ناباروری با علت نامشخص، درمان دارد؟

ناباروری با علت مشخص یکی از انواع ناباروری است. وقتی شما و همسرتان آزمایش‌های پزشکی مربوط به ناباروری را به صورت کامل انجام داده‌اید، ولی هنوز دلیل مشخصی برای ناباروی شما پیدا نشده است، پزشک ناباروری با علت نامشخص را تشخیص می‌دهد. در این مطلب با این نوع ناباروری و راه‌های درمان آن آشنا خواهید شد.

دلایل ناباروری با علت نامشخص
زمانی که یک زوج به تعداد دفعات لازم نزدیکی جنسی؛ مخصوصاً قبل و نزدیک به زمان تخمک‌گذاری، داشته باشند و حداقل یک سال برای بچه‌دار شدن تلاش کرده باشند که برای زنان بالای ۳۵ سال این زمان شش ماه است، ولی هنوز موفق به بارداری نشده‌اند و نتایج آزمایش‌های معمول ناباروری نیز مشکلی را نشان ندهد، معمولاً ناباروری با علت نامشخص تشخیص داده می‌شود. در این حالت تخمک‌گذاری منظم و لوله‌های رحم باز است، هیچ نوع چسبندگی یا آندومتریوز وجود ندارد، تولید اسپرم در مرد طبیعی و نتیجۀ آزمایش پس از نزدیکی یا PCT مثبت و نتایج تمام آزمایش‌های رایج ناباروری نیز طبیعی است. در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد تمامی زوج‌های نابارور با چنین شرایطی مواجه هستند و علت ناباروری آنها نامشخص تشخیص داده می‌شود. در دسترس بودن امکانات و انجام آزمایش‌های دقیق و بیشتر، معمولاً به پزشک در شناسایی دقیق‌تر مشکل کمک خواهد کرد. با این حال، هرچه میزان آزمایش‌های ناباروری انجام‌شده کمتر باشد، احتمال تشخیص ناباروری با علت نامشخص بالا می‌رود. دلایل اغلب موارد ناباروری با علت نامشخص معمولاً یکی از سه عامل زیر است:
عوامل ایمونولوژیک: سیستم ایمنی بدن شما ممکن است در برابر اسپرم مرد واکنش نشان دهد و آنها را بکشد، مانع تحرک آنها شود یا باعث چسبندگی اسپرم‌ها به یکدیگر شود. پوشش تخمک در برخی زنان نسبت به اسپرم واکنش ایمنی نشان می‌دهد که مانع از چسبندگی اسپرم به تخمک و لقاح می‌شود.
ناهنجاری‌های مربوط به لوله‌های رحم و آندومتریوز: در برخی موارد، ممکن است مکانیسم دریافت تخمک توسط لوله‌های رحم هنگام تخمک‌گذاری و انتقال تخمک در لوله‌ها دچار نقص باشد و به درستی عمل نکند.
غیرطبیعی بودن تخمک مثل پیری زودرس: برخی از موارد ناباروری با علت نامشخص به خاطر تولید تخمک‌های غیرطبیعی اتفاق می‌افتد. در این حالت تخمک‌های آزادشده ساختاری غیرطبیعی یا ناهنجاری‌های کروموزومی دارند. دلایل دیگر شامل موارد زیر است:
به دام افتادن تخمک: در برخی موارد، تخمک پس از تولید و رشد در درون فولیکول، بدون آزاد شدن از درون فولیکول تبدیل به جسم زرد می‌شود و در درون جسم زرد به دام می‌افتد که به این عارضه، سندرم فولیکول پاره‌نشده لوتئینیزه یا LUF می‌گویند.
ناهنجاری‌های فاز لوتئال: فاز لوتئال بخشی از چرخۀ تخمک‌گذاری است که پس از مرحلۀ آزاد شدن تخمک از تخمدان اتفاق می‌افتد. جسم زرد، هورمون پروژسترون تولید می‌کند که برای آماده‌سازی آندومتر جهت پذیرش تخمک بارور ضروری است. تولید پروژسترون ممکن است با مشکلاتی مواجه شود، مثلاً میزان پروژسترون با سرعت بسیار کمی افزایش پیدا کند، سطح هورمون بسیار پایین باشد یا هورمون در بازۀ زمانی بسیار کوتاهی تولید شود. همچنین ممکن است آندومتر دچار نقص باشد و پاسخگویی مناسبی به پروژسترون نداشته باشد. نقص‌های فاز لوتئال را می‌توان با انجام بیوپسی آندومتر در زمان مناسب یا با تحت نظر گرفتن ترشح پروژسترون به وسیلۀ انجام آزمایش خون در چند روز متوالی پس از تخمک‌گذاری بررسی کرد.
عفونت‌ها: برخی باکتری‌های بیماری‌زا نیز می‌تواند باعث بروز موارد ناباروری با علت نامشخص شود. باکتری بیماریزایی به نام مایکوپلاسمای نوع T ممکن است در مقادیر بسیار کم که با آزمایش قابل تشخیص نیست موجب ناباروری زن شود.
ناتوانی اسپرم در نفوذ به تخمک: در برخی مردان با وجود طبیعی بودن اسپرم از هر لحاظ، اسپرم‌ها نمی‌توانند وارد تخمک شوند و آن را بارور کنند که این مشکل تنها با لقاح خارج از رحم یا IVF قابل تشخیص است.
علل روان‌شناختی: با وجود این که دربارۀ اهمیت تأثیر علل روان‌شناختی بر میزان باروری بین متخصصان اختلاف نظر وجود دارد، به نظر می‌رسد که مشکلات روان‌شناختی در باروری تأثیرگذارند. با در نظر گرفتن این موضوع که تمامی چرخه‌های هورمونی و تنظیم آنها توسط مغز انجام می‌شود، این موضوع کاملاً منطقی به نظر می‌رسد، البته نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه وجود دارد.
برای تأیید نامشخص بودن علت ناباروری، باید تمامی آزمایش‌های ناباروری مرور شود تا اطمینان حاصل شود که موردی از قلم نیفتاده باشد. در مواردی ممکن است نیاز به تکرار برخی آزمایش‌ها باشد، بنابراین اگر به طور مثال لاپاراسکوپی شما با ایجاد یک برش انجام شده است و نتیجۀ آن وجود مشکلی را نشان نمی‌دهد، شاید لازم باشد پزشک این بار با ایجاد دو برش به دنبال علائم اولیۀ آندومتریوز بگردد.

درمان ناباروری با علت نامشخص
در موارد ناباروری با علت نامشخص، ممکن است فرد بدون انجام هیچ نوع درمانی بتواند باردار شود. طبق آمار، یک زوج از سه زوجی که هیچ نوع ناهنجاری و مشکلی در آزمایش‌های ناباروری آنها پیدا نشده است، طی سه سال باردار می‌شوند. اولین گام برای پیدا کردن مناسب‌ترین روش درمانی، جست‌وجو برای علت اصلی ناباروری است. درمان‌های ناباروری احتمال باردار شدن را افزایش می‌دهد. درمان نقص‌های فاز لوتئال به اندازۀ تشخیص آن مسئله‌ساز است. با مصرف کلومیفن می‌توان ترشح هورمون FSH را افزایش داد و کیفیت فولیکول‌ها را بهبود بخشید که به افزایش کیفیت جسم زرد منجر می‌شود. درمان مستقیم با پروژسترون نیز می‌تواند به درمان ناهنجاری‌های مرتبط با فاز لوتئال کمک کند و ممکن است به صورت آمپول یا شیاف واژینال تجویز شود. امروزه با فناوری‌های کمک بارداری، شانس موفقیت درمان‌های ناباروری بسیار بالاست. تحریک تخمک‌گذاری در کنار تلقیح داخل رحمی اسپرم یا IUI، ساده‌ترین روشی است که می‌تواند شانس تماس تخمک و اسپرم و در نتیجه لقاح را افزایش دهد. البته ممکن است در برخی از زنان نیاز به روش‌های پیشرفته‌تری مانندIVF و GIFT وجود داشته باشد. در روش IVF پزشک می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد توانایی اسپرم در بارور کردن تخمک به دست آورد.