شایع ترین سرطان در کودکان، درمانی دارد؟

سرطان خون جزو شایع‌ترین سرطان‌هاست و بیشتر در کودکان سنین ۲ تا ۶ سال ظاهر می‌شود. سرطان خون که از آن به لوسمی هم یاد ‌می‌شود فرایند تکثیر، خون‌سازی و ایمنی طبیعی بدن را مختل ‌می‌کند. برای آشنایی بیشتر با این بیماری و وضعیت مبتلایان آن در استان، گفت و گویی با «اعظم‌السادات هاشمی» فوق تخصص خون و آنکولوژی را در زیر می‌خوانید:

در مورد سرطان خون توضیح دهید؟

سرطان خون یا لوسمی یکی از انواع سرطان است که معمولاً از مغز استخوان شروع و باعث شکل‌گیری تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی ‌می‌شود. این گلبول‌های سفید خونی به صورت کامل تشکیل نشده‌اند و به آنها بلاست یا سلول‌های لوکمی یا سرطان خون گفته ‌می‌شود. نشانه‌های این بیماری شامل مشکلات خونریزی و کبودشدگی، احساس خستگی شدید، تب و خطر افزایش عفونت است. این نشانه‌ها به دلیل نبودِ سلول‌های خونی نرمال ایجاد ‌می‌شوند.

عامل اصلی این بیماری و نحوه تشخیص آن چگونه است؟

تشخیص این بیماری با استفاده از آزمایش خون و بیوپسی مغز استخوان انجام می‌شود. در حالی که عامل اصلی و واقعی بیماری سرطان خون ناشناخته است؛ دانشمندان و پزشکان بر این باورند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این بیماری نقش دارند.

چه عواملی خطر ابتلا به بیماری سرطان خون را در کودکان و بزرگسالان زیاد ‌می‌کند؟

عوامل خطرساز شامل مواردی همچون سیگار کشیدن، پرتو یونی، برخی مواد شیمیایی (از قبیل بنزن) را می‌توان در این میان نام برد. همچنین افرادی که در خانواده خود سابقه بیماری سرطان خون را داشته‌اند، نیز درمعرض خطر قرار دارند. استفاده از حشره‌کش‌های خانگی احتمال ابتلای کودکان به سرطان خون را 47‌درصد و لنفوم را 43‌درصد افزایش ‌می‌دهد. مطالعات محققان مدرسه بهداشت عمو‌می بوستون آمریکا نشان ‌می‌دهد که تاثیر مخرب آفت‌کش‌ها بر بدن کودکان بیشتر از بزرگسالان است؛ زیرا سیستم ایمنی کودکان هنوز به طور کامل توسعه نیافته است و نمی‌تواند سم‌زدایی کند.

چند نوع سرطان خون داریم؟

چهار نوع اصلی سرطان خون وجود دارد: لوسمی حاد لنفوئیدی (ALL)، لوسمی حاد ‌میلوئیدی (AML)، لوسمی مزمن لنفوئیدی (CLL) و لوسمی مزمن ‌میلوئیدی(CML). انواع دیگری هم هستند که رواج کمتری دارند. سرطان خون بخشی از یک گروه وسیع‌تر به نام نئوپلاسم است که شامل خون، مغز استخوان و سیستم لنفوئیدی ‌می‌شود که به تومورهای بافت‌های خون‌ساز و لنفوئیدی معروف هستند.

راه‌های درمان این بیماری کدام است؟

درمان این بیماری شامل استفاده از ترکیب‌هایی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند، پیوند مغز استخوان و همچنین مراقبت تسکینی است. برای درمان این بیماری، خون یا فراورده پلاکتی و همچنین کلینیک درد ممکن است مورد نیاز باشد. این امکان وجود دارد که مراقبت تسکینی «با» یا «بدون» تلاش برای کنترل بیماری مورد نیاز باشد. موفقیت در درمان به نوع سرطان خون و سن بستگی دارد. نتیجه درمان در کشورهای توسعه‌یافته بهتر شده است و ‌میانگین بقای 5 ساله نیز در ایالات متحده ۵۷ درصد است.

کدام نوع سرطان خون در کودکان رایج‌تر است؟

در کودکان کمتر از ۱۵ سال، ‌میزان بقای ۵ساله بیش از ۶۰ تا ۸۵ درصد است که این مساله به نوع سرطان خون بستگی دارد. در افرادی که دچار لوسمی حاد هستند و بعد از پنج سال از سرطان رهایی ‌می‌یابند، امکان بازگشت سرطان نامحتمل است. در سال ۲۰۱۲ سرطان خون در ۳۵۲ هزار نفر در سراسر دنیا تشخیص داده شد و از این ‌میان باعث مرگ ۲۶۵ هزار نفر شد. این بیماری معمول‌ترین نوع سرطان در ‌میان کودکان است و همگی نیز از نوع لوسمی لنفوبلاستی حاد (ALL) است.

کدام نوع سرطان خون در بزرگسالان رایج‌تر است؟

تقریباً ۹۰ درصد از انواع سرطان خون در بزرگسالان تشخیص داده ‌می‌شود که انواع لوسمی حاد ‌میلوئیدی (AML) و لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) است. این بیماری در کشورهای توسعه‌یافته بیشتر اتفاق ‌می‌افتد.

وضعیت ابتلا به سرطان خون در یزد چگونه است؟

شایع‌ترین بدخیمی در طب اطفال لوسمی یا سرطان خون است که خوشبختانه در استان نزدیک به ۸۰ درصد این بیماری قابل درمان بوده است. البته مشروط بر این‌که علایم بالینی، تشخیص به موقع، درمان بجا و بموقع و بسیاری از عوامل موثر در درمان مانند کنترل پرستاری، وجود دارو و غیره همه با هم مهیا باشند‎.‎ در بین کودکان استان، سرطان خون حاد از آمار بالایی برخوردار است که خوشبختانه تا به حال پاسخ به درمان خوب بوده است. همچنین سرطان مغز در کودکان ما کمتر از آمار بین‌المللی گزارش شده است اما سرطان غدد لنفاوی در کودکان استان نیز بالاست‎. خوشبختانه سرطان مخصوصاً در صورت تشخیص زود هنگام قابل درمان است و درصد نجات کودکان سرطانی در کشور ما از اروپا و آسیا نیز با رضایت‌بخشی بیشتری همراه است.

عملکرد مسئولان استان در رابطه با حل مشکلات و بهبودی بیماران چگونه است؟

همکاری خوب مسئولان و روسای دانشگاه علوم پزشکی یزد نیز در این ز‌مینه بسیار موثر بوده است بنابراین مردم از درمان نا‌ا‌مید نباشند و برای درمان سرطان پیگیری کنند‎.‎

چه عاملی احتمال بروز سرطان خون را در کودکان افزایش ‌می‌دهد؟

احتمال بروز سرطان در فرزندان والدینی که به واسطه شغل خود با انواع سموم و یا نفت و گازوئیل سر و کار دارند بیشتر است چرا که کودکان نسبت به آلاینده‌های محیطی حساسیت بیشتری دارند‎.‎ بنابراین این گونه مواد نباید داخل منزل نگه داشته شوند و تا حد امکان نباید از آنها استفاده کرد.

برای افرادی که با این گونه آلاینده‌ها سر وکار زیادی دارند چه پیشنهادی دارید؟

افراد در صورت استفاده از این مواد حتماً از لباس کار، دستکش و ماسک استفاده کنند. به تدریج باید به سمتی حرکت کنیم که کمتر از آفت‌کش‌ها برای ‌میوه‌ها و غیره استفاده شود و از ‌میوه‌هایی که با سموم پرورش یافته‌اند نیز استفاده نشود. باید از قرار دادن کودکان در معرض نور خورشید به ویژه بین ساعت ۱۰‌صبح تا ۳‌بعدازظهر که شدت نور زیاد است، خودداری کرد. در ضمن از کرم‌های ضدآفتاب در کودکان ۶ ماهه و بالا‌تر استفاده و از مصرف کرم‌های ضدآفتاب برای کودکان کمتر از ۶ ماه جداً خودداری شود. از در معرض نور خورشید قرار گرفتن کودک کمتر از ۶ ماه نیز جدا باید خودداری کرد‎.‎

سرانه بیماری سرطان در استان سالانه چقدر است و برای پیشگیری از مبتلا شدن به این بیماری چه پیشنهادی دارید؟

سالانه ۱۴۰۰ مورد از انواع سرطان در استان ثبت ‌می‌شود که این موضوع نگران کننده است و نیاز مبرم به ریشه یابی و بررسی دارد‎.‎ با توجه با شعار امسال سازمان بهداشت جهانی، مبنی بر خود مراقبتی، باید برنامه‌های توجیهی و آموزشی برای کاهش آمار سرطان در استان در اولویت قرار گیرد.