عمل توبکتومی در زنان، مهمترین دانستنی‌ها
عمل جراحی توبکتومی که به بستن لوله های رحم نیز معروف است نوعی روش پیشگیری از بارداری به‌صورت دائمی است.
توبکتومی عملی است که در آن لوله‌های رحم بسته می‌شود و نوعی عمل جراحی برای پیشگیری از بارداری حساب می‌شود. در این مقاله ما به شما توضیح می‌دهیم این عمل چگونه انجام می‌شود، چه خطراتی دارد و هزینه آن چقدر است. شما با خواندن این مطلب می‌توانید بهتر تصمیم بگیرید که این عمل را انجام دهید یا خیر.
توبکتومی چیست
عمل جراحی توبکتومی (Tubectomy یا Tubal ligation) که به بستن لوله های رحم نیز معروف است نوعی روش پیشگیری از بارداری به‌صورت دائمی است. طی این عمل، لوله های فالوپی بریده می‌شوند، گره زده می‌شوند یا اینکه مسدود می‌شوند تا بارداری اتفاق نیفتد.
وقتی تخمک از تخمدان آزاد می‌شود، برای اینکه به رحم برسد از مسیری به نام لوله فالوپ یا لوله فالوپین عبور می‌کند. عمل توبکتومی به طرق مختلف لوله های فالوپ را مسدود می‌کند تا تخمک نتواند به رحم برسد یا اینکه اسپرم‌ها نتوانند شنا کنند و به لوله فالوپ برسند تا با تخمک لقاح پیدا کنند. عمل توبکتومی چرخه قاعدگی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
عمل توبکتومی می‌تواند در هر زمانی یا همراه با عمل‌های جراحی دیگر در ناحیه شکم انجام شود. برای مثال توبکتومی در حین سزارین قابل انجام است.
آیا توبکتومی قابل برگشت است ؟ بیشتر عمل‌های توبکتومی غیرقابل‌برگشت است. اگر فردی قصد برگشت این عمل را داشته باشد باید جراحی‌های بزرگ و سختی انجام دهد و ممکن است گاهی اثربخش نباشد.
چرا عمل توبکتومی انجام می‌شود؟
عمل توبکتومی یکی از رایج‌ترین جراحی‌هایی است که برای عقیم‌سازی خانم‌ها یا جلوگیری از بارداری استفاده می‌شود. توبکتومی از بارداری جلوگیری می‌کند و با انجام این عمل شما نیازی به استفاده از روش های دیگر پیشگیری از بارداری نخواهید داشت. بهتر است بدانید که عمل توبکتومی از انتقال بیماریهای مقاربتی جلوگیری نمی‌کند. بستن لوله های رحم می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد، مخصوصاً اگر لوله های فالوپ کاملاً برداشته شوند.
عمل توبکتومی برای همه افراد مناسب نیست و پزشک کاملاً در مورد ریسک‌های ممکن یا مزایای این عمل با شما صحبت می‌کند. همچنین در مورد دیگر روش‌های برگشت‌پذیر مثل استفاده از آی یو دی (IUD) یا وسایلی که در بازو گذاشته می‌شوند به شما توضیح دهد. یک روش دیگر پیشگیری از بارداری به صورت دائمی هیستروسکوپی است که در آن پزشک وسیله‌ای مثل فنر را به داخل لوله های فالوپ وارد می‌کند؛ این قطعه باعث می‌شود که زخم‌هایی در دیواره لوله های فالوپ به وجود بیاید و بافت این ناحیه اقدام به ترمیم خود کند و در نتیجه لوله های فالوپ کاملاً بسته می‌شود.
خطرات توبکتومی
در جراحی توبکتومی برشی در شکم ایجاد می‌شود و نیازمند بیهوشی است. خطرات عمل توبکتومی عبارت‌اند از:
- تخریب روده، مثانه یا عروق خونی اصلی
- عوارض داروهای بیهوشی
- بهبود ناقص زخم یا عفونت زخم
- درد در ناحیه شکم یا لگن
- نتیجه ندادن عمل که می‌تواند موجب بارداری ناخواسته شود.
عواملی که خطر جراحی بستن لوله های رحم را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- سابقه داشتن جراحی شکم و لگن
- چاقی
- دیابت
آمادگی برای جراحی بستن لوله های رحم
پیش از اینکه عمل توبکتومی داشته باشید، پزشک شما در مورد دلایل انجام توبکتومی سؤال می‌کند. صحبت با پزشک ممکن است باعث شود شما کاملاً از انجام عمل جراحی توبکتومی پشیمان شوید، مخصوصاً اگر سن پایین دارید یا شرایط ازدواج شما تغییر کرده است.
پزشک با شما در مورد مباحث زیر صحبت می‌کند:
- خطرات و مزایای عمل بازگشت ناپذیر پیشگیری از بارداری
- جزییات عمل جراحی
- علل و احتمال ناموفق بودن عمل جراحی
- روش‌های پیشگیری از بیماریهای مقاربتی
- بهترین زمان انجام عمل جراحی بستن لوله های رحم (برای مثال بعد از انجام جراحی شکمی مثل سزارین)
چه چیزی از عمل توبکتومی انتظار داشته باشیم
در شرایط زیر بستن لوله های رحم می‌تواند انجام شود:
- به دنبال زایمان طبیعی و با ایجاد یک برش کوچک زیر ناف (مینی لاپاراتومی)
- در حین عمل سزارین
- در حین انجام هر عمل لاپاراسکوپی وقتی فرد بی‌هوش است.
پیش از انجام توبکتومی
ممکن است از شما خواسته شود یک آزمایش بارداری دهید تا مطمئن شوید باردار نیستید.
در حین انجام توبکتومی
اگر شما در حین انجام عمل جراحی دیگری توبکتومی نمی‌کنید، سوزنی از داخل ناف به درون شکم فرستاده می‌شود و با فرستادن گاز کربن دی‌اکسید یا نیتروس اکسید، حفره شکم باد می‌کند. سپس دوربین یا همان لاپاراسکوپ وارد شکم می‌شود.
در بیشتر موارد، پزشک یک برش دوم در شکم ایجاد می‌کند و وسیله‌ی دیگری وارد شکم می‌کند. با استفاده از این وسایل لوله های فالوپ توسط جراحت‌هایی که به آن وارد می‌شود کاملاً بسته‌شده یا با استفاده از حلقه‌های پلاستیکی و گیره مسدود می‌شود.
بعد از انجام توبکتومی
اگر در حین عمل گاز وارد شکم شده باشد، در انتهای جراحی آن را خارج می‌کنند. ممکن است بعد است چند ساعت بعد از انجام این عمل جراحی بتوانید به خانه بروید. انجام توبکتومی بعد از زایمان باعث نمی‌شود که نیاز باشد زمان بیشتری در بیمارستان بمانید.
شما ممکن است بعد از عمل جراحی در نواحی زخم کمی احساس ناراحتی داشته باشید. همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- درد شکم یا گرفتگی
- خستگی مفرط
- سرگیجه
- نفخ کردن
- درد در شانه
پزشک شما در مورد راه‌های کاهش درد بعد از عمل جراحی به شما توضیح خواهد داد. ۴۸ ساعت بعد از عمل بستن لوله های رحم می‌توانید حمام کنید، اما از فشار دادن یا مالیدن محل زخم خودداری نمایید. بعد از استحمام نیز محل زخم را به دقت خشک نمایید.
از برداشتن اجسام سنگین و داشتن رابطه جنسی تا مدتی خودداری نمایید. بعد از اینکه حس کردید بهبود یافته‌اید، می‌توانید فعالیت‌های خود را از سر بگیرید. بخیه‌هایی که برای بستن لوله های رحم استفاده می‌شوند معمولاً جذبی هستند و نیازی به کشیدن آن‌ها نیست. حتماً از پزشک خود بپرسید که اگر نیاز است مجدداً برای کنترل وضعیت مراجعه نمایید.
اگر شما نگران هستید که شاید مراحل بهبودی به درستی انجام نمی‌گیرد، با پزشک در تماس باشید. همچنین در شرایط زیر سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- اگر تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد دارید
- غش کردن
- درد شدید در ناحیه شکم که بعد از ۱۲ ساعت وخیم‌تر می‌شود.
- خونریزی از زخم که به بانداژ برخورد کند.
- وجود ترشحات از زخم که دارای بو است
عوارض توبکتومی
عوارض زیر می‌تواند به خاطر جراحی بستن لوله های رحم به وجود بیاید:
- خونریزی از ناحیه زخم یا شکم
- عفونت
- تخریب کردن اندام‌های دیگر داخل شکم
- بارداری خارج از رحم
- بسته نشدن کامل لوله های فالوپ که منجر به بارداری ناخواسته می‌شود.
با وجود عوارضی که در مورد عمل بستن لوله های رحم ذکر شد، شاید استفاده از کاندوم بهترین راه برای پیشگیری از بارداری باشد. مطالعه این مقاله را از مجله پزشکی دکتر سوشا از دست ندهید.
انواع توبکتومی
توبکتومی را می‌توان با روش‌های مختلف جراحی انجام داد:
- عمل جراحی لاپاراسکوپی
- مینی-لاپاراتومی
- لاپاراتومی
- کولودوسکوپی
- هیسترکتومی
همچنین خود عمل توبکتومی نیز می‌تواند به طرق زیر انجام شود:
- قطع کردن لوله های رحم
- گره زدن لوله های رحم
- مسدود کردن به وسیله گیره
- برداشتن لوله رحم
- هزینه توبکتومی
هزینه عمل توبکتومی با داشتن بیمه برابر چهارصد و پنجاه هزار تومان و بدون بیمه برابر دو میلیون تومان است. البته این قیمت به نوع بیمه، شرایط عمل جراحی، مرکز انجام دهنده و حتی پزشک نیز بستگی دارد.
تصمیم نهایی برای انجام بستن لوله های رحم
عمل جراحی بستن لوله های رحم عملی بی‌خطر برای پیشگیری از بارداری است، اما برای همه جوابگو نیست. از هر ۱۰۰ خانم که توبکتومی انجام می‌دهند، یک نفر از آن‌ها در سال اول باردار می‌شوند. هرچه سن انجام بستن لوله های رحم کمتر باشد، احتمال موفق نبودن عمل بیشتر است.
اگر بعد از بستن لوله های رحم بارداری اتفاق بیافتد، احتمالاً بارداری خارج از رحم خواهد بود. بارداری خارج از رحم به این معنی است که تخم لقاح یافته خارج از رحم و در لوله های فالوپ جاگیر می‌شود. بارداری خارج از رحم باید سریعاً درمان شود و سقط‌جنین اتفاق بیفتد. اگر بعد از انجام توبکتومی احساس می‌کنید باردار شده‌اید، حتماً با پزشک تماس بگیرید.
