انواع وسواس در کودکان، تشخیص تا درمان

اختلال وسواسی اجباری یا OCD شرایطی است که باعث می شود کودکان افکار، احساسات و ترس های ناخواسته داشته باشند که به این ها وسواس گفته می شود و باعث می شود احساس اضطراب به آن ها دست بدهد. خلاصی از این وسواس و اضطراب، باعث می شود کودکان رفتارهایی انجام دهند که به آن وسواس عملی می گویند(همچنین تشریفات نیز نامیده می شود).

انواع وسواس های کودکان
وسواس ها ترس هایی هستند که کودکان دارای این اختلال نمی توانند به آن فکر نکنند. شاید بدانند که این افکار منطقی نیست اما با این حال در مورد چیزهای خاص احساس اضطراب می کنند.
این ترس ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خودشان یا شخص دیگری مریض خواهد شد، آسیب خواهند دید یا خواهند مرد
- آن ها حرف های منفی می زنند، افکار بدی دارند یا اشتباهی می کنند
- قانون شکنی می کنند، کار بد یا گناهی انجام می دهند
- آیا چیزی تمیز یا کثیف یا دارای میکروب است
- آیا چیزی درست است یا در مسیر درستی قرار گرفته است
- آیا چیزی خوش شانس یا بد شانس است، خوب یا بد است یا بی خطر و مضر است

وسواس های عملی چیست؟
وسواس عملی (تشریفات) رفتارهایی هستند که کودکان دارای اختلال وسواس اجباری آن را مکررا انجام می دهند. بچه های دارای این اختلال احساس می کنند مجبورند تشریفات خاصی انجام دهند تا مطمئن شوند همه چیز تمیز، ایمن و یا درست است. برای بچه های دارای این اختلال، به نظر می رسد این تشریفات این قدرت را به آنان می دهد تا از پیش آمدن اتفاقات بد جلوگیری کنند.
تشریفاتی که شامل موارد زیر می باشد:
- شست و شو و تمیزی
- پاک کردن همیشگی چیزها، دوباره نوشتن، دوباره انجام دادن یا دوباره خواندن
- تکرار یک کلمه، عبارت، یا سوال بیش از حد لازم
- چندین مرتبه داخل و خارج شدن از در
- چک کردن اینکه لامپی خاموش باشد یا در قفل باشد یا دوباره چک کردن کارهای خانه
- بر روی تعدادی از زمان های خاص، یا یک سبک زندگی ثابت تاکید دارند
- دسترسی به چیزها با یک روش خاص
- شمردن تا یک عدد خوب و دوری از اعداد بدشانسی

چرا مردم دچار اختلال وسواسی اجباری می شوند؟
هنوز دانشمندان نمی دانند چرا افراد دچار این اختلال می شوند، اما آن ها این را می دانند که عوامل بیولوژیکی در این زمینه نقش دارند. شاید کودکانی دچار این اختلال می شوند که در ژن هایشان این اختلال یا عفونت دارند. تفاوت هایی در ساختار ذهنی و فعالیت های ذهنی افراد دارای این اختلال وجود دارد. اما هر چیزی که باعث این اختلال شود تقصیر والدین یا بچه ها نیست.

این اختلال شبیه چه چیزی برای بچه هاست؟
بچه ها معمولا در مورد ترس ها و رفتارهایی که منجر به این اختلال می شود صحبت نمی کنند. شاید احساس شرمساری یا سردرگمی در مورد ترس هایشان داشته باشند و آن را در خود نگه دارند. شاید سعی کنند تشریفاتی که انجام می دهند را نیز پنهان کنند. ممکن است نگران این باشند که دیگران آن ها را به خاطر ترس ها و کارهایی که انجام می دهند دست بیندازند.
کودکان دارای این اختلال احساس می کنند نمی توانند تمرکز کردن بر روی وسواس هایشان را قطع کنند. آن ها احساس می کنند مجبورند تشریفاتی انجام دهند تا از پیش آمدن چیزهایی بدی که نگران هستند پیش بیاید، جلوگیری کنند. برای برخی بچه ها، انجام تشریفات تنها راهی است که حس کنند همه چیز خوب است.

والدین باید به چه چیزهایی توجه کنند؟
خیلی از بچه ها برای دوره ای قبل اینکه والدین، معلم ها یا پزشکان متوجه شوند، دچار اختلال وسواسی اجباری هستند. شاید والدین فقط زمانی متوجه این اختلال شوند که کودکشان به آن ها بگوید، یا اگر ببینند که کودک بیش از حد نگران است یا رفتارهایی که همانند تشریفات به نظر می رسد انجام می دهد.
گاهی اوقات، والدین ممکن است متوجه تفاوت هایی شوند که در نتیجه اختلال وسواس اجباری است. برای مثال این اختلال می تواند باعث شود کودکان رفتاری هایی همانند زیر داشته باشند:
- داشتن مشکل در تمرکز بر روی کارهای مدرسه یا لذت بردن از فعالیت ها
- احساس کج خلقی، غمگینی، ناراحتی و مضطرب بودن و همین طور رفتار کردن
- نا مطمئن بودن از اینکه همه چیز خوب است
- داشتن مشکل در تصمیم گرفتن یا انتخاب کردن
- خیلی زمان گذاشتن برای انجام کاری همانند لباس پوشیدن، جمع کردن لوازم، تمام کردن تکالیف یا دوش گرفتن
- ناراحت شدن و عصبی شدن اگر نتوانند کاری را به بهترین شکل انجام دهند یا اینکه اگر چیزی سر جایش نباشد
- اصرار به والدین برای اینکه چیزی را به روش دقیقی بگویند یا انجام دهند.

چگونه وسواس های کودکان را بشناسیم؟
برای تشخیص این اختلال، شما به یک روانشناس یا روانپزشک مراجعه خواهید کرد که با شما و فرزندتان صحبت خواهد کرد تا جزئیات بیشتری بداند. شاید لازم باشد یک فرم چک لیست و سوالی را نیز پر کنید. این کار به روانشناس کمک خواهد کرد تا تشخیص خوبی دهد. هیچ آزمایش آزمایشگاهی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد.
وقتی این اختلال تشخیص داده شد، بچه ها و والدین آسوده خاطر می شوند. این اختلال می تواند با توجه درست و مراقبت بهتر شود.

چگونه اختلال وسواسی اجباری درمان می شود؟
این اختلال با دارو و معالجه درمان می شود. برای کودکانی که نیاز به دارو دارند دکتر به آن ها داروهای بازدارنده‌های بازجذب سروتونین همانند سرترالین، فلوکستین، و فلووکسامین می دهد.
پزشکان این اختلال را با رفتار درمانی نیز معالجه می کنند. در طول درمان های گفتاری، بچه ها در مورد این اختلال یاد می گیرند و شروع به بهتر شدن می کنند. آن ها یاد می گیرند که انجام تشریفات فقط باعث تشدید اختلال در آن ها می شود و انجام ندادن آن ها باعث تضعیف اختلال می شود. آن ها راه هایی یاد می گیرند تا با ترس هایشان مواجهه شوند، با آن ها کنار بیایند و در برابر تشریفات مقاومت کنند. یادگیری این مهارت ها کمک می کند تا دوره ی این اختلال قطع شود.
بخشی از درمان این است که به والدین آموزش داده شود چطور به بچه ها کمک کنند تا بهتر شوند. والدین یاد می گیرند چطور به شرایط این اختلال پاسخ بدهند و چطور از پیشرفت کودک حمایت کنند بدون اینکه کودک مجبور باشد تشریفات خاصی انجام دهد.

والدین چه کار می توانند انجام دهند؟
با کودک خود در مورد اتفاقاتی که در پیش است صحبت کنید. حمایتگرانه با او صحبت کنید، شنوا باشید و عشق و علاقه خود را به او نشان دهید. حرفی بزنید که به درد شرایط او بخورد همانند" من توجه کردم که تو یکسره نگران این هستی که صفحات موسیقی ات صاف و منظم باشد، جوراب هایت جفت باشد و کفش هایت منظم باشد. دیدم اگر منظم نباشد استرس میگیری اما اگر اینطور نبود ولش کن" گفتن چیزی مثل اختلال وسواسی شاید باعث شود بیشتر نگران شوند.
به آن ها بگویید که این چک لیستی است که دکتر انجام می دهد تا ببیند آیا مشکلی وجود دارد یا نه. بچه خود را مطمئن سازید که این کار باعث بهتر شدن او می شود و شما می خواهید به او کمک کنید.
یک وقت ملاقات از یک روانپزشک یا روانشناس بگیرید. پزشک کودک شما می تواند به شما در پیدا کردن دکتر مورد نظر کمک کند.
در روند درمان کودک خود شرکت داشته باشید. تمام کارهایی که والدین برای کمک به کودک دارای این اختلال می توانند انجام دهند را یاد بگیرید. غلبه بر این اختلال یک فرآیند است. جلسات درمانی زیادی وجود دارد و ضروری است که در تمام آن ها حضور داشته باشید. تمام چیزهایی که پزشک توصیه می کند را تمرین کنید و کودک خود را تشویق کنید.
حمایت دیگران را داشته باشید و بقیه را حمایت کنید. منابع و کمک های زیادی برای والدین و خانواده ها وجود دارد تا با این اختلال مواجهه شوند. دانستن اینکه تنها نیستید می تواند به شما کمک کند بیشتر طاقت بیاورید. به اشتراک گذاشتن داستان های موفقیتتان با دیگر والدین می تواند به شما امید و اعتماد بدهد.