز و یا خواب رفتگی در دست ها در بعضی حالت ها مانند خوابیدن و یا کارکردن می شوند که معمولا خفیف بوده و به مچ بند های طبی فنردار (splint) پاسخ داده و معمولا بعد از زایمان برطرف می شود.
دومین شکایت شایع در بیماران کمردرد در وضعیت خاص مانند ایستادن و بدنشستن و یا پیاده روی طولانی است که سبب تشدید قوس طبیعی کمر در سه ماهه آخر بارداری می باشد. همانطور که قبلا ذکر شده است در بیماری روماتوئید مفاصل مهره های کمری مبتلا نمی شوند. این بیماران ضروری است نحوه درست کارکردن و خوابیدن را آموزش ببینند.

۴- احتمال فعالیت بیماری روماتوئید بعد از حاملگی چقدر است؟
بر اساس تجارب علمی موجود حدود ۸۰ تا ۹۰% بیماران در سه ماهه اول بعد از حاملگی دچار عود بیماری خواهند شد. عود بیماری ممکن است تدریجی و یا ندرتا ناگهانی و شدید باشد.

5- آیا در دوران بارداری مصرف داروهای روماتیسمی عارضه ای برای جنین ایجاد نمی کند؟
در دوران بارداری هیچ دارویی به طور کامل خصوصا در سه ماهه اول بارداری بی خطر نیست. لذا تجویز دارو توسط پزشک بر مبنای سود و مضرات دارو است.

6- آیا مصرف داروهای استروئیدی در دوران بارداری توصیه می شود؟
در دوران بارداری مصرف داروی پردنیزولون جزء داروهای کم عارضه برای مادر و جنین است و معمولا در تمام دوره قابل تجویز می باشد. سایر داروهای این خانواده مانند دگزامتازون و یا بتامتازون از جفت عبور کرده به جنین منتقل می شوند که دارای عوارض بیشتری می باشند. لذا توصیه به استفاده از پردنیزولون می شود.

7- سایر داروهای کم عارضه تر که در بیماری روماتوئید در ایام بارداری مورد استفاده چه هستند؟
در صورت عدم کنترل بیماری با پردنیزولون و یا نیاز به مصرف دوزهای بالای این دارو می توان با نظر روماتولوژیست معالج از داروهای با عارضه کمتر مانند: هیدروکسی کلروکین، کلروکین، سولفاسالازین یا آزاتیوپرین، که در مطالعات صورت گرفته دارای خطر نسبی کمتری هستند، استفاده کرد.

8- آیا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در دوران بارداری قابل استفاده می باشند؟
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، تولمتین، دیکلوفناک و... دارای خاصیت ضدالتهابی و ضددرد می باشند، مصرف این داروها به طور معمول در زنان حامله خصوصا در سه ماهه اول وآخر حاملگی توصیه نمی شود، زیرا این داروها می توانند خطر بعضی عوارض را در نوزادان افزایش دهند. در صورت نیاز به مصرف مسکن استفاده محدود از استامینوفن بلامانع است.
در موارد ضرورت با نظر پزشک معالج به طور محدود قابل استفاده می باشند. استفاده از این داروها در ماه آخر بارداری جهت پیشگیری از عوارض قلبی و کلیوی در جنین توصیه نمی شود.

۹- آیا شیردادن به نوزاد تاثیری بر روی علائم و نشانه های بیماری دارد؟
پاسخ به این سوال توام با اختلاف نظر است. بعضی از پزشکان معتقدند که به علت افزایش ترشح هورمون های موثر در شیردهی بیماری عود می کند. بعضی مطالعات عود بیماری را به دنبال شیر دادن تایید نکرده اند. با توجه به اختلاف نظر توصیه به قطع شیردهی نمی شود.

10- آیا در ایام نوزادی مصرف داروهای روماتیسمی محدودیت یا ممنوعیت مصرف دارند؟
بعد از زایمان مخصوصا در دوران نوزادی در سه ماهه اول انتخاب داروهای روماتیسمی باید با توجه به وضعیت شدت بیماری در مادر و نیز وضعیت جسمی نوزاد با نظر پزشک معالج تنظیم شود. بطور کلی داروهایی با اثر کوتاه تر نسبت به داروهایی با اثر طولانی ارجح هستند.
در نوزادان شیر خوار خصوصا در ماه اول بعد از زایمان، مصرف بسیاری از داروها مانند هیدروکسی کلروکین، کلروکین و سولفاسالازین به علت ترشح در شیر مادر می تواند باعث تشدید زردی شوند. در این شرایط استفاده از قرص پردنیزولون با توجه به اینکه در شیر کمتر ترشح می شود منعی جهت مصرف ندارد.

۱۱- آیا در ایام شیر دهی بعد از دوران نوزادی نیز مصرف دارو های روماتیسمی محدودیت یا ممنوعیت مصرف دارد؟
بله. بعد از زایمان در دوران بعد از نوزادی انتخاب داروهای روماتیسمی باید همانند دوران نوزادی با نظر پزشک معالج با توجه به وضعیت شدت بیماری در مادر و نیز وضعیت جسمی شیرخوار تنظیم شود.
در این مرحله با نظر پزشک معالج در صورت فعال بودن بیماری و در صورت عدم کنترل بیماری با پردنیزولون و یا نیاز به مصرف دوزهای بالای این دارو می توان از داروهای با عارضه کمتر مانند هیدروکسی کلروکین، کلروکین، سولفاسالازین یا آزاتیوپرین را استفاده کرد که در مطالعات صورت گرفته دارای خطر نسبی کمتری هستند و عوارض جدی در شیرخوار ایجاد نکرده اند. در شیردهی داروهایی مانند سیکلوفسفامید، متوتروکسات ویا لفلونامید منع مصرف دارند.

۱۲- آیا مسکن ها در دوران شیرخوارگی محدودیت مصرف دارند؟
تقریبا تمامی مسکن ها از طریق شیر به بچه منتقل می شوند لذا حتی الامکان باید مصرف آنها در حد نیاز باشد. مصرف استامینوفن در شیردهی بلامانع است ولی استفاده از سایر داروهای ضددرد با خاصیت ضدالتهابی و غیراستروئیدی مانند ایبوبروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و... با توجه به ترشح در شیر باید با احتیاط استفاده شوند. از این دسته داروها قرص ایبوپروفن دارای نیمه عمر کوتاه تری است که می تواند زمان کوتاهی قبل از شیردهی بچه مورد استفاده قرار گیرد. در زنان شیرده بهتر است بعد از مصرف غذا، داروی ضدالتهابی مصرف شود و بلافاصله به نوزاد شیر داده شود و نوبت بعدی شیردهی با حدود ۲ تا ۳ ساعت فاصله در نظر گرفته شود تا میزان غلظت دارو در شیر به حداقل برسد.