مراحل انجام آی وی اف، لازم است بدانید

امروزه ناباروری یکی از مشکلات شایع در میان زوجین است. روش‌های بسیاری برای درمان ناباروری وجود دارند که یکی از آنها روش لقاح مصنوعی یا آی وی اف است. در این مقاله، با مراحل انجام آی وی اف و عوارض آن بیشتر آشنا خواهیم شد.

مراحل انجام آی وی اف
به طور معمول، اگر بخواهید از تخمک خود استفاده کنید، آی وی اف شامل پنج مرحله می‌شود. اما اگر از تخمک اهدایی استفاده کنید، این فرایند در سه مرحله آخر انجام خواهد شد.
مرحله ۱: تحریک تخمک گذاری
در طول این مرحله، زنان با مصرف دارو‌های باروری، تخمک گذاری خود را افزایش می‌دهند. به طور معمول، زنان در طی هر دوره قاعدگی، تنها یک تخمک تولید می‌کنند، اما با دارو‌های باروری، چندین تخمک تولید خواهد شد.
این دارو‌های باروری معمولا به صورت روزانه در باسن، پایین شکم یا بالای ران تزریق خواهند شد. این تزریقات به مدت ۹ تا ۱۱ روز طول خواهند کشید. انجام برخی از این تزریقات مشکل است و باید برای تزریق از دیگران کمک بگیرید.
در طول این مرحله، پزشک روند پیشرفت را با سونوگرافی کنترل کرده و سطح استروژن را اندازه گیری می‌کند.
مرحله ۲: بازیابی تخمک
زمانی که تخمک‌ها بالغ شوند، آن‌ها طی جراحی کوچکی به نام آسپیراسیون فولیکول از تخمدان‌ها خارج خواهند شد. در این جراحی، شما تحت بیهوشی قرار خواهید گرفت، اگرچه می‌توانید همان روز از بیمارستان مرخص شوید. در زمان عمل، دردی احساس نخواهید کرد، اما ممکن است پس از آن دچار گرفتگی عضلات شوید که در عرض یک روز از بین خواهد رفت.
مرحله ۳: تلقیح و لقاح
زمانی که تخمک‌ها خارج شوند و اسپرم نیز آماده باشد، اسپرم و تخمک برای تلقیح و بارور شدن با هم جفت می‌شوند. در برخی موارد، ممکن است اسپرم به منظور افزایش احتمال باروری به طور مستقیم به تخمک تزریق شود. به این روش تزریق اسپرم درون سیتوپلاسم (ICSI) گفته می‌شود.
مرحله ۴: کاشت نطفه
تخمک‌های بارور شده با تقسیم شدن شروع به رشد می‌کنند و زمانی که تقسیم شوند، عملا به آن‌ها نطفه گفته می‌شود. پزشک به طور مرتب نطفه‌ها را بررسی خواهد کرد تا مطمئن شود قبل از قرار دادن آن‌ها در رحم، نطفه‌ها به درستی رشد کرده اند.
مرحله ۵: انتقال جنین
آخرین مرحله از مراحل انجام آی وی اف انتقال جنین است. سه تا پنج روز پس از بازیابی و باروری تخمک ها، نطفه‌ها درون رحم مادر قرار می‌گیرند و این مرحله به اندازه بازیابی تخمک‌ها سخت نیست.
در این مرحله، زن هشیار بوده (بیهوش نمی‌شود) و پزشک از طریق لوله‌ای نازک، جنین را وارد رحم زن می‌کند. حدود ۱۲ تا ۱۴ روز پس از انتقال جنین، می‌توانید برای آزمایش بارداری به پزشک مراجعه کنید.
برای افزایش احتمال باروری، معمولا پزشک بیش از یک تخمک را درون رحم زن قرار داده که می‌تواند منجر به چند قلوزایی شود. جنین‌های استفاده نشده را می‌توان نگه داشت و بعدا آنها را اهدا کرد.

لقاح مصنوعی یا آی وی اف چیست؟
لقاح مصنوعی نوعی تکنولوژی کمک دهنده تولید مثل است که معمولا آی وی اف نامیده می‌شود. در این روش از طریق خارج کردن تخمک و بازیابی نمونه‌ای از اسپرم، لقاح به طور دستی در آزمایشگاه صورت می‌گیرد. سپس، جنین یا جنین‌ها به رحم منتقل می‌شوند. از دیگر تکنیک‌های کمک دهنده تولید مثل، می‌توان به انتقال درون لوله‌ای گامت (GIFT) و انتقال درون لوله‌ای زیگوت (ZIFT) اشاره کرد.

چرا از آی وی اف استفاده می‌شود؟
آی وی اف را می‌توان در شرایط زیر برای درمان ناباروری استفاده کرد:
-انسداد یا آسیب دیدگی لوله‌های فالوپ
-عوامل ناباروری مردانه از جمله کاهش تعداد اسپرم یا قدرت حرکت اسپرم
-زنان با اختلالات تخمک گذاری، نارسایی زودرس تخمدان، فیبروم‌های رحمی
-زنانی که لوله‌های فالوپ خود را برداشته اند
-افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی
-ناباروری های ناشناخته

چه کسانی آی وی اف را انجام می‌دهند؟
آی وی اف در درجه اول برای زنانی انجام می‌شود که به علت انسداد یا آسیب دیدگی لوله‌های فالوپ، آندومتریوز شدید یا دیگر مشکلات باروری ناشناخته، نابارور شده اند.

عوارض جانبی آی وی اف
اگرچه پس از انجام آی وی اف بهتر است استراحت کنید، اما اکثر زنان می‌توانند فعالیت‌های عادی خود را در روز بعد از سر بگیرند.
برخی از عوارض جانبی انجام آی وی اف عبارتند از:
-ترشح مقدار کمی مایع روشن یا خون آلود پس از عمل
-گرفتگی ملایم
-نفخ خفیف
-یبوست
-حساسیت سینه‌ها
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
-خونریزی شدید واژن
-درد لگن
-وجود خون در ادرار
-تب بالای ۳۸ درجه سانتیگراد
برخی از عوارض جانبی دارو‌های باروری عبارتند از:
-سردرد
-نوسانات خلقی
-درد شکم
-گر گرفتگی
-نفخ شکم
-به ندرت: سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)

خطرات ناشی از انجام آی وی اف
همانند بسیاری از روش‌های پزشکی، در این روش نیز خطراتی وجود دارد. علائم شدیدتر که معمولا ناشی از تحریک بیش از حد تخمدان هستند، عبارتند از:
-تهوع یا استفراغ
-کاهش میزان ادرار
-تنگی نفس
-ضعف و بی حالی
-درد شدید شکم و نفخ
-افزایش وزن ۴ کیلویی در عرض ۳ تا ۵ روز
در صورت مشاهده هر کدام از علائم گفته شده، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.
دیگر خطرات ناشی از انجام آی وی اف عبارتند از:
-مرحله بازیابی تخمک ممکن است منجر به خونریزی، عفونت و آسیب به روده یا مثانه شود.
-استفاده از درمان‌های باروری می‌توانند احتمال چند قلوزایی را افزایش دهند. همچنین چند قلوزایی در دوران بارداری ممکن است احتمال زایمان زودرس و کم وزن بودن نوزاد را نیز افزایش دهد.
-اگرچه میزان سقط جنین شبیه به باروری‌های عادی است، اما با افزایش سن مادر، این خطر نیز افزایش می‌یابد.
-طبق گزارشات، خطر حاملگی خارج از رحم با آی وی اف، ۲ تا ۵ درصد است.
-استفاده از تکنولوژی کمک دهنده تولید مثل نیاز به تعهدات جسمی، مالی و عاطفی قابل توجهی از سوی زوجین دارد. در صورت عدم موفقیت آی وی اف، احتمال بروز مشکلات روحی و روانی شایع است.
-انجام آی وی اف بسیار هزینه بر است.

آی وی اف چقدر موفق است؟
میزان موفقیت آی وی اف بستگی به عوامل متعددی از قبیل سابقه باروری، سن مادر، علت ناباروری و سبک زندگی دارد. همچنین مهم است در نظر داشته باشید که میزان بارداری برابر با میزان تولد نیست. در ایالات متحده، میزان تولد برای هر دوره چرخه آی وی اف تقریبا به شرح زیر است:
-۴۱-۴۳ درصد برای زنان زیر ۳۵ سال
-۳۳-۳۶ درصد برای زنان بین ۳۵ تا ۳۷ سال
-۲۳-۲۷ درصد برای زنان بین ۳۸ تا ۴۰ سال
-۱۳-۱۸ درصد برای زنان بالای ۴۰ سال

اگر تخمک یا اسپرم سالم نداشته باشیم، چه باید کرد؟
در این شرایط می‌توانید از تخمک، اسپرم یا جنین اهدایی استفاده کنید. با این حال، ابتدا درباره مشکلات و قوانین مرتبط با اهدای تخمک یا اسپرم آگاهی کسب کنید.

چه تعداد جنین باید ایجاد یا انتقال داده شود؟
تعداد جنین‌های منتقل شده به طور معمول به تعداد تخمک‌های جمع آوری شده و سن مادر بستگی دارد. از آنجایی که با افزایش سن، میزان لانه گزینی کاهش پیدا می‌کند، ممکن است بسته به سن مادر، تخمک‌های بیشتری برای افزایش لانه گزینی، کاشته شوند. با این حال، تعداد تخمک‌های بیشتر احتمال چند قلوزایی را افزایش می‌دهند.

احتمال بچه دار شدن پس از انجام آی وی اف چقدر است؟
زنان با یکدیگر متفاوت هستند، بنابراین پاسخ دادن به این سوال سخت است، اما به نظر می‌رسد که فاکتور سن، نقش مهمی در موفقیت این روش ایفا می‌کند. طبق گزارشات مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، میزان موفقیت این روش برای زنان ۳۰ سال، حدود ۵۰ درصد، زنانی که در اواخر دهه ۳۰ هستند، ۲۱ درصد و زنان ۴۱ تا ۴۲ سال، ۱۱ درصد است.

کلام آخر
به خاطر داشته باشید که اگر مشکل باروری دارید، لزوما به این معنی نیست که یکراست سراغ روش آی وی اف بروید. روش‌های دیگری وجود دارند که می‌توانید ابتدا آن‌ها را امتحان کنید مانند تلقیح داخل رحمی، که در این روش در زمان تخمک گذاری، اسپرم سالم درون رحم قرار می‌گیرد. آی وی اف معمولا زمانی در نظر گرفته می‌شود که دیگر روش‌ها با شکست مواجه شده باشند.