کودکان مبتلا به دیابت، نکاتی که باید والدین بدانند

دیابت عبارت است از در عدم توانایی بدن در تولید یا استفاده از انسولین در جهت انتقال گلوکز از خون به سلول‌های بدن. در سال ۲۰۱۷، انستیتو جهانی بهداشت گزارش کرد که در ایالات متحده آمریکا ۲۰۸ هزار کودک و نوجوان زیر بیست سال به دیابت نوع ۱ و ۲ مبتلا هستند. از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ تعداد ۱۷۹۰۰ فرد زیر بیست سال به دیابت نوع ۱ و تعداد ۵۳۰۰ فرد ۱۰ تا ۱۹ سال به دیابت نوع ۲ مبتلا شدند.
کودکان و نوجوانانی که به دیابت مبتلا می‌شوند، در تمام طول زندگی خود در خطر مواجه با مشکلات و چالش های زیادی در ارتباط با سلامت خود قرار دارند. تشخیص به موقع علائم دیابت در کودکان می‌تواند به بهبود هرچه بهتر این بیماری کمک کند.

دیابت در کودکان
دیابت نوع ۱ و ۲ بیماری‌های متفاوتی نسبت به یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند، اما هر دوی آن‌ها بر استفاده بدن از انسولین تاثیرگذار است. دیابت نوع ۱ در کودکان زمانی ایجاد می‌شود که پانکراس دیگر قادر به تولید انسولین نباشد.
در نبود انسولین، قند موجود در خون نمی‌تواند به سلول‌ها منتقل شود و در خون باقی خواهد ماند، در نتیجه سطح قند خون بدن بالا خواهد رفت. روش‌های درمانی برای دیابت نوع 1 عبارتند از:
- استفاده از انسولین و کنترل قند در تمام طول عمر
- استفاده از رژیم غذایی استاندارد و انجام تمرینات ورزشی
دیابت نوع ۲ که کمتر در کودکان شایع است زمانی ایجاد می‌شود که انسولین دیگر نتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد. بدون وجود انسولین کافی، گلوکز در خون تجمع پیدا می‌کند. دیابت نوع ۲ از طریق روش‌های زیر قابل کنترل است:
- ایجاد تغییر در رژیم غذایی
- انجام تمرینات ورزشی
- حفظ وزن استاندارد بدن
شانس ابتلا به دیابت نوع ۲ با افزایش سن افزایش پیدا می‌کند، اما کودکان نیز گاهی به این نوع دیابت مبتلا می‌شوند.

علائم دیابت نوع 1 در کودکان
- افزایش میزان تشنگی و میزان دفع ادرار
- گرسنگی
- کاهش وزن
- احساس خستگی
- احساس بی‌قراری
- ایجاد بویی مشابه بوی میوه در تنفس کودک
- تاری دید
دختران در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است به عفونت‌های قارچی نیز مبتلا شوند. اما بارزترین نشانه‌ این بیماری، چه در دختران و چه در پسران، کاهش وزن است.

علائم دیابت نوع ۲ در کودکان
- تکرر ادرار، بخصوص در شب
- افزایش میزان تشنگی
- احساس خستگی
- کاهش وزن بی‌دلیل
- احساس خارش در اطراف واژن که می‌تواند علامت عفونت‌های قارچی باشد
- کاهش سرعت بهبود زخم‌های بدن
- تاری دید (که به دلیل خشک شدن عدسی چشم ایجاد می‌شود)
در صورت بروز هر یک از این علائم کودک باید تحت معاینه قرار بگیرد. از آنجایی که دیابت در کودکان نسبتا به میزان کمتری شایع است ممکن است والدین و حتی پزشک قادر به تشخیص این بیماری در کودک نباشند. اما چنانچه با بروز علائم فوق معاینات به صورت کامل صورت گیرند بیماری به موقع تشخیص داده خواهد شد که این مسئله بر تسریع روند درمان اثرگذار است.

بروز مشکل کتواسیدوزیس دیابتیک (DKA) در کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱
زمانی که کودک به دیابت نوع ۱ مبتلا باشد در برخی شرایط ممکن است سطح انسولین به میزان زیادی کاهش پیدا کند و بدن نتواند از گلوکز در جهت تولید انرژی استفاده کند و در نهایت برای تولید انرژی به سراغ سلول‌های چربی برود.
این شرایط می‌تواند باعث تولید ماده شیمیایی به نام کتون در بدن شود که اگر به میزان بالایی برسد برای بدن بسیار مضر و سمی است. تشخیص به موقع بیماری دیابت می‌تواند به جلوگیری از بروز این شرایط کمک کند.

جلوگیری از بروز دیابت در کودکان
جلوگیری از بروز دیابت نوع ۱ در کودکان شاید آنچنان امکان‌پذیر نباشد، اما دیابت نوع ۲ با استفاده از برخی راهکارها تا حدی قابل پیشگیری است:
1- داشتن وزن استاندارد
اضافه وزن در کودکان شانس ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد، زیرا در این کودکان مقاومت انسولین به میزان بیشتری ایجاد خواهد شد.
2- داشتن فعالیت به میزان مناسب
داشتن فعالیت به میزان کافی به کاهش میزان مقاومت انسولین کمک می‌کند و هم‌چنین فشارخون را در حدی متعادل نگه خواهد داشت.
3- محدود کردن مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین
مصرف بیش از اندازه مواد غذایی حاوی شکر می‌تواند به افزایش وزن بدن منجر شود. خوردن مواد غذایی متعادل و مغذی، مصرف ویتامین، فیبر و پروتئین کافی احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را به میزان زیادی کاهش خواهد داد.

آیا کودکان مبتلا به دیابت نوع 1، مجاز به شرکت در فعالیت‌های مختلف هستند؟
سوالی که پیش خواهد آمد این است که آیا کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱ می‌توانند مانند سایر کودکان در فعالیت‌های مختلف شرکت کنند؟ پاسخ این است که زمانی که والدین متوجه می‌شوند کودک آن‌ها به دیابت مبتلا است ممکن است دچار ترس و اضطراب شوند. اما کودکانی که به دیابت نوع ۱ مبتلا هستند می‌توانند در بسیاری از فعالیت‌هایی که هم سن و سالانشان در آن شرکت می‌کنند، شرکت داشته باشند، با این حال آن‌ها نیازمند حمایت و کمک شما هستند تا بتوانند از خود مراقبت کنند.
پزشک می‌تواند به شما و کودک‌تان در ارتباط با مراقبت‌های ویژه آموزش‌های لازم را بدهد تا بدانید در شرایط مختلف، مثل بازی کردن و ورزش کردن، چگونه اقدامات لازم را انجام دهید. استفاده از این راهکارها در کنار بررسی مرتب وضعیت قندخون کودک، می‌تواند باعث شود فرزند شما با وجود این بیماری همانند سایر همسالان خود در فعالیت‌های مختلف در طول زندگی خود شرکت کند.